Eenzame palen steken uit het water, als een hekwerk zonder functie. 24 uur geleden droegen de houten constructies nog vele kleine vissershuisjes. Het geratel van kettingzagen echoot over het water van de Lagos Lagune. De sloop van een deel van de sloppenwijk Makoko is in volle gang. Ik vaar op een gondel door de waterstraatjes van een van Nigeria’s beroemdste volkswijken, ook wel eufemistisch ‘het Venetië van Lagos’ genoemd.
Het is niet mijn eerste bezoek aan dit centraal gelegen gebied op het vasteland van Lagos. Ik weet er de weg en heb eerder gepraat met de families die hier soms al generaties lang leven. De meest basale voorzieningen ontbreken in deze wijk gebouwd op het water, maar door de decennia heen hebben de bewoners zichzelf georganiseerd. Ze begonnen basisscholen voor de kinderen en er ontstond een grotendeels zelfvoorzienende economie. Makoko wordt al jaren met ontruiming bedreigd, net als de naburige sloppenwijk Okobaba waar de bewoners het land letterlijk op het water hebben veroverd door systematisch zaagsel in delen van de lagune te gooien totdat ze waren drooggelegd. Vorig jaar beschreef ik al hoe de bewoners ‘s nachts wakker lagen omdat ze bang waren voor ontruiming.
Terwijl ons bootje langs de spookstad van houten palen glijdt, passeren we hele families die wat ze hebben kunnen redden van hun inboedel hebben gepakt op hun boot waarop ze nu leven onder een dak van landbouwplastic. Thomas Gbehon’s zes kinderen en zijn grijsharige moeder hebben de afgelopen twee nachten doorgebracht onder zo’n geïmproviseerd dak. Samen met zijn huis werd twee dagen geleden ook zijn botenwerkplaats vernield, zijn levensvoorziening de afgelopen 11 jaar. De boot vaart verder, het geluid van de kettingzagen komt naderbij en de lagune raakt steeds voller met gezinnen op boten wier huizen zojuist zijn gesloopt. Saratu Bonje zit met haar voormalige buurvrouwen op een gondel en vertelt hoe het de mannen met hun bijlen en kettingzagen maar 15 minuten kostte om het huis waar ze veertig jaar geleden kwam wonen met de grond gelijk te maken. Verderop waar mannen in dienst van de lokale overheid de houten constructies neerhalen, staat een vrouw stilletjes te huilen terwijl ze toekijkt hoe het dak van haar huis wordt gehaald.
De lokale overheid van de staat Lagos stelt dat het regenseizoen en de vele overstromingen het gevaarlijk maken voor Makoko bewoners die minder dan 100 meter van de hoogspanningsmasten in de lagune wonen. Daarom gelastte de gouverneur de ontruiming van dat gebied. De regering heeft geen plannen de ontheemden alternatief onderdak te bieden, zegt de commissaris van waterzaken, aangezien ze er sowieso illegaal woonden.
Als ik een vriendin in Ebute Metta over de ontruiming vertel, toont ze geen enkele sympathie voor haar dakloos geworden landgenoten. Ze betaalt omgerekend 330 euro per maand voor een driekamerappartement niet ver weg van Makoko en heeft een kleine en een grote generator om zichzelf van stroom te voorzien als de elektriciteit uitvalt (en dat gebeurt om de haverklap). ‘Waarom zouden die lui hier voor niets wonen?’ vraagt ze zich af. Ook online is de Nigeriaanse adhesie voor de sloppenwijkbewoners van Makoko minder wijdverbreid dan ik had verwacht. Ik ben me nog steeds aan het afvragen hoe dat komt, als een Nigeriaanse Tweep in antwoord op mijn verslag over Makoko me vraagt: ‘Maar even serieus, Femke, wat wil je dat de regering doet?’ Die vraag kan ik onmogelijk beantwoorden in 140 lettertekens.
Wij komen uit zulke verschillende werelden. Ik uit Nederland, waar het tot voor kort niet illegaal was een huis te kraken dat een jaar ongebruikt was. Een land waar de overheid huursubsidie betaalt als je weinig verdient, zodat niet je hele salaris opgaat aan woonlasten. Dit alles omdat een dak boven je hoofd een van de essentiële mensenrechten is en omdat het de plicht is van de overheid om veilige en betaalbare woonruimte te garanderen voor haar burgers.
Maar de Nigeriaanse burger kan op helemaal geen enkele steun van de overheid rekenen. Niet voor de basale levensbehoeften zoals water en stroom, laat staan voor de verdere. In Nigeria is het ieder voor zich. Als je eigen rechten dagelijks worden geschonden, riskeer je op een zeker moment lamgeslagen te raken en sta je minder invoelend tegenover de rechten van anderen. Zelfs als zij het veel slechter hebben dan jij. Zelfs als het gaat om kinderen wier enige pech is dat ze zijn geboren in een sloppenwijk op het water aan de kust van Lagos. Er zijn vele dingen die ik wil leren van dit land en zijn mensen. Dit is er niet een van.
Volg Femke op Twitter @femkevanzeijl
