De edele kunst der provocatie, ik versta haar tamelijk slecht. Helaas. Maar soms, in het gezelschap van Kenianen, of andere mensen van Afrikaanse bodem, kan ik het niet laten en vertel ik hun dat ik meer van het continent weet dan zijzelf. Dat is trouwens ook zo. Maar wat is het verschil tussen weten en begrijpen?
Nederland mag dan elk jaar een poging doen om door te dringen tot de finale van het Eurovisiesongfestival, een lied dat over ‘Europa’ gaat, ben ik bij de inzendingen nog nooit tegengekomen. Hoe anders is dat hier. Van Suzanne Owiyo in Kenia tot Ismael Lo in Senegal, en vele anderen: zingen over ‘Afrika’ lijkt te horen tot het standaardrepertoire van elke zichzelf respecterende muzikant.
Ik weet meer van het continent Kenianen of andere Afrikanen
Ook de uitdrukking ‘Dit is Afrika’ hoor ik, in welke taal ook, regelmatig door iemand van het continent gebruikt worden. Bij mij komt dan steeds de vraag op over welk Afrika men het precies heeft. Want de onderlinge verschillen binnen Afrika lijken mij vaak groter dan de overeenkomsten.
Door mijn werk heb ik me kunnen verdiepen in de geschiedenis van het continent, volg ik de actualiteit ervan als weinig anderen, en kan ik zo nu en dan pogen na te denken over de toekomst. Die luxe is natuurlijk maar weinig Afrikanen gegeven, of het moeten de taxichauffeurs zijn, bij wier werk het schijnt te horen om soms even verrassende, overtuigende, of volstrekt onzinnige analyses ten beste te geven. (Idem voor beroepsdrinkers in de kroeg.)
Het denken over Afrika als een tamelijk eenvormige massa, iets dat ook buiten het continent nog steeds behoorlijk populair is, leidt bij Afrikanen vaak tot dezelfde clichés als bij mensen van buitenaf. In die clichés zitten dus waarheden verstopt, maar voor nieuwe inzichten zorgen die maar zelden.
Ondertussen vragen, bijvoorbeeld, Keniaanse vrienden met even goede banen als opleidingen mij regelmatig hoe het nu toch gaat in, pakweg, Burundi of de Centraal-Afrikaanse Republiek. En als ik iemand meld dat ik in Bamako ben, komt een enkele keer de oprechte vraag: ‘Eh, waar is dat ook alweer?’
Vreemd is dat niet. Ik kom ook niet zo snel op de hoofdstad van Macedonië en weet mij niet in staat de grote lijnen, laat staan de finesses, van de Deense binnenlandse politiek te schetsen. Ik weet er eenvoudig te weinig van af.
Als Nederlander denk ik het nodige van Europa te begrijpen. En van Afrika?
Maar toch, als Nederlander denk ik het nodige van Europa te begrijpen. En van Afrika? Tot hoeveel begrip van het continent heeft de door mij in de afgelopen zeventien jaar vergaarde kennis geleid? Ben ik, als het dan toch moet, in staat om meer te doen dan het strooien met losse feiten en in plaats daarvan ‘Afrika’ als een inzichtelijk geheel te presenteren?
Provocatie moet dan plaats maken voor bescheidenheid. Het toeval der geboorte heeft mij nu eenmaal niet als Afrikaan ter wereld gezet en in het continent doen opgroeien. Het ‘van binnenuit’ begrijpen van het ‘echte Afrika’, wat dat alles ook precies moge zijn: daarop zal ik nooit aanspraak kunnen maken.
Aan het proberen doet dat gelukkig weinig af. Laatst at ik in Keniaans gezelschap in een restaurant in Nairobi dat, als een der weinige hier, gerechten uit verschillende Afrikaanse landen op het menu heeft. We kozen voor Kameroenees, Nigeriaans en Senegalees eten. Op de kaart stonden ook hamburgers. En daarover waren we het snel roerend eens, de Afrikanen en deze Europeaan: ‘Ze hebben gelukkig ook eten dat Afrikanen écht lekker vinden.’
[[{“fid”:”37469″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld!”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld!”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Neem een abonnement op OneWorld!”,”title”:”Neem een abonnement op OneWorld!”,”style”:”height:72px; width:581px”,”class”:”file-default media-element”}}]]
