Achtergrond

Grensgevechten Sudans gevaarlijk dicht bij grote oorlog

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

De legers van Sudan en Zuid-Sudan beschieten elkaar bijna dagelijks in het grens gebied tussen de twee landen. Zaterdag werd er gebombardeerd, zondag zette het Sudanese leger gevechtshelicopters in. De situatie kan ieder moment tot een totale oorlog leiden.

De generaal inspecteert zijn manschappen. Tientallen soldaten van het Zuid-Sudanese leger SPLA verzamelen zich om vier buitenlandse journalisten heen om ons welkom te heten. Opeens breekt de hel los. Onzichtbaar laag boven de bomen hangen twee Sudanese gevechtshelicopters, die met machinegeweren op ons beginnen te vuren. Terwijl we dekking zoeken in een kuil in de zwarte aarde rennen SPLA soldaten naar hun posities om het vuur te beantwoorden. Anti-tank geschut wordt in stelling gebracht.

Na een minuut of tien waarin schoten van alle kanten lijken te komen is het even rustig en rennen we naar onze auto. Terwijl we weg scheuren slaat er vlak naast de weg nog een granaat in. Wanneer we na trillend in de legerbasis van Bentiu aan komen noemt luitenant-generaal Obuto Mamur Mete de schietpartij ‘normaal.’ “Noord-Sudan provoceert ons voortdurend. Gister bombardeerden ze onze stellingen al,” aldus de militair.

Geschiedenis van geweld
Noord-Zuid geweld is niets nieuws; de eerste Sudan oorlog begon al in 1955 en duurde 17 jaar. Gevechtsronde twee begon in 1983 en nam 22 jaar tot de vrede getekend werd in 2005. Het rampscenario, Zuid versus Noord deel drie, leek opeens erg dichtbij te komen toen Zuid-Sudan half april het door het noorden gecontroleerde olieveld Heglig korte tijd militair bezette. Nieuw is de veranderde status van het zuiden: sinds juli vorig jaar is het een onafhankelijk land. Het is volwaardig lid van de Afrikaanse Unie en de Verenigde Naties. Pas na aanhoudende internationale druk besloot Zuid-Sudan haar troepen terug te trekken uit Heglig.  

Sudan claimt echter dat het Heglig na zware strijd heeft heroverd, en liet haar leger na de inname verder zuidwaarts marcheren. Nu staan de legers zwaarbewapend tegenover elkaar. Terwijl wij in een dollemansrit van het front weg rijden komt zwaar geschut ons tegemoet. Trucks vol militairen volgen, evenals op auto’s gemonteerde machinegeweren. Militairen die met sjaals om hun gezicht rondrijden in burger auto’s voeden speculaties over een verbond tussen rebellen uit het (Noord-Sudanese) Darfur en het SPLA.  

Negatief reisadvies
Nederland heeft een negatief reis advies afgegeven voor het noorden van Zuid-Sudan. In Malakal, in het zuidwesten van het land, zijn tenminste twee Nederlandse politietrainers namens de Verenigde Naties actief.  Volgens een Nederlandse ontwikkelingswerkster zijn er in Malakal vrijdag gevechten uitgebroken tussen rebellen –mogelijk gesteund door Sudan- en het Zuid-Sudanese leger. Zondag kwam het in de regio opnieuw tot hevige gevechten, waarbij twintig mensen om kwamen.

Verontwaardiging in het zuiden
Na de bezetting van Heglig werd Zuid-Sudan hard op de vingers getikt door de Verenigde Naties en diverse wereld leiders. “Ban-Ki Moon dwong ons om terug te trekken, dus deden we dat. We zijn niet zoals Omar Al-Bashir,” zegt een Zuid-Sudanese generaal, refererend aan de Sudanese president. Maar hij is nog altijd teleurgesteld. “Iedereen weet dat Heglig bij het zuiden hoort. Het was ons een paar jaar geleden ontnomen.”

In de hoofdstad Juba is historicus Scopas Dima dat met hem eens. “Het noorden gebruikte Heglig om ons te bombarderen en te beschieten. Het is 100 procent zuid. Het westen is onwetend en arrogant om ons zo te behandelen.” De Zuid-Soedanese visie dat Heglig op zijn minst betwist gebied is –het ligt bijvoorbeeld zuidelijker dan het eveneens omstreden Abyei- wordt gedeeld door Sudan expert John Asworth. Professor Dima:  “Wij werden veroordeeld voor het innemen van Heglig, maar kijk eens naar Abyei! Dat werd vorig jaar door het noorden bezet, en nog steeds hebben die hun troepen niet terug getrokken. Wie zegt daar eens wat van?”

Gevaarlijk dichtbij oorlog
Het plotseling uitbarsten van een vuurgevecht op zondag in Panakuach bewijst hoe licht ontvlambaar de situatie is. Beide legers graven zich in op minder dan drie kilometer van elkaar; een afstand makkelijk overbrugbaar met zwaar geschut. Dat staat er in overvloed.

Vorige week zei Sudans president Al-Bashir zei niet te willen onderhandelen met de ‘insecten’ uit het zuiden, die volgens hem ‘alleen de taal van het wapengekletter verstaan.’ Formeel is er dan ook van geen enkel overleg sprake. Een VN medewerker in Bentiu verwacht meer onheil. “Er komt nog wel wat vuurwerk aan,” zei hij. Maandag riep president Al-Bashir de grensregio tot noodgebied uit, waardoor de autoriteiten er nog meer bevoegdheden krijgen. Deze stap benadrukt de verslechterende situatie.

Volgens de Zuid-Sudanese luitenant-generaal Obuto Mamur Mete reageert Zuid-Sudan tot nu toe beheerst op aanvallen van Sudan. “Maar er komt een moment dat we dat niet meer pikken. Dan zullen hemel en aarde naar beneden komen.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons