Toch ontdekte ik de vorige keer al, dat economie ook een zaak van mij is. Iets dat mij zelfs aan het hart gaat. Ik volgde twee lezingen over moderne economie in de samenleving. Vandaag deel 2 van mijn notities.
Het kantelpunt
De deskundige die mij nu toespreekt, is Josephine Green. Ze begint haar lezing over circulaire economie met een introductie: “Wij staan op het kantelpunt, een belangrijk moment in de geschiedenis van de mensheid.” Van die woorden krijg ik heel veel jeuk. Ja, ja, denk ik, het zal toch ook eens niet zo zijn. Toch is ook deze kennismaking met economie onverwacht interessant, kleurrijk en inspirerend. Economie gaat over zó veel meer dan geld.
Testosteron gedreven
We hebben een economisch systeem gebouwd op een overtuiging van tekort: er is te weinig. We moeten concurreren om voldoende voedsel, geld, spullen en geluk te bemachtigen. Green legt uit: in plaats van het piramidesysteem waarbij je moet vechten om de top te bereiken, een zogenaamd “testosteron gedreven” samenleving, moeten we nu naar een wereldbeeld waarin we niet meer proberen alles te beheersen, te controleren, te voorspellen. Een circulair systeem, zonder verticale hiërarchie. Zo betoogt zij hartstochtelijk, zonder twijfel. Niet omdat zij zelf nu zin had om iets nieuws te bedenken, maar omdat we, als we zo doorgaan, zullen uitsterven.
Competitie
Schaarste zorgt voor competitie binnen een soort: als apen vechten we elkaar de tent uit voor de laatste banaan in de fruitmand. We gaan er constant vanuit dat onze voorraad beperkt en eindig is. Materieel gezien is dat ook zo: water, landbouwgrond, brandstof – het kan opraken. Maar competitie werkt ook tekorten in de hand en zo zal het systeem altijd in tact blijven. Aan de andere kant werkt samenwerking tot meer samenwerking.
Er is genoeg
Green laat een cirkel zien: in de komende era van sociaal-ecologische samenwerking, zijn geen rechte lijnen te vinden. In plaats van hiërarchie is er samenwerking. In plaats van rationeel, materieel en lineair, gaan we uit van creatief, flexibel en verbeelding. Er is genoeg. We hebben een eindeloze capaciteit qua creativiteit, aanpassingsvermogen en verbeelding.
We hebben onze menselijke capaciteiten, onze menselijke waarden en stuk voor stuk hebben wij een waarde voor de maatschappij. Niet iedereen kan goed boetseren, niet iedereen kan goed koken: laten we doen waar we goed in zijn en bíjdragen.
Intellectuele intelligentie
Mensen hebben vele verschillende vormen van intelligentie, toch benutten we vooral één soort intelligentie: het rationele, intellectuele.
In een onvoorspelbare, onzekere wereld hebben we meer aan onze intuïtie dan aan ons rationele denken. Toch leren we de wereld bezien vanuit intelligentie, schijnzekerheden en materie. Green vindt het tijd dat we ons aanpassen. We zullen moeten leren leven met mysteries, onzekerheden en in een complexe wereld.
Lineair of circulair
Management is een tak van sport die Green totaal overbodig vindt. In een circulaire samenleving zullen we onszelf opnieuw kunnen uitvinden, we zullen risico’s moeten nemen en onder ogen zien wat we allemaal al weten: de wereld is niet beheersbaar, de wereld is onvoorspelbaar en altijd veranderend.
In de hele wereld is geen rechte lijn te bekennen; laten we dus in cirkels denken.
