Achtergrond

Gorilla’s beschermen? Dat kun je met de dood bekopen

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Wie de natuur in Oost-Congo beschermt kan rekenen op bedreigingen. Zo ook Gautier Misonia, een advocaat en mensenrechtenactivist uit Goma. Hij vertegenwoordigt de belangen van lokale mensen wanneer zij proberen hun natuurlijke hulpbronnen te verdedigen. “De falende overheid is de kern van het probleem.”

Op 17 december, de dag dat Gautier Misona thuiskwam in Goma van zijn trip naar Den Haag, Amsterdam en Brussel, ontving hij de volgende sms: ‘Dus je denkt dat als je praat met de blanken, zij ons zullen verhinderen om onze olie te exploiteren? Je zal sterven voor niets.’ Ook collega’s van andere organisaties zijn bedreigd de laatste dagen, vertelt hij.  

Terwijl Misonia zich juist zo gesterkt had gevoeld. De afgelopen week had hij met collega’s en experts ervaringen kunnen delen en nieuwe plannen kunnen maken. Als advocaat en coördinator van de Congolese organisatie CREDDHO was hij op uitnodiging van de Nederlandse tak van IUCN, Protection International en het Ministerie van Buitenlandse Zaken even in Nederland om een conferentie over veiligheidszaken rond natuurbeschermers bij te wonen.

900 doden in 35 landenAanleiding voor de conferentie in Den Haag waarbij Misonia aanwezig is, is de verschijning van het rapport ‘Deadly Environment’ van Global Witness waarin gesteld wordt dat tussen 2002 en 2013 wereldwijd meer dan 900 natuurbeschermers in 35 landen zijn vermoord – meer dan een persoon per week. Mensen die zich inzetten voor natuurbescherming worden steeds vaker het slachtoffer van bedreigingen, intimidaties en arrestaties, aldus de onderzoekers. Het rapport ‘Deadly Environment’ concludeert verder dat er een groot tekort is aan informatie en monitoring met betrekking tot geweldsincidenten tegen natuurbeschermers. Het gebrek aan informatie voedt de straffeloosheid. Van slechts 1 procent van de beschreven cases zijn de daders berecht.

Misonia en zijn CREDDHO zijn actief in het gebied rond het omstreden natuurpark Virunga. De strijd om natuurlijke grondstoffen als koper, hout, coltan en goud zorgt al decennia voor een ontwricht Oost-Congo. Er zijn honderdduizenden burgerslachtoffers gevallen. Wie de documentaire Virunga heeft gezien, of de artikelen over natuurbeschermers op OneWorld heeft gelezen kan zich de tegenstellingen in Noord-Kivu voorstellen. Schitterende regenwouden versus bittere armoede. Zeldzame berggorilla’s versus een corrupt Engels oliebedrijf (SOCO). Stroperij en rebellen versus natuurbeschermers. 

Bedreigingen
CREDDHO wordt bedreigd omdat ze eisen dat de stem van de lokale bevolking wordt gehoord in de besluitvorming rond het winnen van olie in hun directe leefomgeving. Ze vrezen dat de zoektocht naar olie ten koste zal gaan van kwetsbare natuurlijke hulpbronnen die het park hen biedt, zoals vis en zuiver water.

Gautier Misonia: “Een chief van een dorp in de omgeving van het Virungapark schreef ons een brief. Hij stelde dat we onrust veroorzaakten en dat we moesten meewerken met SOCO. Ze eisten dat we stopten met ons voorlichtingswerk en als we dat niet deden, zouden mensen van ons, als we in de buurt kwamen, worden gearresteerd of erger. Toen zijn we tijdelijk gestopt.”

Meestal zijn de bedreigingen minder formeel, Misonia ontvangt regelmatig doodsbedreigingen.

“Meestal zijn het sms’jes. Vaak is het onduidelijk wie er achter zit. Het kan het Congolese leger zijn, lokale autoriteiten of rebellen. De boodschap is trouwens wel altijd duidelijk. Maar als het betrekking heeft op onze activiteiten rond natuurlijke hulpbronnen in en rond Virunga, dan is de afzender wel herleidbaar tot partijen met oliebelangen.”

Misonia ontvangt regelmatig bedreigingen. De boodschap is altijd duidelijk

Een ander voorbeeld, niet direct gerelateerd aan Virunga: “Toen de rebellen van de groep M23 in 2012 Goma innamen stuurden ze me vele sms-berichten met de mededeling dat als ze me, als ze me in Goma zouden vinden, zouden vermoorden. Toen ben ik maar gevlucht, voor vier maanden.  De bedreigingen waren heel specifiek en er zijn toen ook mensen bij me aan de deur geweest. Ik heb een vrouw en een kindje van negen maanden.”

Falende overheid
In Oost-Congo is desondanks uiteindelijk de overheid het grootste probleem, stelt de advocaat. ‘De overheid zou basisdiensten moeten leveren: veiligheid, wegen, onderwijs, gezondheidszorg, milieubescherming. Maar dat doet ze niet. Wel is er de armoede die leidt tot stroperij, er zijn rebellengroepen die om de zoveel tijd weer opduiken, er zijn misdragingen van politie en leger, er is SOCO dat naar olie zoekt in een natuurpark, samenwerkt met de overheid, intimideert en bedreigt. Het is allemaal te herleiden tot een falende, corrupte overheid die niet in staat is zijn burgers te beschermen. Het enige wat ze interesseert zijn onze stemmen. Verder willen ze dat we volgzaam zijn en timide reageren op problemen. En dus hebben ze een flinke hekel aan organisaties als CREDDHO die mensen juist wijst op hun rechten.”

Misonia vervolgt: “Noord-Kivu is enorm rijk aan grondstoffen en toch is de bevolking heel erg arm. Er zijn nauwelijks basisvoorzieningen. Hoe kan dat? Die vraag moeten we blijven stellen. Zowel de mensen in Noord-Kivu, maar ook de internationale gemeenschap. Het is belangrijk is dat de Nederlandse overheid bij de Congolese overheid blijft vragen om goed bestuur, om te blijven vragen naar de rechten van de mensen in het gebied waar ik werk. Ik ben blij dat de Nederlandse overheid dat ook doet. Net zoals ik blij ben met de steun die wij ontvangen van mensen uit Europa. Je voelt je gesteund. Kijk, ik doe dit werk, omdat het voelt alsof ik geen andere keuze heb. Ik kom uit Noord-Kivu. Het zijn mijn mensen die ik verdedig en waar ik deel van uit maak. Ik voel een verplichting.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons