Een Fair Trade label voor goud garandeert de veiligheid en gezondheid van kleinschalige gouddelvers. Frank Hubers laat echter zien dat het niet al goud is wat er blinkt. Het label leidt weliswaar tot minder ongelukken, maar ook tot minder inkomen.
De goudsector in Ghana groeit en bloeit. Naast grote bedrijven en multinationals, kent Ghana ook een groot aantal kleinschalige mijnwerkers. Vaak gedreven door armoede, hopen zij met gouddelving wat geld te verdienen. Dit is niet zonder risico. De meeste van deze mijnwerkers werken met minimale materialen in gevaarlijke omstandigheden. Zo werken ze met kwik, een metaal dat grote gezondheidsrisico’s kent en desastreus is voor het milieu.
Eerlijk en veilig
Een Fair Trade label voor goud zou hier een einde aan kunnen maken. Dit keurmerk is recentelijk in het leven geroepen. Het heeft als doel kleinschalige goudwinning eerlijker, veiliger en duurzamer te maken, net zoals dat bij bijvoorbeeld Fair Trade bananen of koffie het geval is. De gedachte is dat consumenten bereid zijn een hogere prijs te betalen voor een product dat een maatschappelijk verantwoorde productie garandeert.
Voorwaarden
Om het label te verdienen, moet de gouddelving aan een groot aantal voorwaarden voldoen. Zo moeten mijnwerkers altijd veiligheidskleding dragen en moet milieuschade zoveel mogelijk worden tegengegaan. Frank Hubers onderzocht voor zijn proefschrift hoe deze standaarden het leven van de mijnwerkers beïnvloeden. Hij volgde hiervoor zowel mijnwerkers die werkten volgens de nieuwe Fair Trade standaarden, als mijnwerkers die werkten in mijnen waar deze standaarden níet golden (zie box).
OnderzoeksmethodeDe data voor dit onderzoek is verzameld door middel van meer dan 1900 gestructureerde interviews met goudmijnwerkers van tien goudmijnen in Ghana. In vijf van deze kleinschalige goudmijnen waren de Fair Trade standaarden ingevoerd. De vijf overige ‘controlemijnen’ zijn geselecteerd op basis hun geografische afstand en hun (vergelijkbare) organisatiestructuur. De interviews zijn afgenomen in twee rondes tussen begin 2013 en eind 2014. De impact van de invoering van de standaarden zijn bestudeerd op een aantal deelterreinen, waaronder gezondheid, onderwijs en inkomen.
Gemengde resultaten
Uit het onderzoek bleek dat de invoering van de Fair Trade standaarden tot gemengde resultaten leidt. De gezondheid van de mijnwerkers verbeterde: de kans op een zieke of gewonde mijnwerker daalt na invoering van de nieuwe standaarden. Ook de kinderen van de mijnwerkers profiteren. Zij gaan vaker naar school, in plaats van dat zij mee moeten naar de onveilige mijnen. Het is echter niet al goud wat er blinkt. De keerzijde van de medaille is dat de standaarden een (onverwachts) negatief effect hebben op het inkomen van de mijnwerkers: dit inkomen daalt.
Veiligheid ten koste van productiviteit
Een verklaring hiervoor is volgens Hubers dat de nieuwe procedures weliswaar leiden tot minder ongelukken en gezondere leefomstandigheden, maar dat ze ten koste gaan van de productiviteit. Volgens de nieuwe regels moeten de mijnwerkers bijvoorbeeld de omgeving schoonhouden. Kwik wordt niet meer in de lokale rivier gedumpt, maar moet op een nette manier worden verwerkt. Dit kost uiteraard tijd. Deze tijd hadden de mijnwerkers ook kunnen besteden aan het delven van goud. Bovendien verhinderen veiligheidsregels de delving van goud op zeer gevaarlijke plekken.
Hogere verkoopprijs
Minder ongelukken dus, maar ook minder inkomen. Betekent dit dat een Fair Trade keurmerk voor goud een slecht idee is? Dat hoeft niet. Een kanttekening die Hubers zelf bij zijn onderzoek plaatst, is dat geen van de goudmijnen officieel gecertificeerd was aan het einde van zijn onderzoek. Pas ná certificering zullen de mijnwerkers een hogere prijs kunnen vragen voor hun gewonnen goud. Deze hogere verkoopprijs zou het huidige negatieve effect op het inkomen mogelijk tegen kunnen gaan.
Frank Hubers promoveerde 3 maart 2016 aan de Erasmus School of Economics op het proefschrift ‘Essays on the Determinants and Impact of Private Contributions to Public Goods'. Hij werkt momenteel als universitair docent voor de Webster Universiteit in Thailand en als onafhankelijke consultant op het gebied van rigoureuze impactevaluaties.
