Begrotingssteun helpt de armoede verminderen. Maar hervormingen in het beleid van ontvangende landen krijg je er niet mee voor elkaar.
Dat concludeert de Inspectiedienst Ontwikkelingssamenwerking in het rapport Algemene Begrotingssteun, Resultaten onder Voorwaarden.
Begrotingssteun is in Nederland de afgelopen jaren politiek en in de media onder vuur komen liggen. Critici als ex-Kamerlid Arend-Jan Boekestijn schilderden de hulpvorm af als ‘blanco cheque aan corrupte regimes’. IOB stelt vast dat de directe steun aan de begroting in de onderzochte periode (2000-2011) behoorlijk effectief is geweest. Begrotingssteun maakte een einde aan de versnippering van de hulp aan projecten en het vergrootte de voorspelbaarheid. Ontvangende landen gebruikten het geld vooral voor de verbetering van sociale voorzieningen. Vooral de armste groepen profiteerden ervan. In Zambia steeg de onderwijsdeelname onder de armsten in het eerste decennium van deze eeuw bijvoorbeeld van 51 naar 73 procent. En in Mali verdubbelde het aantal lokale gezondheidscentra. En er zijn geen bewijzen van ‘perverse’ effecten zoals het verwaarlozen van belastinginning onder de eigen bevolking.
Voorwaarden voor resultaten van begrotingssteun zijn een fatsoenlijk sociaal-economisch beleid en de capaciteit om het geld effectief te besteden. In de loop der jaren lichtten opeenvolgende ministers daar steeds meer de hand mee. Ze gebruikten begrotingssteun om democratische hervormingen af te dwingen, corruptie te bestrijden, of om een fragiele staat overeind te krijgen. Minister Koenders bijvoorbeeld gaf begrotingssteun aan de buurlanden Rwanda en Burundi. De laatste was een fragiele staat zonder stevige instituties. Rwanda heeft een bedenkelijke reputatie op het gebied van mensenrechten en het is actief betrokken in de oorlog in Oost-Congo. Koenders schortte daarom de begrotingssteun aan Rwanda in 2009 op. De Inspectiedienst is daar kritisch over. Begrotingssteun werkt zelden of nooit als breekijzer om politieke hervormingen af te dwingen, en het opleggen van sancties doorkruist het hoofddoel, armoedebestrijding.
Staatssecretaris Knapen stelt in zijn reactie op het rapport dat begrotingssteun weliswaar effectief kan zijn in de strijd tegen armoede, maar toch maar zeer beperkt bruikbaar is. Het werkt alleen op de lange termijn. En het maakt tussentijdse opschorting, als het ontvangende land er een potje van maakt, heel lastig.
Of minister Ploumen het met hem eens is, blijkt maandag. Zij spreekt op een conferentie over begrotingssteun van IOB, waar ook onder andere de vermaarde Engelse ontwikkelingseconoom Paul Collier te gast is.
Foto: (cc)
