Achtergrond

De man achter de simpelste zonnelamp ter wereld

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

De afgelopen jaren maakten ze het leven van een miljoen mensen in meer dan veertig landen letterlijk een beetje lichter: eenvoudige, zelf te maken lampen op basis van zonne-energie, in een met water en bleekmiddel gevulde plastic fles. Illac Diaz, de man achter Liter of Light, liet tijdens een workshop bij adviesbureau Crosswise Works zien hoe eenvoudig het is om zelf duurzame lampen te maken. 

Hij had nog niet eerder in Nederland gesproken. De Filippijnse Illac Diaz (44), die onlangs met Liter of Light de prestigieuze St. Andrews Prize for the Environment won, is dan ook vastbesloten er alles uit te halen tijdens zijn bezoek. Naast dat hij een van de Keynote Speakers is op het Impact Startup Festival in Den Haag, staat zijn bezoek volgepland met afspraken.

Crosswise Worksvoorziet ondernemingen gericht op opkomende economieën van advies en trainingen. 

 

 

De workshop werd georganiseerd in samenwerking met Social Enterprise NL, ImpactHub Amsterdam en Makerversity.

‘Ja, het is af en toe best druk’, zegt hij met gevoel voor understatement na afloop van zijn toespraak in Den Haag. Hij laat zijn telefoon zien, die aangeeft dat hij 6.923 ongelezen e-mails heeft. Slapen komt er af en toe nauwelijks van, maar toch maakt hij een open en vrolijke indruk: hij praat met iedereen die hem aanspreekt en moet vaak hard lachen. ‘Ik kan best van dit soort dagen genieten, al is het allemaal wel erg spannend. Maar het liefst ben ik gewoon on the ground bezig, mensen te leren om zelf een lamp in elkaar te zetten.’

Lokaal alternatief
Volgens Diaz is Liter of Light een alternatief voor een gebrekkige handelsketen: ‘Veel lampen worden gemaakt om te falen. De producent gaat er vanuit dat de consument ooit terug zal keren wanneer de lamp stukgaat. Wanneer de consument deze lamp heeft gekregen door middel van donaties uit ontwikkelingshulp, dan is het niet altijd mogelijk om een nieuwe lamp te krijgen’, legt hij uit. ‘Daar komt bij dat je lokale markten niet moet overspoelen met gratis spullen! Daarmee concurreer je de lokale aanbieders weg en versterk je de afhankelijkheid van donaties.’ Daarom is er volgens Diaz behoefte aan een duurzaam alternatief: een goedkope lamp die eenvoudig te maken en te repareren is met behulp van materialen die lokaal te vinden zijn.

Goedkope Chinese zonnepanelen kun je tegenwoordig vrijwel overal ter wereld kopen

De simpelste lamp is een plastic fles gevuld met water en bleekmiddel. Deze wordt in een gat in het plafond verwerkt. Daglicht dat op de fles schijnt wordt dan versterkt binnenshuis verspreid. Deze oplossing is vrijwel overal voor minder dan een dollar te maken. Dan ben je wel afhankelijk van daglicht: ’s nachts is de lamp onbruikbaar. Na twee maanden is er voldoende geld op de energierekening bespaard om over te kunnen gaan naar een verder ontwikkelde lamp: zo kan er een klein zonnepaneeltje en een batterij aangesloten worden op een LED-lampje die vervolgens weer in de fles wordt geplaatst, of de paneeltjes worden aangesloten op oude kerosine-lampen.

Innovatie
Bij Liter of Light zijn ze bezig om de lampen verder te innoveren. Men probeert zoveel mogelijk uit zonne-energie te halen. ‘Vergis je niet,’ vertelt Diaz ‘goedkope Chinese zonnepanelen kun je tegenwoordig vrijwel overal ter wereld kopen. Wanneer er meer vraag ontstaat, spelen de aanbieders daarop in, zo merken we al jaren.’

Olivier Lasbouygues (27), president van Liter of Light France en net terug uit Senegal, vertelt over zijn ervaringen: ‘Je leert één persoon hoe het werkt en zorgt ervoor dat hij het goed kan doorgeven. Dit proces begeleid je. Maar na een paar dagen merk je dat je overbodig begint te raken.’ De vluchtelingencentra van Calais vormen de volgende bestemming op zijn lijst.

Eenvoudig te repareren
Tijdens de do it yourself-workshop, te midden van een tafel vol zonnepaneeltjes, soldeerbouten en plastic flessen, instrueert Diaz de deelnemers. Langzaam maar zeker zien de deelnemers voor hun ogen een lamp ontstaan. De Keniaanse Helen (42) had al vaker van Liter of Light gehoord. ‘Eigenlijk wilde ik ook mijn zoon meenemen maar die komt net uit zijn eindexamens. Ik weet zeker dat hij het leuk zou hebben gevonden, zo lekker bezig zijn met draadjes. Het is ook wel fascinerend om te zien dat je in de praktijk ook daadwerkelijk zo’n lamp kunt maken.’

‘Wil je echt dat ik die vraag beantwoord?” reageert Lasbouygues lachend op de vraag of de Nederlanders het net zo snel oppakken als de Senegalezen. “Vandaag is het niet essentieel dat de lampen perfect in elkaar worden gezet. In Senegal was het vooral belangrijk dat ze goed begrepen hoe het allemaal werkt en hoe ze kapotte onderdelen konden vervangen.’

Verhelderend
Van een theoretisch verhaal naar de praktijk van priegelen met lampjes werkt verhelderend. ‘We hebben het altijd wel over het belang van duurzame energie, maar nu maken we het ook echt’, merkt Nick Sens, beleidsmedewerker bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken, op. Dat is dan ook precies waar Diaz zijn Nederlandse plannen dan ook op richt: ‘Voor veel kinderen is het verhaal over windmolens een ver-van-mijn-bed-show. Door op basisscholen kinderen te leren hoe je zelf een lamp op zonne-energie kan maken, maak je duurzame energie veel tastbaarder. Hiermee wil ik graag aan de gang.’

Joe Berkhout, werkzaam op de Corporate Social Responsibility afdeling van Phillips, is enthousiast: ‘Natuurlijk is deze technologie interessant om grootschalig in te zetten in vluchtelingenkampen en sloppenwijken. Maar nu we zo bezig zijn, besef ik me inderdaad dat het maken van dit soort lampjes ook een prachtige manier zou kunnen zijn om jongeren bewust te maken van duurzame energie.’

Volgens Illac Diaz was het een succesvolle workshop: ‘Deze Nederlanders overleven nog wel even na een natuurramp.’

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons