Achtergrond

“Betrek migranten bij debat”

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Het beeld dat de media schetst van bootvluchtelingen is te eenzijdig. Zij zijn niet alleen slachtoffers of gelukszoekers, maar ook krachtige mensen die alles op alles zetten voor een menswaardig bestaan. Dit stelt Marie-José van Schaik, die onlangs met haar onderzoek naar migranten op Malta haar studie antropologie afrondde. 

Frustratie en verlangen
Voor haar scriptie sprak Marie-José met migranten op Malta over hun strategieën om het strenge Europese grensbeleid te ondermijnen. Ze schetst het leven van deze migranten als een tijd van frustratie en verlangen naar een betere toekomst. Na aankomst op Malta – waar ze vaak onbedoeld aankomen op weg naar Italië – wordt iedereen in detentie gezet voor onbepaalde tijd. Tijdens deze detentie start de asielprocedure. Deze periode is voor velen een ervaring van uitsluiting, vernedering en marginalisering. Veel kinderen van migranten zijn stateloos. Geboren op de grens of onderweg naar Europa worden ze zowel door het herkomstland van hun ouders als door de Maltese staat niet erkend. Bij gebrek aan werk, zijn hoogopgeleide migranten afhankelijk van ongeschoolde en laagbetaalde banen. Sommigen migranten reizen met valse documenten verder naar landen in Noord-Europa, om vervolgens weer te worden teruggestuurd. Anderen hopen op een hervestiging in de Verenigde Staten. 

Oversteek per boot is protest tegen de ongelijke verdeling van het recht op bewegingsvrijheid. Het zet vraagtekens bij de vanzelfsprekendheid van grenzen

Schokkende beelden
Met deze persoonlijke verhalen wil Marie-José een extra dimensie geven aan het huidige debat over het Europese grensbeleid. Door het drama met de vele bootvluchtelingen dat zich voltrekt aan de Mediterraanse grens is dit beleid onderwerp van verhitte discussie. Marie-José verbaast zich erover dat dit debat zich voornamelijk afspeelt boven de hoofden van degenen die onderwerp zijn van discussie. Er is volgens haar te weinig aandacht voor de verhalen van de migranten zelf. De schokkende beelden van volgeladen onzeewaardige bootjes en uitgedroogde en opeengestapelde lichamen zijn te eenzijdig. De media zetten de ‘bootvluchtelingen’ ofwel neer als wanhopige slachtoffers van armoede en geweld ofwel als gelukszoekers die het welvarende westen als een ‘zwerm’ bestormen.

Migratie als protest
Een gemiste kans, omdat de beproevingen die de migranten moeten doorstaan juist veel onthullen over (illegale) migratie als gevolg van een strenger Europees grensbeleid. Tijdens haar onderzoek kwam Marie-José erachter dat er een grote weerstand is onder migranten tegen dit beleid en het debat hierover. Ze stelt dat de gevaarlijke oversteek per boot een indirecte vorm van protest is tegen de ongelijke verdeling van het recht op bewegingsvrijheid. Het zet vraagtekens bij de vanzelfsprekendheid van grenzen en bij wat we verstaan onder begrippen als de natiestaat of burgerschap. De persoonlijke verhalen onthullen dat migranten meer zijn dan slachtoffers van een onderdrukkend beleid: het zijn krachtige mensen die alles op alles zetten voor een menswaardig bestaan.

Mediacircus rondom bootvluchtelingen versterkt het stigma rondom illegale migratie.

Stigmatisering
Het eenzijdige beeld (slachtoffer of gelukszoeker) dat de media neerzet, doet geen recht aan de ervaringen van migranten. Het mediacircus rondom bootvluchtelingen versterkt volgens Marie-Jose juist alleen maar het stigma rondom illegale migratie. Vaak speelt schaamte daarin een rol. Deze schaamte zorgt voor een geïsoleerd leven waarin de migranten de trauma’s die ze met zich meedragen wegstoppen. Zij ziet een taak voor ons Europeanen om deze stereotypering van illegaliteit en migratie te doorbreken. Door migranten niet neer te zetten als slachtoffers of gelukzoekers, maar als gelijkwaardige partners in het debat rondom grensbewaking en migratiebeleid, kunnen we dit stigma opheffen.

Marie-José van Schaik is antropologe en specialiseert zich in vraagstukken rondom migratie en mensenrechten. Met haar onderzoek naar migranten op Malta ronde ze onlangs haar studie antropologie aan de UvA succesvol af. Door het luisteren naar hun verhalen wilde ze de migranten een gezicht geven en een plaats bieden in het debat.

 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons