In drie stappen malaria uitroeien

Jaarlijks krijgen 207 miljoen mensen malaria en een half miljoen van hen overlijdt. Het terugdringen van malaria is één van de grootste uitdagingen voor de internationale gezondheidszorg. Met de huidige kennis, middelen en strategieën is het onwaarschijnlijk dat malaria wordt uitgeroeid. Om de bestrijding nu en in de toekomst te ondersteunen, evalueerde Guido Bastiaens, promovendus aan de Radboud Universiteit Nijmegen, de beschikbare behandelings- en vaccinatiestrategieën. Hij stelt dat we in drie stappen naar een malariavrije wereld kunnen.

Hoewel er al veel onderzoek naar malaria is gedaan en malaria in veel gevallen goed behandelbaar is, is het nog niet gelukt om malaria uit te roeien. Dit komt deels doordat malariamuggen in toenemende mate resistent zijn tegen bestrijdingsmiddelen en minder gevoelig zijn geworden voor diverse antimalariamiddelen. Om de verspreiding van resistente malariamuggen tegen te gaan, moeten dus krachtigere middelen ingezet worden.

Toepassen sneltesten
De eerste stap om malaria te bestrijden is om malariasneltesten toe te passen. De sneltest toont aan of iemand malaria heeft. In veel malariagebieden werden patiënten lange tijd op basis van klinische symptomen behandeld. Daar zaten ook veel mensen tussen die helemaal geen malariaparasieten in hun bloed hadden. Het effect van de sneltest was direct zichtbaar in Tanzania toen de Tanzaniaanse overheid sneltesten aan ziekenhuizen verstrekte en instelde dat malariabehandelingen alleen van start mochten gaan na een positieve uitslag van de sneltest. Het aantal voorgeschreven antimalariamiddelen verminderde aanzienlijk.

Doden van de mug als zij steekt
De tweede stap is het inzetten op een krachtig middel om de overdracht van parasieten tussen mens en mug te verhinderen. Hierbij kan het ontwormingsmiddel ivermectine ingezet worden. Door ivermectine aan bestaande malariabehandelingen toe te voegen gaat de mug dood wanneer zij een mens steekt die ivermectine heeft genomen. Daarmee wordt de overdracht van malaria via de mug verhinderd. 

Veelbelovende vaccinatiemethode
Bastiaens onderzocht ook de werking en praktische toepasbaarheid van een veelbelovende vaccinatiemethode. Hij kwam tot de conclusie dat de derde stap die gezet moet worden de ontwikkeling van een vaccin gebaseerd op sporozoïeten is, dat is de celvorm waarin de parasiet in het menselijke bloed wordt gebracht. Zo’n vaccin kan mensen beschermen tegen toekomstige uitbraken van malaria.

Of en hoe snel deze stappen opgevolgd worden hangt sterk af van de mate waarin wetenschap, volksgezondheidsorganisaties, beleidsmakers en lokale overheden samenwerken. Bastiaens stelt dat het belangrijk is dat deze partijen de koppen bij elkaar steken om de levensduur van bestaande beheersingsmaatregelen te verlengen en nieuwe strategieën te ontwikkelen.