Achtergrond

De enige minderjarige die ooit werd berecht voor oorlogsmisdaden

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Van 18 tot en met 26 maart is in Den Haag het Movies that Matter filmfestival. Op OneWorld.nl elke dag een recensie van een film die hier draait. Vandaag: Guantanamo's Child

Movies that Matter filmfestival

 

De Film GUANTANAMO'S CHILD: OMAR KHADR is te zien op het Movies that Matter Festival in Den Haag op de volgende momenten:
 

  • zaterdag 19 maart 2016 – 12:45
  • maandag 21 maart 2016 – 13:30
  • donderdag 24 maart 2016 – 16:45
  • vrijdag 25 maart 2016 – 21:30

“Je kan niet echt spijt hebben van dingen waar je geen controle over hebt.” Dit zijn de woorden van Omar Khadr, nadat hij plotseling is vrijgelaten van een straf die bijna zijn halve leven in beslag heeft genomen. Geduldig beantwoordt hij vragen van de pers voor het huis van zijn advocaat.

Maar aan deze gelukkige afloop gingen dertien jaren gespendeerd in de gevangenis vooraf. Een periode die begon toen hij pas vijftien jaar oud was.

[[{“fid”:”45937″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Guantanamo’s Child”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Guantanamo’s Child”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Guantanamo’s Child: Omar Khadr Official Trailer 1 (2015) – Documentary HD”,”style”:”height:327px; width:581px”,”class”:”file-file-styles-artikel-volle-breedte media-element”}}]]

Deze documentaire vertelt het verhaal van de 28-jarige Omar Khadr, een Canadese burger die een decennium lang in Guantánamo Bay heeft doorgebracht en zonder proces zit opgesloten. Omar en zijn familie waren in Afghanistan toen de VS na 9/11 het land binnenvielen. Zijn vader hielp oorlogsslachtoffers en was, volgens de VS, een sponsor van Al Qaeda. Omar begon te werken als een vertaler voor de rebellen die tegen de Amerikaanse troepen vochten, maar tevens worden beelden getoond waarin hij explosieven bouwt. In 2002 werd hij gevangen genomen door Amerikaanse soldaten en werd hij aangeklaagd voor oorlogsmisdaden. “Ik dacht niet na over moraliteit,” zegt Omar, “het was meer een reflectie van wat mijn omgeving dacht.”

'Versterkte' ondervragingstechnieken

De heersende opinie in de VS verschilde enigszins. “Het was duidelijk dat hij een Al Qaeda terrorist was,” aldus een Amerikaanse soldaat. “Hij had genoeg kans om weg te gaan.” Terwijl Omar werd onderworpen aan ‘versterkte’ ondervragingstechnieken, en verhoorders ‘de’ – oftewel hun – waarheid uit hem probeerden te krijgen, spraken de Amerikanen slechts in termen van “Amerikanen doden” en “slechte dingen, slechte mensen”. Desalniettemin is duidelijk zichtbaar dat zij het emotioneel moeilijk hebben wanneer ze nu over Omar spreken.

Het wordt uiteindelijk niet geheel duidelijk waar Omar schuldig aan is. Het punt is dat hij een minderjarige was toen hij achter de tralies werd gezet, en daarmee de enige minderjarige die ooit werd berecht voor oorlogsmisdaden. Voor mij illustreert zijn verhaal ook de oppervlakkigheid en zinloosheid welke soms zo karakteristiek zijn voor het Amerikaanse rechtsstelsel. En ook de manier waarop het volk beïnvloed wordt, bijvoorbeeld door de Canadese minister president Stephen Harper. Hij verklaarde meerdere keren dat Omar ongetwijfeld een terrorist was. Zonder enig overtuigend bewijs.

Maar daar is Dennis Edney, een Canadese advocaat die zich Omars situatie aantrok. Het kostte hem vier jaar om toegang tot zijn dossiers te krijgen. Toen hij Omar eindelijk voor de eerste keer bezocht, omschreef hij hem als een “fragiel en bevroren, gebroken vogeltje”. Maar Edney hield vol, hield Omar op de been door aan hem te beschrijven hoe zijn stad Alberta eruit zag, en behandelde hem als een zoon toen hij vrij kwam.

Vrede, goedheid, blijdschap

Het meest opvallende aspect van zijn documentaire is Omars houding. Tijdens het ontbijt heeft hij een gesprek met Edneys vrouw, waarin hij aan haar vertelt wat hij waardeert in het leven: vrede, goedheid, blijdschap. Ondanks alles wat hij heeft meegemaakt, straalt hij een zekere kalmte en acceptatie uit. Hij heeft de bewakers en hun intimidatie nooit toegelaten in zijn gedachten. En hij praat zelfs over zijn tijd in de gevangenis alsof het een leerzaam avontuur was: “Ik heb mezelf beter leren kennen door deze ervaring.”

Hoewel het al lange tijd bekend is welke gruweldaden hebben plaatsgevonden in Guantánamo, onderstrepen de continue pogingen van president Obama om de gevangenis te sluiten hoe relevant dit onderwerp nog steeds is – en blijft. Hoewel hij hier al mee bezig is sinds 2009, heeft hij afgelopen maand weer een nieuw plan naar het Congres gestuurd, vastberaden om dit hoofdstuk af te kunnen sluiten voor zijn presidentiële termijn voorbij is. Deze documentaire benadrukt weer eens hoe urgent het is dat dit bereikt wordt.

Aan het eind bleef ik achter met gemengde gevoelens: wanhoop, woede maar ook hoop. Ik wist tenminste weer waarom ik om mensenrechten geef, en waarom ik hierin wil verder studeren. De documentaire wrijft in hoe ongelofelijk oneerlijk de wereld kan zijn, en hoeveel er nog verbeterd moet worden. Tegelijkertijd toont het ook de enorme overwinning wanneer dat lukt, zoals Edney heeft gedaan. Maar bovenal zouden wij ons lot en onze vijanden moeten omarmen op de manier waarop Omar dat doet: met respect en vergevingsgezindheid.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons