Achtergrond

Decemberprotest en amnestiewet – ‘alle protest over en weer is toch niet voor niets’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Na meer dan zeven maanden wordt woensdag 12 december dan eindelijk het 8 december strafproces hervat. Net op tijd. Zaterdag 8 december was het 30 jaar geleden dat 15 critici van het toenmalig militair regime op 8 december 1982 in het Fort Zeelandia standrechtelijk werden geëxecuteerd. Zowel in Amsterdam als in Paramaribo zijn herdenkingsdiensten gehouden waar eerst oud-minister van Ontwikkelingssamenwerking Jan Pronk in navolging van EU woordvoerder Michael Gahler de uitspraak deed dat Nederland de Suriname archieven over de jaren 80 moet vrijgeven en vervolgens in Paramaribo pater Choennie de uitspraak deed dat bestraffing van de daders niet meer de hoogste prioriteit heeft.

In Paramaribo waren velen het niet eens met pater Choennie. Zo vinden Betty Goede van de Organisatie voor Gerechtigheid en Vrede, OGV en Sunil Oemrawsingh, voorzitter van de stichting 8 december 1982, dat de daders moeten worden bestraft.

Waar Goede en Oemrawsingh en heel wat anderen uit het Comité Behoud Democratische Rechtstaat Suriname, bestaande uit onder meer de Organisatie voor Gerechtigheid en Vrede (OGV), Stichting 8 december 1982, Moiwana ‘86 Mensenrechtenorganisatie, Interreligieuze Raad van Suriname (IRIS), Comité Christelijke Kerken (CCK), vakbondsorganisatie C‐47, Jongeren tegen Amnestie en RedSu Surinaamse studenten, blij om zijn is het feit dat een nieuwe zittingsdatum in het 8 december strafproces is uitgeschreven.

Deze woensdag, 12 december zal bekend worden gemaakt hoe het Surinaams Openbaar Ministerie over de amnestiewet denkt. Op de laatstgehouden zitting in het 8 december strafproces afgelopen 11 mei, heeft de groep van 3 rechters, de Krijgsraad, het OM verzocht zich hierover uit te spreken.  Een uitspraak deed het OM al na enkele weken, maar omdat het OM zijn bevindingen aan de Krijgsraad moest geven en deze vervolgens het weer bekend moest maken aan het publiek in een nieuwe zitting, zal dus woensdag pas bekend worden hoe het OM over de amnestiewet denkt. 

Verwerpt zij deze wet of neemt ze het aan? Daarna moet de Krijgsraad zich over de amnestiewet uitspreken. Het is te hopen, maar de kans is klein, dat de Krijgsraad zich komende woensdag ook uitspreekt ten aanzien van de Amnestiewet. Verwerpt zij deze of past de Krijgsraad de wet toe en is het 8 december proces dan echt afgelopen? 

Sinds de wet werd aangenomen in het Surinaams parlement op 4 april, heeft Nederland al het mogelijke ondernomen om Surinaamse volksvertegenwoordiging en regering terecht te wijzen en te laten weten dat met de aanname van de Amnestiewet, de democratische rechtstaat in gevaar is en dat dus de wet moet worden teruggedraaid.

Ophef rond artikel 8 dialoog 

[[{“type”:”media”,”view_mode”:”media_large”,”fid”:”17849″,”attributes”:{“height”:244,”width”:480,”class”:”media-image media-element file-media-large”}}]]

Een deel van de agenda van het artikel 8 dialoog uit het Cotonou akkoord dat op 6 mei 2012 tussen vertegenwoordigers van de EU en Surinaams buitenlandse zaken minister Winston Lackin is gevoerd.

Openlijke verklaringen van Nederlandse politici en acties zoals het artikel 8 dialoog – het politiek gesprek dat de Europese Unie mei dit jaar had met Surinaams Buitenlandse Zakenminister Winston Lackin waar de Nederlandse- EU bezwaren tegen de amnestiewet zijn geuit – wakkerde alleen maar de olie op het vuur aan in de betrekkingen tussen beide landen.

Daags na aanname van de Amnestiewet op 4 april dit jaar, kondigde toenmalig Nederlands demissionair minister van Buitenlandse Zaken, Ulrich Rosenthal op 5 april aan, dat Nederland haar ambassadeur uit Suriname terugroept. Vanwege politieke spanningen met Nederland sinds Bouterse’s inauguratie als president in augustus 2010, had de Surinaamse regering al eerder een dergelijke maatregel genomen. Ook Suriname heeft geen ambassadeur in Nederland.

De verklaring die de EU al voor het artikel 8 dialoog had opgesteld en gezamenlijk met Suriname had willen uitgeven, zette bij Lackin kwaad bloed. In interviews met de pers liet de buitenlandse zakenminister zijn boosheid duidelijk blijken. In plaats van terugdraaiing van de amnestiewet en ervoor te zorgen dat de 24ste sessie van de EU-ACP parlementaire vergadering niet in Paramaribo werd gehouden, werd onder druk van unanieme steun van de ACP landen gestemd uiteindelijk besloten dat de conferentie in Suriname gewoon plaats zou vinden, maar dat president Bouterse niet zou spreken tijdens de officiële opening van de EU-ACP top op dinsdag 27 november en zegden 2 van de 3 Nederlandse Europarlementariërs, die eerder van plan waren wel naar de vergadering te komen, af.

Oomen met andere ogen uit Suriname 
[[{“type”:”media”,”view_mode”:”media_large”,”fid”:”17840″,”attributes”:{“height”:200,”width”:313,”class”:”media-image media-element file-media-large”}}]]

Foto: collectie EU –  Ria Oomen, was als enige Nederlands Europarlementarier aanwezig bij de 24ste parlementaire vergadering van de EU en ACP in Paramaribo. Oomen zegt na dit bezoek Suriname met andere ogen te bekijken en heeft zich als bemiddelaar opgesteld om de relatie tussen Suriname en Nederland op het hoogste politieke en diplomaitieke niveau te verbeteren.

De enige Nederlandse Europarlementariër die wel bij de vergadering in Paramaribo was, de Christendemocraat Ria Oomen, is inmiddels vol lof over Suriname en riep ook op tot herstel van de banden tussen beide landen. En in een gesprek dat Europarlementariërs tijdens de top in Paramaribo onder leiding van Oomen hadden met de Surinaamse politieke oppositie en ACP parlementariers, werd bekendgemaakt dat in 2013 een vervolg komt op het artikel 8 dialoog tussen de EU en Suriname.

Dit in een poging om de betrekkingen ook op dat niveau te herstellen en tegelijkertijd Suriname er onverminderd op te wijzen dat de amnestiewet zou moeten worden teruggedraaid. Wanneer het vervolggesprek er komt is nog niet bekend en hoe het gesprek zal verlopen is ook de vraag, juist omdat Suriname tijdens de EU-ACP vergadering via haar ACP-parlementslid Rabin Parmessar, officieel protest heeft laten aantekenen tegen de betuttelende wijze waarop Nederland zich tijdens het eerste gesprek heeft opgesteld.

Jongerenverzet
Sharona Lieuw On is een van de mensen die ontzettend blij is dat een nieuwe zittingsdatum in het 8 december proces is uitgeschreven, ook al betekent dit niet automatisch hervatting van het strafproces. Lieuw On is voorzitter van Jongeren tegen Amnestie. Lieuw On verzet zich met ‘haar jongeren’ fel tegen de amnestiewet. Op de eerste dag van de EU-ACP parlementaire top in Paramaribo, zaterdag 24 november, had Lieuw On een ludieke protestactie willen houden.

Dit initiatief van Jongeren tegen Amnestie werd afgelast nadat Lieuw On daags voor de manifestatie een dreigbrief met kogel thuis in de brievenbus kreeg waarin geschreven stond dat ze het niet moest wagen om tijdens de EU-ACP top en ook daarna niet, haar protest te laten horen. De overige leden van de jongerenactiegroepen en Sharona’s ouders stelden haar veiligheid voorop en drongen er bij Sharona op aan de actie af te gelasten. Zelf had de jonge activiste ondanks de bedreiging gewoon de handdoeken-op-druk van andere tegenstanders van de amnestiewet willen verzamelen om deze morgen, op 8 december bij de herdenking van 30 jaar Decembermoorden, af te geven aan de nabestaanden van de 8 december slachtoffers, maar het liep anders.

[[{“type”:”media”,”view_mode”:”media_large”,”fid”:”17841″,”attributes”:{“height”:320,”width”:480,”class”:”media-image media-element file-media-large”}}]]
foto: Hijn Bijnen, gemaakt op 11 april 2012 tijdens de 1e protestactie van het Comite Behoud Democratische Rechtstaat Suriname, waaraan ook de Jongeren tegen Amnestie aan deelnamen.

De actie werd afgelast. Sharona Lieuw On verklaarde dat Jongeren tegen Amnestie “op een ander moment”zal doorgaan met actievoeren. Een paar dagen later, 28 november, kwam Jongeren tegen Amnestie in het nieuws toen bekend werd dat de vader van de minderjarige Sharona haar aangifte tegen de kogelbrief had ingetrokken. Volgens verklaringen had hij dit gedaan uit angst voor de veiligheid van zijn dochter en omdat hij niet het vertrouwen had dat het Korps Politie Suriname bij machte is om Sharona te beschermen. 

Weer een paar dagen later, zaterdag 1 december kwam het onverwachte nieuws. Hoofdofficier van het Openbaar Ministerie, Carmen Rassam, maakte bekend dat een nieuwe zittingsdatum in het 8 december was uitgeschreven: 12 december. Zouden de protestacties van Jongeren tegen Amnestie en alle andere organisaties en individuen voor terugdraaiing van de amnestiewet en tegen stopzetting van het 8 december strafproces toch hebben geholpen?

Zou de doodsbedreiging aan het adres van Lieuw On toch allemaal niet voor niets zijn geweest? Vast.

OM spreekt zich uit over amnestiewet, Krijgsraad maakt oordeel bekend
Hoe denkt de groep van drie rechters in het proces, de Krijgsraad denkt over de amnestiewet, verwerpen zij het of verklaren ze het ontvankelijk, of verwijzen ze toetsing van de wet naar een hogere rechterlijke instantie? In feite is het Constitutioneel Hof de instantie die in een land wetten toetst, maar een dergelijk hof ontbreekt nog altijd in Suriname. Juridische deskundigen zijn er niet over uit of de Krijgsraad en überhaupt het OM bevoegd is om te oordelen over wetten. De advocaat van Bouterse, Irvin Kanhai, stelt van niet en zegt dat met aanname van de amnestiewet in april, ook het 8 decemberproces is gestopt.

[[{“type”:”media”,”view_mode”:”media_large”,”fid”:”17842″,”attributes”:{“height”:244,”width”:480,”class”:”media-image media-element file-media-large”}}]]

Foto: archief Radio 10 – Magic FM- De stoelen waarop de 3 leden van de Krijgsraad plaatsnemen in de zittingszaal van het gerechtsgebouw te Boxel waar het 8 december strafproces plaatsvindt.

Juridische tegenstanders van de amnestiewet, zeggen in koor dat de Krijgsraad wel bevoegd is om te oordelen over de wet. Hopelijk zal al op 12 december het standpunt van de rechters in het proces bekend zijn. Op zijn minst zullen we te horen krijgen wat het Openbaar Ministerie ten aanzien van de wet zegt en zal als de Krijgsraad nog geen oordeel heeft geveld, dit op een andere, tweede, speciaal uitgeschreven zitting, bekend worden gemaakt.

Het proces wordt pas hervat pas wanneer de Krijgsraad de amnestiewet zou verwerpen en daarmee dus expliciet aangeeft dat het 8 december strafproces onverminderd door moet gaan. De kans is klein dat dit jaar nog bekend wordt of de verdachten in het 8 december strafproces verder zullen worden vervolgd, of juist definitief – door de Krijgsraad- ontslaan zullen worden van vervolging.

Doorbraak diplomatieke betrekkingen Nederland-Suriname
Ondertussen vond dankzij de laatstgehouden EU-ACP parlementaire vergadering in Paramaribo een doorbraak plaats in de betrekkingen Nederland-Suriname. Woordvoerder van het Europees parlement, Michael Gahler, riep tijdens de bijeenkomst in Paramaribo op tot herstel van de politieke en diplomatieke betrekkingen tussen Nederland en Suriname “op het hoogste niveau”. Of, beide landen moeten weer ambassadeurs in elkaars land plaatsen en zaken als dat de Surinaamse president niet spreekt bij de opening van een belangrijke internationale vergadering in zijn eigen land vanwege Nederlandse druk, moet voortaan tot het verleden behoren.

Ook hield de woordvoerder, in navolging van de Europese Volkspartij en de ACP volksvertegenwoordiging een pleidooi voor ontsluiting van de jaren 80 archieven door de Nederlandse regering. In de archieven staan vitale informatie over de gebeurtenissen in de jaren 80. Informatie dat wellicht een ander licht kan werpen op wat zich nu werkelijk heeft afgespeeld en de betrokkenheid van Nederland in deze kwestie. Desondanks besloot de Nederlandse regering in 2011 deze archieven tot het jaar 2060 op slot te zetten.

Na deze periode zijn alle direct betrokkenen van de gebeurtenissen in de jaren 80 allang overleden. Wat heeft Nederland eigenlijk te verbergen vraag je jezelf dan af? Ondertussen is het goed om te merken dat protest – van beide kanten – kennelijk vruchten afwerpt. Zowel Nederland als Suriname zullen water bij de wijn moeten doen. Ze komen er wel uit. Ooit.

Hoofdoto: Horacio Stjeward – Sharona Lieuw On wordt tijdens de aanbieding van de petitie aan het parlement van het Comite Behoud Democratische Rechtstaat, geinterviewd door een journalist.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons