Achtergrond

‘De komende tien jaar zullen minder vreedzaam zijn’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

“De komende tien jaar zullen minder vreedzaam verlopen dan we de afgelopen decennia gewend zijn geweest.” De Belgische professor in internationale betrekkingen Jonathan Holslag voegt daar snel aan toe dat hij zich zelf “geen doemdenker” vindt. Na afloop van zijn verhaal aan het publiek van het Future Force Conference vertelt hij OneWorld waarom deze conferentie over de toekomst van de krijgsmacht zo belangrijk is: “De mensen moeten weten dat de wereld complexer is dan tijdens de Koude Oorlog. Wispelturiger en onvoorspelbaarder. Dit leidt tot spanningen tussen en binnen landen. En economische problemen leiden tot meer falende staten. In die complexe wereld moet een krijgsmacht opereren.” Dit vraagt volgens de pas 33-jarige professor om meer samenwerking tussen landen en financiële offers. “Een aantal landen zal meer moeten uitgeven. Een land komt niet betrouwbaar over als het zich specialiseert in bezuinigingen.”

Het beste en slechtste der tijden
“The best of times, the worst of times." Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp haalt in zijn openingsspeech van de conferentie de schrijver Charles Dickens aan om een beeld te schetsen van de tijd en wereld waarin we leven. Een tijd van ongekende welvaart en vrijheid en meer gelijke rechten dan ooit. In Nederland leven we al 70 jaar in vrede. Het beste der tijden, maar tegelijkertijd beleven we het slechtste der tijden. “MH17 was een brute wake-up call. Het resultaat van instabiliteit elders”, verwijst Middendorp naar het conflict in Oekraïne, aan de rand van Europa. “En we zien onthoofdingen op een strand aan de Middellandse Zee.” Verwijzend naar de oprukkende Islamitische Staat die naar eigen zeggen vanuit Libië Rome in het vizier heeft.

MH17 was een brute wake-up call, het resultaat van instabiliteit elders

Werkeloos toezien is volgens de hoogste militair van Nederland “geen optie”. En daarom nodigde Middendorp “de crème de la crème van de militaire wereld” uit om samen een “gedeeld beeld van toekomstige veiligheidsuitdagingen” te vormen. Samen met internationale genodigden uit wetenschap, defensieindustrie en overheid ging Middendorp op zoek naar een gedeeld beeld van toekomstige veiligheidsuitdagingen. Het grote aantal hoge militairen, (oud-)politici en CEO's uit het bedrijfsleven kreeg daarnaast de mogelijkheid om met elkaar te netwerken en om de nieuwste snufjes van de defensieindustrie te bekijken.  

De invloed van een slechte economie
Professor internationale betrekkingen Holslag haakt in op de bespiegeling van Middendorp. “We hebben het beste der tijden, omdat er minder mensen in armoede leven. Maar tegelijkertijd is er veel sociale onrust in China en India, maar ook in Europa is er veel sociale onrust.” In Griekenland, Spanje en Portugal gaan mensen de straat op. "De economische groei zwakt wereldwijd af, waardoor regeringen minder economische opties hebben om deze sociale onrust te voorkomen of in te dammen", waarschuwt Holslag. De haperende economische groei is volgens de professor één van de “diepe trends” die leiden tot “anarchie” binnen en tussen landen. Andere voorbeelden van ontwikkelingen die volgens Holslag de wereld minder veilig maken, zijn migratiestromen en de schaarste van grondstoffen en water.

“Schuivende machtsverhoudingen”, volgens Holslag een belangrijke diepe trend die invloed heeft op de veiligheid van Nederland en Europa. Tijdens de Koude Oorlog deelden de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten samen de macht. De Amerikaanse bondgenoot beschermde ons tegen het rode gevaar. Dat was overzichtelijk. En na de val van de muur werd de macht verspreid over meer partijen, min of meer westerse instituties als de Verenigde Naties, een groeiende Europese Unie, en de grootste economieën (G7) onder leiding van de Verenigde Staten. Maar nu versplintert het machtsevenwicht naar een wereldorde van zwakke machten. Volgens Holslag zou je dan meer samenwerking mogen verwachten, maar de professor internationale betrekkingen stelt dat er juist sprake is van meer onderling wantrouwen en militaire machtspolitiek. Zoals Poetin die onlangs met uitspraken over de Krim liet weten dat hij bereid is om kernwapens in te zetten als hij dat nodig acht.

Verzwakkende instituties voor vrede en veiligheid
"Door de veranderende machtsverhoudingen verlegt de VS haar militaire en diplomatieke aandacht steeds meer naar Azië, het geopolitieke schaakbord van de toekomst", licht Holslag toe. Europa lijkt hierdoor langzaamaan de aloude beschermheer te verliezen. Daarnaast verzwakken de instituties die sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog voor stabiliteit in Nederland gezorgd hebben. De Europese Unie breidde niet om economische gewin zo fors naar het oosten van Europa uit, volgens Holslag was dat vooral om geopolitieke redenen. Voor vrede en veiligheid. Maar nu wankelt niet alleen de Europese Unie, ook het uiteenvallen van de NAVO en de VN is volgens Holslag niet ondenkbaar "Die twee zie je nu al afbrokkelen. De Verenigde Naties zijn een lame duck." Machteloos door het vetorecht van China en vooral Rusland in de VN-Veiligheidsraad. "En de NAVO is intern verdeeld."

Het is niet langer zeker dat de NAVO voor voldoende afschrikking zorgt om oorlog te voorkomen in Europa

In aanwezigheid van Koning Willem-Alexander liet minister Hennis van defensie tijdens de conferentie doorschemeren dat zij niet meer rekent op de preventieve werking van de NAVO: "Het is niet langer zeker dat de NAVO voor voldoende afschrikking zorgt om oorlog te voorkomen in Europa." Het beeld dat op de conferentie en door andere experts geschetst wordt is dat Nederland en Europa steeds meer zelf moeten doen, terwijl Nederland als klein land voor de veiligheid mede afhankelijk is van bondgenootschappen. Eigenlijk alleen Frankrijk en Groot-Brittannië hebben een krijgsmacht die zelfstandig kan opereren.

Oekraïne lijkt een gezocht motief voor een al langer levende wens: meer geld voor defensie

De roep om een hoger defensiebudget neemt geleidelijk toe. In Nederland vooral na MH17, waarbij 193 Nederlanders omkwamen. Politieke partijen VVD, CDA, ChristenUnie en de SGP maken zich hard voor een verhoging van het Nederlands defensiebudget. Vredesorganisatie PAX maakt zich daar bij monde van algemeen directeur Jan Gruiters druk om: “De crisis in Oekraïne is ernstig en brisant. Daarover kan geen misverstand bestaan. Toch lijkt Oekraïne een gezocht motief voor een al langer levende wens: meer geld voor defensie. Maar niemand lijkt bereid te vechten voor Oekraïne.”

De prijs van veiligheid
Minister Hennis van defensie bezuinigde zelf nog op defensie, maar ten gehore van vooral militairen is ook zij duidelijk. Er moet meer geld naar defensie: "Veiligheid heeft een prijs. En onze vrijheid is het waard om in te investeren. Het is duidelijk dat we in een minder veilige wereld defensie nodig hebben. Het is belangrijk dat er een eind komt aan de dalende defensiebudgetten. We moeten publiekelijk toegeven dat investeren in onze verdediging belangrijk is en er meer geld nodig is." Op het Future Force Conference kreeg Hennis rugdekking uit onverwachte hoek. Ook PvdA-burgemeester van Rotterdam Ahmed Aboutaleb sprak zich uit voor een hoger defensiebudget. 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons