Lucia Kula (30) kwam als jong meisje naar Nederland met haar ouders. Nu is ze voor het eerst terug in haar geboorteland Angola en gaat ze onderzoek doen naar seksueel geweld tegen vluchtelingen. Voor OneWorld blogt ze de komende acht maanden over haar ervaringen. Vandaag deel 6
Op 28 maart werden 17 activisten in Angola veroordeeld voor rebellie en het plannen van een staatsgreep. De groep werd in juni 2015 in de hoofdstad Luanda door de Angolese autoriteiten opgepakt tijdens een bijeenkomst waarin ze het politieke boek van Gene Sharp, From Dictatorship to Democracy: A Conceptual Framework for Liberation, bespraken. De internationale gemeenschap reageerde uiterst verontwaardigd op deze veroordeling. In Angola was de verontwaardiging minder heftig: we hadden dit wel verwacht.
Kwetsbare vrijheid
Het proces werd al vroeg als oneerlijk en niet transparant bestempeld. Onafhankelijke waarnemers kregen geen toegang tot de zittingen en bewijsstukken. De activisten werden voor hun huisarrest onder erbarmelijke omstandigheden vastgehouden. Een veroordeling zat er dus aan te komen, maar dit accepteren bleef moeilijk.
Je blijft je afvragen hoe vrijheid nog zo kwetsbaar kan zijn
Ik heb als academicus, mensenrechtenactivist en Angolees de ontwikkelingen van de 17 activisten aandachtig gevolgd. Vanaf het moment van arrestatie, toen ik in nog in Londen zat, tot de huidige nasleep in Angola. Je blijft je afvragen hoe vrijheid anno 2016 nog zo kwetsbaar kan zijn.
Op 9 april liep ik via het onafhankelijkheidsplein naar een afspraak met vrienden. Onderweg kwam ik veel politie tegen, stevig bewapend met mitrailleurs en andere wapens. Ik vroeg me af wat er aan de hand was. Op het moment zelf kon ik van niemand echt een duidelijk antwoord krijgen, dus ging ik naar mijn afspraak en dacht er verder niet meer over na. Later op de avond kwam ik er via Facebook achter dat er een solidariteitsprotest voor de 17 activisten door de politie was tegengehouden nog voor deze überhaupt begonnen was. De politie was achter het protest gekomen en had besloten verschillende toegangswegen naar het onafhankelijkheidsplein af te zetten en te patrouilleren.
De 17 activisten werden zonder eerlijk proces veroordeeld
Activisme wordt zichtbaarder
Het was de eerste keer dat ik de nasleep van de arrestatie en veroordeling van de 17 activisten van dichtbij meemaakte. Het is echter niet enige protest dat sinds de veroordeling is georganiseerd. Een week eerder werden er in de stad Benguela 10 andere activisten gearresteerd die eveneens uit solidariteit protesteerden. De spanning is duidelijk te voelen in het land, maar het heeft een voordeel: activisme is zichtbaarder geworden. Mensen praten er meer over, jongeren voelen zich vrijer om zich uit te spreken tegen de situatie in het land en men voelt zich eerder geneigd om actie te ondernemen. Niet alleen de veroordeling van de 17 activisten hebben hier aan bijgedragen.
De financiële crisis, het tekort aan medicijnen tijdens de uitbraak van de gele koorts en bergen opgestapeld vuilnis: allemaal problemen die activisme en betrokkenheid van de Angolezen versterken. Hierdoor ontstaan een groter gevoel van samenhorigheid. Men deelt eenzelfde gevoel van zorg en frustratie. Er is nog een politieke factor die deze gemeenschappelijke onrust voedt.
Argwaan
Het feit dat president Dos Santos, die al 36 jaar aan de macht is, afgelopen maart aangekondigde om zijn politieke carrière in 2018 te beëindigen heeft de politieke spanning in Angola alleen maar versterkt. Velen vinden het namelijk raar dat hij aangeeft pas te willen aftreden ná de verkiezingen van 2017. Anderen vinden het onwaarschijnlijk dat hij überhaupt aftreedt, omdat hij in 2001 hetzelfde riep, maar vervolgens op zijn plek bleef zitten. Ik deel deze argwaan.
Ik vindt het huidige sentiment onder de bevolking inspirerend en denk dat er met deze ontwikkelingen eindelijk ruimte zal zijn voor verandering in Angola. Veel ruimte voor een tegenovergesteld scenario is er bovendien niet, want dan wordt de kans op een nieuw conflict heel reëel.
Gevoel voor rechtvaardigheid
In de afgelopen weken werd ik door verschillende media gevraagd om bij te dragen aan het debat over de huidige situatie in Angola en de veroordeling van de activisten. Door familie en vrienden werd ik er op gewezen om voorzichtig om te gaan met hoe en waar ik me uitspreek. Ik heb echter gemerkt dat door in Angola te zijn en daar onderzoek te doen naar mensenrechten, economische situaties en de link tussen welvaart en geweld mijn gevoel voor rechtvaardigheid alleen maar heeft versterkt.
Het is normaal om angst te voelen en jezelf te behoeden voor mogelijke problemen, maar de werkelijkheid is dat men dingen moet opofferen voor vrijheid, gelijkheid en veiligheid. Niets is vanzelfsprekend en dat is iets wat de jonge activisten met hun standvastigheid en toewijding tonen.
Steeds meer mensen laten hun onvrede horen in Angola
Nuno Dala
In de berichtgeving over de activisten springen er een aantal namen tussenuit. Bijvoorbeeld die van Nuno Dala, universiteitsdocent. Nuno brak afgelopen donderdag om gezondheidsredenen zijn 36 dagen durende hongerstaking af. Nuno was niet alleen in hongerstaking als protest tegen het proces, maar ook vanwege beslaglegging op zijn rekening en bankpas. Als kostwinner is zijn gezin afhankelijk van deze bankrekening en zijn inkomen. Het afbreken van zijn hongerstaking zien we echter niet als opgeven, hij vecht door.
Jonge activistische vrouwen
Ik werd daarnaast ook extra geraakt door twee vrouwelijke activisten: Laurinda Gouveia (secretaresse) en Rosa Conde (filosofie student). Ik vond het belangrijk om als Angolese vrouw deze twee jongen vrouwen te steunen. Jonge vrouwen die voor vele jonge Angolese dames een inspiratie kunnen zijn. In een land waar sociaal activisme amper bestaat en hevig wordt gecontroleerd, wordt politiek activisme vaak gezien als iets waar alleen mannen aan deelnemen. Niets is minder waar in mijn Angola.
Ik voel me nog steeds activist
Als student in Nederland was ik actief in de studentenpolitiek. Ik zette me als vicevoorzitter en penningmeester van een studentenvakbond in voor bijvoorbeeld studentenparticipatie onder allochtone studenten, studiefinanciering en internationalisering. Ik heb demonstraties, protesten en debatten mogen organiseren en bijwonen. Ondanks dat de omstandigheden in Nederland heel erg verschillen van die in Angola begrijp ik de inzet en de toewijding die er nodig is om je aan je principes vast te houden en te strijden voor verandering. Als academische activist ben ik niet vaak meer op demonstraties te vinden, maar hier in Angola, met mijn stem en bereik, voel ik dat ik een verschil kan maken. Ik voel me nog steeds een activist en ik laat mijn stem dan ook graag horen.
