‘Koenders sluit namens EU akkoord met Mali over terugkeer migranten’ luidde het nieuwsbericht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken op 11 december. De Malinese Minister van Buitenlandse zaken Diop dacht daar echter anders over en ontkent dat er sprake is van een akkoord.
Valetta Op verzoek van Hoge Vertegenwoordiger Mogherini bezoekt minister Koenders namens de EU Mali, Senegal en Ghana om afspraken te maken over migratie die tijdens de EU-Afrika migratietop in Valletta gemaakt zijn. Eind 2015 hebben de EU en landen van de Afrikaanse Unie afgesproken hoe ze samen illegale migratie en tragedies op de Middellandse Zee kunnen voorkomen.
In naam van de Europese Unie sloot Minister Koenders een overeenkomst met Mali die de terugkeer van Malinese migranten uit Europa moet bevorderen en de migratiestromen uit West-Afrika moeten indammen. Afspraken over terugkeer, grensbeheer en legale migratie werden gemaakt. Daarbij heeft de EU toegezegd Mali financieel bij te staan om te zorgen voor betere grenscontroles met extra grensposten en gaat zij het Afrikaanse land helpen bij het creëren van meer werkgelegenheid en het bestrijden van mensensmokkel om zo de grondoorzaken van migratie aan te pakken.
Verklaring
Hoewel beide Ministers het 11 december nog met elkaar eens waren, ontstond er een dag later onenigheid. Koenders sprak namelijk van een ‘akkoord’ met Mali. Iets waar volgens Diop geen enkele sprake van zou zijn geweest. Volgens hem zou het gaan om een intentieverklaring en niet om een akkoord. ‘Een gezamenlijke communiqué heeft niet de juridische waarde van een overeenkomst in het internationaal recht’, schrijft hij in een verklaring.
In een interview met het VPRO-programma Bureau Buitenland wordt duidelijk dat de Milanese minister niet te spreken is over de manier waarop het nieuws gepresenteerd is. ‘Van de kant van de regering van Mali, verwerpen wij deze verklaring – dat het een akkoord betreft – volledig’, zegt hij. Volgens hem is er nooit een akkoord ondertekend. Iets dat niet veel later ook door het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken onderstreept werd. Er zou sprake zijn geweest van een misverstand.
'Dringend: ontkenning van de ondertekening van een overeenkomst tussen Mali en de EU over migratie. Lees persbericht'
Verraden
Waarom dit in Mali zo gevoelig ligt, heeft er volgens Aart van der Heide, Ontwikkelingsdeskundige en Afrika expert die twintig jaar in Mali woonde, mee te maken dat de bevolking zich verraden voelt. Toen er in de media berichten verschenen waarin werd gesproken van een akkoord met de EU, ontstond er onrust op twitter. “Mensen in Bamako veroordelen het akkoord. Ze zeggen dat Diop, een vriendje van Koenders, voor veel geld Malinezen terug wil nemen. En dat terwijl een groot deel van de bevolking juist internationale carrière wil maken.”
Volgens Van der Heide willen vooral jonge Malinezen naar Europa om er geld te verdienen zodat ze dit terug kunnen investeren in Mali. “En dan komt Koenders met een verklaring om dat te ontmoedigen, die ook nog eens heel blij door Diop is ondertekend. De Malinezen zeggen dat het alleen maar geld krijgt om illegale uit Europa weer op te vangen.” Van der Heide verwijst naar de serie van Bram Vermeulen, De Trek waarin volgens hem goed te zien is hoe dit probleem in Nigeria wordt aangepakt. “Het regime ontvangt veel Europees geld en neemt zonder enig probleem uitgeprocedeerde landgenoten op die daarbij geen opvang of begeleiding krijgen.”
'Pure symboolpolitiek'
Een deel van het geld dat Europa in Mali steekt, 91 miljoen euro van de in totaal 145 miljoen, is voor initiatieven die Malinezen weer aan het werk moeten krijgen, het versterken van de capaciteit van de Malinese veiligheidsdiensten en het verbeteren van de samenwerking met buurlanden om netwerken van mensensmokkelaars aan te pakken en grensbeheer te verbeteren. Van der Heide gelooft niet dat dat geld daadwerkelijk wordt besteed om jongeren weer aan het werk te krijgen. “Die 91 miljoen, die de Europese Unie nu schenkt, wordt straks geïnvesteerd in een paar grote projecten die in Mali beginnen. En die ken ik wel: dat is heel veel geld dat allemaal naar auto’s, airco’s, salarissen van overheidspersoneel en deskundigen uit Nederland en Mali gaat. De deal is pure symboolpolitiek.”
Het Ministerie van Buitenlandse zaken reageert als volgt:
“Ministers van Buitenlandse Zaken Diop en Minister Koenders, namens de Europese Unie, hebben dit weekend in goed overleg overeenstemming bereikt over een gezamenlijke verklaring tussen de EU en Mali op het gebied van migratie. De verklaring is door beide ministers ondertekend en direct openbaar gemaakt in de hoofdsteden. Daarin gaat het over afspraken met betrekking tot versterkte samenwerking in het kader van de Valletta-top tussen de EU en Mali, waaronder de aanpak van grondoorzaken, het bestrijden van criminele mensensmokkelnetwerken en terugkeer (in het communiqué in de bijlage). Het ondertekende communiqué refereert aan deze afspraken. Minister Koenders ziet er naar uit de gemaakte afspraken met de EU en Mali de komende tijd verder uit te werken.”
De cijfers
Wat betekenen de afspraken voor Nederland? Hoeveel asielaanvragen kwamen er vorig jaar van Malinezen? En hoeveel Malinezen werden er daadwerkelijk teruggestuurd?
