"Het was keihard werken om de boot klaar te krijgen. Het zogeheten bootseizoen, de tijd dat de zee en het weer een mogelijk geslaagde overtocht toelaat, begon dit jaar een maand eerder dan normaal", vertelt Katrien Coppens, adjunct-directeur Artsen zonder Grenzen (AzG) desgevraagd. "Maar we zijn er klaar voor."
'Mensen met zeebenen'
De medische hulporganisatie trekt morgen per boot vanuit Malta de wateren op van de Middellandse Zee. AzG werkt samen met MOAS, de stichting van het miljonairsechtpaar Catrambone die in 2013 bootvluchtelingen redde uit de Middellandse Zee.
MOAS levert de boot, evenals vijftien teamleden bemanning en redders. AzG gaat mee met vijf hulpverleners die verantwoordelijk zijn voor de zorg zodra de bootvluchtelingen aan boord zijn. “Onze mensen doen de aftercare. De medische hulp, het uitdelen van dekens, kleding en water”, aldus Coppens. Op de boot passen zo'n 300 bootvluchtelingen.
De operatie an sich is geen politiek statement
De afgelopen weken hebben de hulpverleners een vierdaagse boottraining gehad. Coppens: "Het maakt je geen matroos, maar je bent wel meer dan alleen passagier. En we hebben onze mensen geselecteerd op zeebenen. AzG-ers die eerder iets met boten hebben gedaan.”
Politieke koers?
“Voor ons is dit een humanitair probleem. De operatie an sich is geen politiek statement”, benadrukt Coppens. Voor AzG staat onafhankelijkheid, één van de humanitaire principes, hoog in het vaandel tijdens hun operaties. Maar van een trendbreuk is volgens AzG geen sprake. “Bijna alles wat we doen, is in de ogen van een groep of een land politiek. Zwaargewonde Syrische vluchtelingen steunen in Jordanië voelt voor de mensen daar als politiek. Net zoals strijders van de tegenpartij in je ziekenhuis hebben of een ebolacrisis uitroepen.”
Wel doet AzG in de meeste crises een beroep op de politiek. “Ook nu zeggen we tegen de politiek: voorkom dat mensen voor je kust verzuipen. Doe wat.” Dat de operatie voor veel Nederlanders als politiek voelt, begrijpt de adjunct-directeur wel. “Hoe dichter je bij de noodsituatie staat, hoe meer humanitaire hulp wordt gezien als iets politieks.”
Wel zeggen we: politiek, doe wat. Voorkom dat mensen voor je kust verzuipen
Groot gat
Dat het een zware operatie gaat worden, staat voor Coppens vast. “De boten van de vluchtelingen zijn groter geworden, terwijl de hulp op zee juist is afgenomen.” Voorheen bracht MOAS de geredde bootvluchtelingen naar een veel grotere boot van de Italiaanse reddingsmissie Mare Nostrum. Zo kon de organisatie weer snel terug de zee op.
“Dat was pure search and rescue. Maar nu Mare Nostrum weg is en de vervangende actie van Frontex maar een beperkt aantal mijlen de zee op mag, ontstaat er een groot gat dat wij moeten opvullen. Met een stampvolle boot en extra dagen varen naar Sicilië.”
AzG en MOAS zullen samenwerken met de Italiaanse autoriteiten om de bootvluchtelingen aan land ter brengen. De reddingsoperatieoperatie van MOAS en AzG kost 1,7 miljoen euro en duurt zes maanden.
