Vlak voor de start van het nieuwe schooljaar, dat in oktober begint, hoor je op ieder radiostation commercials en zie je in de straten van Port-au-Prince kleurrijke advertenties over Lekol Gratis Tet Kale (gratis onderwijs aangeboden door de nieuwe president Michel Martelly). Toch is het beloofde gratis onderwijs niet helemaal gratis. Daar kwam ik maandag achter toen ik vier kinderen wilde inschrijven.
Opgewerkt staan de vier tieners in de vroege ochtend voor de school op mij te wachten. Het zijn kinderen die tijdens de aardbeving van 2010 hun ouders hebben verloren en met wie ik intensief heb samengewerkt tijdens mijn afstudeeronderzoek in een van de tentenkampen. Sindsdien help ik hen om hun school af te maken. Om op Haïti naar school te kunnen gaan, moeten kinderen zich samen met hun ouders, vertegenwoordigers of andere volwassenen bij die school inschrijven.
Vorig schooljaar
Door middel van extra belastingen op internationaal bellen en geldoverschrijvingen hoopt de Haïtiaanse overheid voldoende geld op te halen om gratis onderwijs aan te bieden. Dit gratis-naar-school-programma is vorig schooljaar van start gegaan, maar veel ouders klaagden destijds dat ze toch normaal schoolgeld moesten betalen. De overheid verdedigde zich toen door te zeggen dat niet alle scholen hun administratie op tijd klaar hadden, maar dat het zeker volgend jaar, nu dus, moet zijn opgelost.
Particulier of privé
Twee van deze tieners gaan naar een publieke school en de andere twee gaan naar een particuliere school. Met de gedachte dat het gratis-naar-school-programma alleen voor publieke scholen is, prop ik mezelf via de achteringang in een klein kamertje van een particuliere school waar diverse ouders wachten om hun kinderen in te schrijven en het schoolgeld te betalen. Een paar uur later loop ik tevreden het kleine kamertje uit met de bon dat het schooljaar 2012-2013 inclusief eten, uniform en boeken is betaald voor twee van de vier tieners.
Muurschildering
Eenmaal buiten, zie ik op de voorkant van de school een grote muurschildering Lekol Gratis Tet Kale. Dezelfde school waar ik net 1000 Amerikaanse dollars heb betaald om twee kinderen naar school te kunnen laten gaan. Woedend, maar ook verward, stap ik het kleine kamertje weer binnen en verhef mijn stem om te vragen waarom ik geld heb betaald voor gratis onderwijs! De directeur legt mij uit dat alleen de eerste klas gratis is, voor hogere klassen gelden de reguliere schooltarieven. Ik moet de muurschildering meer zien als “een vorm van reclame om nieuwe leerlingen te werven”, zo vertelt de directeur.
Het is mij overigens niet duidelijk of de Haïtiaanse overheid ook op de hoogte is van deze vorm van “reclame”.
