Consumenten hebben de neiging om in tijden van crisis de knip op de portemonnee te houden. Nederlanders zijn daar een goed voorbeeld van. Er is wel geld, maar uit onzekerheid zitten ze er liever wat langer op. Heel slecht voor de economie, vindt de Indonesische president Susilo Bambang Yudhoyono. In tijden van crisis moet je vooral geld blijven uitgeven, om het bedrijfsleven te sparen. Hij noemt zijn theorie de ‘blijf- kopen- strategie’. Voor wie geen geld heeft, zoals het legertje armen in zijn land, is SBJ, zoals de president bij zijn initialen wordt genoemd, bereid subsidies beschikbaar stellen.
Ik zie al die eigenaren van die enorme shoppingsmalls, die in de afgelopen jaren als paddenstoelen uit de grond zijn gestampt, al in hun handen wrijven. Straks komt iedere Indonesiër met een gevulde envelop van SBJ verplicht bij ze shoppen. Jakarta wordt een nog groter winkelparadijs dan dat het al is en verslaat met gemak de concurrent Singapore. Het nabij gelegen stadstaatje waar nu de middenklasse massaal tijdens een vrij weekeind op af gaat.
Zouden de eigenaren van al die malls, het zijn er inmiddels vijftig in Jakarta, de regering hebben omgekocht? Je zou het bijna gaan denken. Dan moet u zich voorstellen dat elke mall de omvang heeft van zo’n honderd Nederlandse Bijenkorven bijeen.
Maar wie heeft het geld om al die dure spullen te kopen? Zelfs met subsidies? Wat moet je met de winterkleding die nu in de winkels van de bekende merken zoals Zara en Mango hangt? Het is gewoon hilarisch, dikke truien, broeken en laarzen in een land waar het elke dag gemiddeld 33 graden is.
Wat worden de armen geacht te kopen? Een koelkast in de sloppenwijk waar nauwelijks elektriciteit is. Of een breedbeeldtelevisie? Computer? I-Pad? Ze hebben nauwelijks geld voor twee maaltijden per dag.
Waarom investeert SBJ zelf niet meer geld in werkgelegenheid of in de infrastructuur? Er komen dagelijks 400 auto’s bij in de hoofdstad, maar geen nieuwe wegen. Buiten de hoofdstad is nauwelijks een snelweg te bekennen.
En pomp dan vooral geen geld meer in Jakarta, maar vooral op het platteland om de trek van gelukzoekers tegen te houden. De metropool met 27 miljoen inwoners barst uit zijn voegen. Op het platteland raken dorpen langzaam uitgestorven. De oudjes blijven er achter.
In plaats van de armen subsidies te geven, trek het minimumsalaris van ze omhoog. Dan kunnen ze tenminste consumeren. Bovendien komen subsidies toch vooral bij de rijkeren terecht. Kijk naar de brandstofsubsidies. Het zijn vooral de mensen met geld die profiteren van een goedkope tank benzine. Na demonstraties, stakingen en ellenlange onderhandelingen van de vakbonden en de overheid werd vorige week afgesproken dat het salaris van een fabrieksarbeider wordt verhoogd tot zo’n 160 Euro. Daar koop je een broek en een trui voor bij Zara.
Waarom roept SBJ zijn landgenoten niet op in tijden van crisis vooral de musea te blijven bezoeken? Of waarom stelt hij geen geld beschikbaar voor de renovatie van de oude koloniale gebouwen in het vroegere Batavia die staan weg te rotten en waar de bomen uit de ingestorte daken groeien.
Het draait om het consumeren. Sinds Indonesië met zijn 6.3 % economische groei zich in het rijtje van opkomende economieën mag scharen is shoppen de hobby van de gemiddelde Indonesiër geworden. Die gaat het liefst in het weekeinde met zijn gezin een dagje uit naar een warenhuiscomplex. De pembantu, de oppas, loopt in een wit verpleegsterspakje met een tas luiers achter de kinderwagen, terwijl de ouders ongestoord hun gang gaan.
Jakarta vervlakt. Ik ben al in geen tijden meer naar een goede film geweest. Horror of actie boeien me niet. Mijn boeken koop ik buiten Indonesië. Er bestaat hier nauwelijks een leescultuur. Echte literatuur is er niet in dit land, op een handjevol goede schrijvers na. Theater? Dansvoorstellingen? Enkel in het alternatieve circuit. Na een dag shoppen hangt de gemiddelde Indonesiër liever de rest van de avond voor de buis.
Ik zou zeggen, voor de echte crisis hier uitbreekt, zorg dat het groeiende gat tussen arm en rijk wordt gedicht, in plaats van de middenklasse nog koopzieker te maken.
