Elk eind is een begin. U kent die uitdrukking vast. Ik moet bij deze woorden vooral denken aan de prachtige film die wijlen Arie Verkuijl samen met cameraman Milton Kam maakte onder auspiciën van Pim de la Parra’s toenmalige Surinaamse Film Academie, met Film Instituut Paramaribo als producent. Maar ‘elk eind is een begin’ zijn ook de woorden die in mij opkomen bij het nieuws over het einde van Radio Nederland Wereldomroep.
Partnerstations
Voor veel van mijn oud-collega’s begint na donderdag 27 september 2012 een onbekende toekomst. Na 65 jaar houden dankzij kabinetsbezuinigingen alle Nederlandse uitzendingen van deze wel heel bijzondere omroep op. Bijzonder is met name het feit dat de omroep zonder eigen zender werkte. Ja, uiteraard had (en heeft) de omroep wel haar eigen website. Daarnaast was er de korte golf van speciale uitzendingen voor Nederlanders en alle andere in Nederland geïnteresseerden verspreid over de wereld. Hiervan maakten met name truckers en vakantiegangers dankbaar gebruik, om zo contact met hun ‘moederland’ te houden. Maar voor de overgrote rest was de Wereldomroep voor de uitzending van haar radio- en televisieprogramma’s volledig afhankelijk van het zendplatform van partnerstations overal ter wereld.
Oud-collega’s
Ook de Caribische afdeling van de Wereldomroep houdt op te bestaan. Ooit werkte ik voor deze Caribische afdeling als correspondent voor Suriname en vertegenwoordiger van de Surinaamse partnerstations. Na een tijd als dagbladjournalist, kwam ik er terecht na te zijn gescout door de stonfotu op de Caribische redactie, Harold Biervliet. Biervliet is een van de presentatoren van Nieuwslijn Suriname, het programma dat de Caribische afdeling voor Suriname maakt. Met Nieuwslijn Suriname bleven Surinamers, zowel in Suriname als in Nederland, en alle andere geïnteresseerden, op de hoogte van kwesties die te maken hadden met de relatie Nederland-Suriname.
Als correspondent in Suriname bracht je vooral het Surinaamse nieuws dat door de Wereldromroep belangrijk gevonden werd de wereld in. Het toeval wilde dat mijn allereerst item precies een onderwerp was waar Nederland van smult. Het had namelijk te maken met Bouterse. Ik was op freelance basis aangesteld als vervanger van de toenmalige correspondent, Henk Hendriks.
Hendriks was nog geen paar dagen weg, of ik kreeg via een bron het bericht binnen dat de toenmalige minister van Justitie en Politie, Chandrikapersad Santokhi, zou aankondigen dat anderhalve maand later het strafproces tegen de verdachten van de 8 decembermoorden zou beginnen.
De allure van RNW
Ik zag mijn kans schoon. Het was op een woensdag. In die periode werd iedere woensdagochtend de briefing met de pers gehouden voor de vergadering van de Raad van Ministers. Dit gebeurde op de kantoorstoep van het kabinet van de vice-president. Ik stond daar tussen al mijn collega’s klaar met mijn microfoon en recorder, maar besloot wijselijk om Santokhi niet op dat moment te ondervragen. Want dan zou mijn primeur niet de mijne meer zijn, maar bijvoorbeeld dat van de televisiezender ATV die de persbriefing altijd live uitzond. Ik maakte heimelijk een afspraak met Santokhi. Die vertelde mij dat ik mij op een bepaald uur bij zijn kantoor moest melden. Ik kwam daar uiteraard op tijd aan, maar Santokhi zelf was er nog niet. Ik weet niet hoe lang ik daar heb postgevat. Wat ik nog wel weet is dat ik talloze malen heb gebeld met de oppas van mijn toen nog babydochtertje met het verzoek of ze ‘nog even langer’ kon wachten. “Dit is belangrijk,” legde ik haar uit.
Vele uren later had ik inderdaad een exclusief interview op de band waar Santokhi de start van het proces aankondigde. Hij verklaarde onder meer dat hij verwachtte dat dit proces twee tot drie jaar zou duren. De enige reden waarom hij mij na een lange dag te woord wilde staan, was het feit dat ik zei dat het item bestemd was voor de Wereldomroep.
Natuurlijk had een bron uit mijn uitgebreide netwerk dat ik in de loop der jaren had opgebouwd mij aan de tip voor het item geholpen. Maar dat ik het nieuwsitem op de exclusieve manier kon maken waarop ik dat heb gedaan, kwam doordat ik het onder de vlag van de Wereldomroep deed. Dat was de allure die de Wereldomroep had, voor mensen van alle standen, kleuren en geloven. In ieder geval in Suriname.
Waar de Wereldomroep vooral bekend om staat, is het menselijk maken van het nieuws. Dat lag precies in mijn straatje. Ik ben altijd een journalist geweest met de meeste interesse in de menselijke kant van het nieuws. Voor Surinaamse nieuwsbegrippen is dit niet zo gebruikelijk, omdat deze manier van nieuws maken meer tijd, en dus meer geld en energie kost.
Geldgebrek reden stopzetting
Geld, of het tekort daaraan, is precies de reden waarom de uitzendingen van Radio Nederland Wereldomroep moesten stoppen. Het budget is op jaarbasis geslonken van €47 miljoen naar € 14 miljoen. Dit betekent dat 300 van de 400 werknemers niet meer bij de mediaorganisatie konden blijven werken. De Wereldomroep gaat in een zeer geslonken staat verder, onder de vleugel van het ministerie van Buitenlandse Zaken.
De luxe van geld en veel personeel heeft de Wereldomroep niet meer. Dit kun je om vele redenen zien als een ramp. Ik wil eindigen met de woorden waarmee ik dit artikel begonnen ben, en tevens de reden waarom ik dit stuk schrijf: elk eind is een begin. Chaque fin est un debut. Er is al in verschillende interviews gesteld dat de Wereldomroep en zeker ook de Caribische redactie, in een bepaalde behoefte voorzien: het brengen van kwalitatief en objectief nieuws over Nederland en Suriname, en de voormalige Nederlandse Antillen.
Innovatie
Mijns inziens moet dat ontstane gat worden gevuld. Met de tegenwoordige technieken van nieuws maken kan dat op talloze manieren. Via een nieuwe organisatie bijvoorbeeld, met een nieuwssite die zowel audio als video aanbiedt. Inkomsten kunnen uit advertenties gehaald worden. Andere nieuwssites als het bekende Surinaamse Starnieuws heb ik zichzelf ook zo zien bedruipen, dus waarom de Wereldomroepsite niet?
Mogelijk ontbreekt het aan de wil voor het gezamenlijk neerzetten van een dergelijk initiatief. Want samenwerking is in deze onontbeerlijk. Maar wat ook kan, en waar volgens mij direct mee moet worden begonnen, is dat alle oud-Wereldomroepjournalisten (voor zover ze nog in de media blijven), nieuws blijven maken vanuit dezelfde filosofie als RNW. Wat ik het liefst zou zien is dat de reguliere Nederlandse media na dit einde, definitief een begin maken met het brengen van meer evenwichtige, objectieve, nieuws- en achtergrondverhalen over Suriname en de voormalige Antillen. Maar net zo goed over en uit Indonesië, de rest van Azië, Afrika, Noord- en Zuid-Amerika en Australië. Ja, verspreiding van de RNW-filosofie binnen de reguliere media. Dat lijkt me een mooie uitdaging. Dat je straks overal meer evenwichtig nieuws hebt dat eens niet alleen de gemiddelde stem van de luidste doorsnee Nederlandse schreeuwer laat horen, maar de gevarieerde stem van een divers Nederland en alle landen waar het een band mee heeft. En dat zijn volgens mij alle landen ter wereld.
Misschien is dat wat komen gaat wel helemaal niets van dit alles wat ik hier heb voorgesteld. Ook dat kan. Wat zeker is, is dat elk einde een begin is, en geen einde.
