Down Town Cairo. Ik zit aan de shisha. In Fishawy. Het populaire en geliefde koffiehuis in het oude Cairo, achter de grote el-Hussain moskee in een van de vele steegjes van het mysterieuze Khan el Khalili. Even weg van de politieke drukte. Iedereen hier lijkt te genieten van een waterpijp, zoete vruchtensap en muzikanten. Maar de politieke discussie wordt ook hier voortgezet. El Ikhwan. Iedereen heeft het over de Moslim Broederschap – voornamelijk in negatieve zin. De schokkende beelden die de hele dag op tv te zien waren – van Moslim Broeders die andere Egyptenaren bruut afmaken – zorgen voor de nodige spanning. Geen baard te bekennen in deze oude, traditionele steegjes met haar vele historische moskeeën, madrassas en kraampjes met islamitische literatuur. Handelaren in gebedskettinkjes en korans worden afgewisseld met kindertjes die zakdoekjes verkopen en Blackberry-opladers met zonnepaneel. Een gemoedelijke sfeer alom.
Er breekt een relletje uit. In een nabijgelegen steeg gebeurt iets. Mensen rennen onze kant op, klanten springen op, winkeliers zetten gauw wat spullen binnen, stoelen worden aan de kant geschoven. “El Ikhwan!” wordt er geroepen. Als het maar niet de Broeders zijn die de orde komen verstoren. Even heerst er spanning. Maar al gauw wordt er gelachen en geconcludeerd “het was niets politiek". Tweewinkeliers kregen ruzie. De mobieltjes gereed voor You-tube filmpjes gaan weer terug in de broekzak, de kool van de waterpijpen wordt ververst, de violist krijgt een seintje z’n optreden voort te zetten.
Ik kijk m’n neef aan. Waar waren we gebelen. Oh ja, we hadden het over de verschillende vormen van democratie en de rol van instituties. Ik vertel verder over hoe de democratie in Nederland is vormgegeven, dat we geen president hebben en het kabinet bestaat uit een coalitie. “Coalitie? Dus twee partijen die best wel anders zijn, regeren toch samen?”. Ook vertel ik over decentraal beleid, gemeenteraadsverkiezingen, dat we wel een grondwet hebben maar geen constitutioneel hof en dat ook de PVV en de Partij voor de Dieren worden beschouwd als legitieme en volwaardige partijen in het democratische proces. “Partij voor de Dieren? Huh? En die worden serieus genomen?”. Na een kort uitstapje naar het belang van dierenrechten, onze vele soorten eieren (biologisch, vrije uitloop, buiten-ei, fair-trade) en mijn visie dat Halal eten eigenlijk ook biologisch en diervriendelijk moet zijn, keren we terug naar de democratie. Ja, ook partijen die opkomen voor het belang van de dieren en partijen die bepaalde minderheden graag de schuld geven van maatschappelijke problemen, worden niet uitgesloten in ons politieke arena.
“Dus adviseer je dat we een coalitie moeten vormen met de Moslim Broeders?”. Nee, ik adviseer niet wat je moet doen. Ik adviseer alleen dat jullie nadenken over hoe je je democratische systeem vorm wilt geven. En ik vertel over het systeem van de Verenigde Staten en maak een vergelijking met Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Israël. We doen het allemaal anders. En voor alles is wat te zeggen. Van belang is dat je afspreekt welk spel je speelt en welke regels daar bij horen. En dan kan je je team selecteren die je daarvoor wilt inzetten. Ik geef een voorbeeld. Als je een team moet samenstellen voor een potje voetbal, selecteer je andere spelers dan wanneer je een balletvoorstelling moet choreograferen. Even word ik vreemd aangekeken. De Moslimbroeders zullen toch nooit accepteren dat hun mannen op ballet moeten? Of vrouwen moeten voetballen. Ok, verkeerde analogie. Maar met een voorbeeld over een potje dammen of schaken dring ik al iets beter door. We moeten weten wat we spelen en afspraken maken over de regels. Het gaat niet enkel om Mubarak, Morsi of ElBaradei. Ik geef nog een voorbeeld: in Nederland rijden we rechts, in Engeland links. Beide zijn goed. Van belang is dat je de regels kent, erkent en je eraan houdt. Dan is de kans kleiner dat er ongelukken gebeuren en als er een ongeluk gebeurt omdat iemand zich er niet aan houdt, dan kan er ook een schuldige worden aangewezen, een straf worden opgelegd welke ook wordt geaccepteerd.
De mannen knikken instemmend. Het verkeer in Egypte is een drama. Vooral nu de Moslim Broeders overal de weg versperren. "Als de Moslim Broeders nou eens eindelijk oprotten dan kunnen we tenminste rustig de weg op" wordt er geconcludeerd.
Zucht.
Ik neem nog maar een slok van m’n veel te zoete citroensap en stel voor om naar de auto te gaan. We tippen de politieagent die beweert dat hij de auto goed heeft bewaakt en stappen in. M’n neef scheurt links, rechts, achteruit, slalommend, toeterend en gebarend op zoek naar een tentje om nog wat te eten zo laat in de nacht. M’n neef lacht en herinnert me eraan dat in Egypte een gordel niet verplicht is. “Daarbij, het is revolutie, niemand die controleert”. Ik lach terug en denk: "Ik ken geen volk zoals de Egyptenaren, die – het zij per ezel, Audi, bakfiets of taxi – zonder angst, keer op keer de weg op gaan en ondanks de tanks, wegversperringen, demonstranten en gaten in de weg toch hun bestemming weten te bereiken. De weg naar de democratie zal net als het verkeer chaotisch, divers, spannend, uitdagend, creatief (danken, schelden en flirten kan allemaal per toeter) en uniek zijn. Maar ze zullen hun bestemming – uiteindelijk – bereiken".
