Is het beschermen van bijzondere plantjes en dieren niet eerder een luxe bezigheid voor rijke landen? “Zowel voor mensen in de rijkere landen als voor ontwikkelingslanden geldt dat we afhankelijk zijn van natuurlijke hulpbronnen, en dus van ecosystemen,” legt Pieter van der Gaag van IUCN NL uit. “Het grote verschil is, dat wij, als we de Noordzee leeggevist hebben, naar Afrika gaan om daar onze vis vandaan te halen.” Mensen in ontwikkelingslanden hebben die mogelijkheid niet. Als het meer leeggevist is, is er geen eten meer. Of als het water vervuild wordt, worden mensen ziek. Van der Gaag: “De verbinding is rechtstreekser. Een goed voorbeeld is India: van het totale bruto nationaal product (BNP) komt 7 procent direct uit de natuur. Maar voor het allerarmste deel van de bevolking is dat 57 procent.”
| Wat is CITES? CITES is het verdrag dat de internationale handel in bedreigde wilde dieren en planten reguleert, om zo te voorkomen dat ze uitsterven. De Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora is in 1973 opgesteld en bestaat onder andere uit drie lijsten, zogenoemde appendices, van bedreigde planten- en dierensoorten. Op Appendix I staan soorten waarin handel verboden is. De CITES-partijen komen elke twee en een half jaar samen. Dit jaar staan de zeedieren centraal op de agenda, maar ook de handel in ivoor is een heikel issue. Aan de top doen 175 landen mee. |
Het Millennium Ecosystem Assessment, een onderzoeksprogramma van de Verenigde Naties, liet in 2005 zien dat de afnemende biodiversiteit samenhangt met een groeiende armoede, en dat de millenniumdoelen niet gehaald zullen worden als de afbraak van ecosystemen in dit tempo doorgaat. Ecosystemen leveren de mens namelijk niet alleen voedsel, maar ook geneesmiddelen, zuiver water, bescherming en brandstof.
Tonijn
Toch delven de bedreigde soorten nog vaak het onderspit wanneer de euro’s om de hoek komen kijken. De blauwvintonijn is hiervan een voorbeeld. “De blauwvintonijn wordt momenteel sterk overbevist, wat betekent dat hij sneller wordt weggevist dan dat hij zich kan voortplanten,” vertelt Van der Gaag. Eerdere vangstbeperkingen, vastgelegd door de International Commission for the Conservation of Atlantic Tunas (ICCAT), blijken niet genoeg om het uitsterven van deze tonijn te voorkomen. Grote hoeveelheden van de vis worden vanuit de Middellandse Zee geëxporteerd naar Japan, waar het een belangrijk ingrediënt van sushi en sashimi is. Monaco heeft voorgesteld de tonijnsoort te verhuizen van Appendix II naar Appendix I van CITES, wat betekent dat handel in de soort verboden zou worden. De Europese Unie wil zich sterk maken voor zo’n verbod op handel in deze tonijn. Japan heeft echter al aangegeven hier niet mee in te stemmen – het CITES verdrag kent een zogenaamd voorbehoud, waardoor landen zich aan afspraken kunnen onttrekken wanneer ze dat tijdig aangeven.
 |
| Blauwvintonijn. Foto: Andalau |
Behoud van biodiversiteit hangt dus direct samen met economische ontwikkeling en welvaart. Dat kan ook in het voordeel van de biodiversiteit werken. The Economics of Ecosystems and Biodiversity, een onderzoek van onder andere het UNEP en de Europese Unie, laat zien dat bescherming van de ecosystemen grote economische voordelen kan opleveren. Ecosystemen zuiveren water, of beschermen kusten. Zo kostte het beschermen van 12.000 hectare mangrove in Vietnam een miljoen dollar, maar bespaarden de Vietnamezen daarmee ruim zeven miljoen dollar jaarlijkse uitgaven aan dijkonderhoud.
Natuurramp met hersenen
Handelsbelangen winnen het in de strijd nu nog vaak van de belangen van de natuur. “Landen willen zich bij zo’n top wel inzetten tegen illegale handel in beschermde dieren, maar de houthandel ligt veel moeilijker. Van de opbrengst van illegale handel in dieren en planten ziet een overheid niets terug, maar de houthandel is vaak ook voor overheden erg winstgevend,” vertelt Daniëlle van Oijen van Milieudefensie. Toch zouden overheden beter moeten weten. “Wij zeggen wel eens, de mens is de eerste natuurramp met hersenen,” zegt van der Gaag. “Dat geeft ook hoop, want we kunnen het stoppen. We compenseren onze tekorten nu in andere landen, maar op een moment zullen we het punt bereiken dat de wereld ‘op’ is.”
Lees meer over bedreigde dier- en plantensoorten in het Dossier Biodiversiteit van OneWorld.
