Achtergrond

Aparte opvang van LHBT-asielzoekers: integratie of segregatie?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Afgelopen jaar woedde er in Nederland een heftig debat rondom lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender (LHBT) asielzoekers: moeten zij wel of niet apart opgevangen worden? Amsterdam richtte eind 2015 een unieke aparte opvang in voor LHBT-asielzoekers. Maar helpt dit ook om asielzoekers een eigen leven te laten opbouwen?

Het onderzoek

Marieke Hordijk ging voor haar scripte op onderzoek in deze opvang. De vraag die centraal stond in het debat en dit onderzoek is: hoe bereik je insluiting in de samenleving van een bepaalde groep asielzoekers, en hoe bevorder je daarmee hun emancipatie en integratie? De conclusies van dit onderzoek volgden uit analyse van het debat in de media, interviews met zeven LHBT-asielzoekers en betrokken hulporganisaties, en het observeren van de opvang zelf.

Insluiting door uitsluiting?

Een van de LHBT-asielzoekers die in de nieuwe opvang in Amsterdam woont is Sawan*, een homoseksuele asielzoeker uit Irak die naar Amsterdam is gevlucht vanwege zijn seksuele identiteit en geaardheid. Sawan verkleedt zich graag als vrouw en in Amsterdam verwachtte hij eindelijk zichzelf te kunnen zijn. Sawan is erg blij met de aparte opvang: het is er rustig en veilig. Hij kan het goed vinden met de andere LHBT’ers en neemt graag deel aan alle activiteiten die speciaal voor de LHBT-asielzoekers georganiseerd worden, zoals feesten en diners. Bij Sawan zorgt de aparte opvang voor rust en erkenning voor wie hij is, wat noodzakelijk is om een nieuw leven op te bouwen en te kunnen integreren in de Nederlandse samenleving. 

Of uitsluiting door insluiting?

Maar er is ook een schaduwzijde. Te veel extra aandacht voor de LHBT-asielzoekers kan op hen overkomen alsof zij anders of bijzonder zijn. Daarmee kunnen er valse verwachtingen ontstaan, bijvoorbeeld dat LHBT-asielzoekers voorrang krijgen op procedures en huisvesting. De aparte opvang is bovendien ontstaan omdat we in Nederland LHBT’ers beschermen, juist omdat ze niet anders of speciaal zijn.

In onrealistische zelfpercepties en valse verwachtingen schuilt nog een gevaar, namelijk de mogelijkheid dat de LHBT-asielzoekers niet goed integreren doordat de samenleving anders blijkt dan gedacht: veel intoleranter tegenover LHBT’ers dan de asielzoekers van te voren vermoedden op basis van berichtgeving in internationale media en de Nederlandse grondwet. Want ook in Nederland, inclusief Amsterdam, vindt helaas nog veel geweld en discriminatie plaats tegenover LHBT’ers. Wanneer LHBT’ers te veel extra aandacht krijgen en zich daarmee als groep onderscheiden van andere asielzoekers, kan dat worden beschouwd als positieve discriminatie. Als gevolg daarvan belemmert de extra aandacht juist emancipatie en integratie, en stimuleert het segregatie.

LHBT als label

In de interviews stond vooral het begrip ‘identiteit’ centraal. Het blijkt dat het expliciet labellen van de asielzoekers als LHBT’ers emancipatie, en daarmee hun integratie, bevordert. Het label ‘LHBT’er’ dient namelijk als erkenning voor een vaak onderdrukte seksuele identiteit uit het verleden. Zoals ook voor Sawan geldt die speciaal naar Amsterdam vluchtte vanwege zijn seksuele identiteit, is dit een identiteit die als niet-veranderlijk wordt ervaren; LHBT’er was, ben en blijf je. 

Ook de geïnterviewde Akil ervaart het LHBT-zijn als niet-veranderlijk. Maar er blijken ook veel verschillen tussen de LHBT-asielzoekers. Zo ervoer Sawan de speciaal georganiseerde LHBT-feesten positief, maar moest Akil er juist niets van weten. Hij nam juist helemaal niet graag deel aan alle ‘gay parties’ en voelde zich minder met de LHBT-groep verbonden. Door de extra aandacht die de LHBT-asielzoekersgroep ontving, voelde hij zich zelfs wat opgedrongen om zijn seksuele voorkeur en identiteit te openbaren. Veel liever ging Akil zijn eigen gang in Amsterdam met andere, nieuwe, vrienden die hij buiten de LHBT-asielzoekersgroep om ontmoette.

Het blijkt dat de benadering van de LHBT-asielzoekers als collectief niet altijd even effectief is. De behoeften hoe vorm te geven aan een seksuele identiteit verschillen namelijk enorm per individu. Het idee dat erkenning voor een onderdrukte LHBT-identiteit belangrijk is om te emanciperen heeft ook een ander uiterste: door een lang onderdrukte seksuele identiteit plotseling in het licht te stellen, kunnen mensen zich gedwongen voelen deze te openbaren. 

Veiligheid, tijd en ruimte

Een antwoord op de vraag hoe de integratie van LHBT-asielzoekers het beste bevorderd kan worden, ligt in het midden. Aparte opvang om tijdelijke veiligheid te creëren en om erkenning te geven aan een vaak eerder onderdrukte LHBT-identiteit is een noodzakelijke basis om te emanciperen. Maar tegelijkertijd is het besef nodig dat het vormgeven aan een seksuele identiteit een individueel proces is, waar genoeg tijd en ruimte voor nodig is. 

Door een aparte opvang te realiseren maar verder niet teveel extra aandacht te geven aan de LHBT-groep als collectief voorkom je onrealistische verwachtingen. Bovendien creëer je ruimte om ieder individu de kans te geven in eigen tempo vorm te geven aan een seksuele geaardheid, identiteit en het nieuwe leven in Nederland dat daarmee gepaard gaat. De aparte opvang kan op deze manier de integratie stimuleren.

*De namen van de respondenten in dit artikel zijn veranderd om hun privacy te respecteren.

Dit is een artikel in de scriptiereeks. OneWorld geeft afgestudeerden die een scriptie over duurzame ontwikkeling (of een thema daaraan gelieerd) hebben geschreven de gelegenheid een artikel te schrijven op basis van de scriptie. Het artikel wordt in overleg met de schrijver geredigeerd. Voorwaarde is dat de scriptie met minimaal een 8 is gewaardeerd.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons