Schrijver Robert Vuijsje en hoofdrolspeler Geza Weisz – zoon van Frans Weisz – verklaarden afzonderlijk van elkaar “dat de ‘Alleen maar nette mensen’ in Suriname “haar echte premiere heeft beleefd”. Weisz die in de film de rol van David speelt, zei letterlijk: “Hier in Suriname is de film echt thuis. ” Geza doelde op het feit dat ondanks de vaak genoeg confronterende scenes in de film, deze op waarheid berusten en dit weer door het Surinaams publiek als zodanig werd herkend.
De film is confronterend voor veel Surinamers. Niet leuk om je landgenoot zo op het witte doek te moeten zien. Of wel? De gemiddelde Surinamer in Suriname en de over het algemeen laagopgeleide Surinamers in Nederland moeten er om lachen. Zijn hun geesten en dus ook de mijne niet gedekoloniseerd genoeg?
Ik strijd – ja serieus – voortdurend tegen discriminatie, racisme en seksisme en ben helemaal voor gelijke rechten voor alles en iedereen en daarom juist vind ik ‘Alleen maar nette mensen’ een briljante film. Briljant omdat het ons keihard met de neus op de feiten drukt van het racisme dat in een ieder van ons schuilt en wezenlijk deel uitmaakt van onze samenleving.
Nooit eerder zag ik op het witte doek in een Nederlandse publieksfilm in de hoofdrol een zwart Surinaamse met een witte, joodse vriend. Ja, ze laat haar borsten hangen en hij valt op haar vooral vanwege haar kont en tieten. Welke man niet? Seksistisch is de film zeker. Maar welke Hollandse publieksfilm is dat niet?
Zwart lekker ding bepaalt
[[{“type”:”media”,”view_mode”:”file_styles_medium”,”fid”:”17481″,”attributes”:{“class”:”media-image”,”id”:”2″}}]]
Wat mij opvalt, is dat niet hij, maar zij de contouren van de relatie bepaalt. Het moment dat hij zich niet langer aan de regels houdt – hij gaat vreemd als een losgeslagen hengst – is het einde uitzending voor meneer. Dat Immanuelle Grives, een zwarte Surinaamse actrice de rol vertolkt van opper- lekker-ding, is voor mij pas geïntegreerd en geëmancipeerd. Een zwarte Surinaamse in de rol van dom blondje. … Grives vertolkt haar rol fantastisch. Ik heb op deze dag gewacht.
Toen de nu wijlen Sylvia Kristel bij de Surinaams-joodse cineast Pim de la Parra in de 1973 film ‘Frank en Eva’ uit de kleren ging en vervolgens een glansrijke carrière als actrice in de softporno filmreeks Emanuelle begon, riep toch ook niemand dat ‘het niet kan’ omdat ze blank is’? De kleine groep mensen dat kritiek had, had kritiek op het feit dat een vrouw op dergelijke wijze werd neergezet.
De kritiek had niets te maken met haar huidskleur of afkomst. Overigens is ‘Alleen maar nette mensen’ geen softporno, maar een typisch Nederlandse film. Bloot in beeld is in de Hollandse filmtraditie doodnormaal. Nu is eens een Surinaamse halfnaakt levensgroot op het witte doek. Leve de integratie.
Ideaalbeeld Mama Sranan
Even voor de goede orde. Ik ben feminist en ‘strijd’ dus tegen seksisme. De filmindustrie druipt over van ongelijke man-vrouw verhoudingen. De vrouw wordt op vele momenten gereduceerd tot lustobject. Waarom juist bij deze film hiertegen in verweer gaan?
Het moet vast iets te maken hebben met het Surinaams ideaalbeeld van de vrouw.
Mama Sranan – moeder de vrouw, de goedheid zelve, vol devotie aan God en haar gezin en totaal van haar seksualiteit ontdaan. Persoonlijk ben ik dit ideaalbeeld spuugzat. Maar het lijkt of de critici van ‘Alleen maar witte mensen’ alleen maar dit imago van de Surinaamse vrouw verbeeldt willen zien.
Het ideaalbeeld van mama sranan, lijkt vastgeroest in de geest van veel Surinamers, terwijl de dagelijkse werkelijkheid een compleet andere is. Ik had het laatst met een bevriend kunstenaar en graphic designer over. Waarom hij alleen maar afbeeldingen van witte halfnaakte vrouwen ‘gebruikte’ voor de posters die hij ontwierp. Hij bleef me het antwoord schuldig, maar kort daarop begon hij ook donkere sexy vrouwen als lokmiddel te gebruiken voor de evenementen die hij hielp aankondigen. Als hetero-vrouw en feminist zie ik natuurlijk net zo graag de sexy body van een man, maar in deze seksistische wereld wordt nu eenmaal het lichaam van een vrouw ‘gebruikt’ voor dit soort media-uitingen.
[[{“type”:”media”,”view_mode”:”file_styles_medium”,”fid”:”17482″,”attributes”:{“class”:”media-image”,”id”:”2″}}]]
Fictie geen realiteit
‘Alleen maar nette mensen’ is niet gemaakt om maatschappelijke fenomenen te duiden, laat staan verklaren – laten de critici daar alsjeblieft zelf een documentaire of fictiefilm over maken. Alleen maar nette mensen laat op ludieke wijze een bepaald gedrag van bepaalde groepen zien. Actrice Helen Kamperveen trok in een interview op Waterkant.net een vergelijking met familie Flodder. In die film en gelijknamige serie werd een bepaalde groep Hollanders eens flink op de hak genomen. We moesten er allemaal om hartelijk lachen.
Net zo zouden we ons ongegeneerd moeten vermaken om de perikelen rondom David en zijn moi blaka uma’s (mooi zwarte vrouwen). En vergeet niet. De karakters zijn verzonnen. Een goed deel van de Surinaamse Bijlmersamenleving en een heel groot deel van de Surinaamse samenleving past totaal niet in het plaatje dat in de film wordt geschetst.
Toch zijn de gebeurtenissen uit de film rechtstreeks uit het leven gegrepen. Robert Vuisje kan het weten. Hij trouwde een Surinaamse en kent ook dit stukje van de afro-Surinaamse cultuur. Ook regisseur en scriptschrijver Lodewijk Crijnssen baseerde de film op waarheid door eerst zelf in de Bijlmer op onder zoek uit te gaan of de passages uit de roman van Vuisje wel kloppen.
Laat iemand me zeggen dat de gang bangs niet zouden kloppen. Dat vrouwen in de Bijlmer het kunnen doen – ik herhaal kunnen doen – voor een belkaart. En een groep mannen het dus zo doen met 1 vrouw. Net dieren… Net zoals dit in Suriname onder bepaalde groepen in bepaalde buurten voorkomt. Net zoals het in Nederland bij andere etnische groepen en in andere buurten voortkomt. En in feite onder alle lagen van de bevolking en sociale klassen voortkomt.
Het is de prijs van de scheefgroei in de economie. Het is de prijs van recessie. Een van de vele keerzijdes van armoede en moreel verval.
Bovendien worden de blanken en joden in de film net zo goed op de hak genomen. De joodse gierigheid komt tot uiting wanneer David’s moeder een verjaardagsfeestje geeft en aan iedere gast vertelt hoeveel ze van welk hapje mogen nemen. De Hollands-joodse arrogantie komt naar voren in het gedrag van David’s vader. De Hollandse bekrompenheid in de wijze waarop beide ouders reageren als zij met David bij zijn schoonfamilie op bezoek zijn.
Misplaatste politieke correctheid
De verontwaardiging van de critici van ‘Alleen maar nette mensen’ komt voort uit misplaatste politieke correctheid. Je mag ‘underdogs’ niet negatief portretteren. Alleen empoweren. Bemoedigen. Zeker als ze zwart zijn en al helemaal als ze een zwarte vrouw zijn. Het is diezelfde politieke correctheid dat maakte dat ‘allochtone’ Surinamers, Antillianen, Marokkanen en Turken bij hun komst naar Nederland en in de periode die daarop volgde, niet geholpen zijn om te integreren.
Vandaag de dag plukken we daar massaal de vruchten van. Onder de laagopgeleiden uit deze groepen zien we dat veel van hen het Nederlands niet goed beheersen, op zwarte scholen zitten waar de lat vele malen lager ligt dan zou moeten en mogen en bij elkaar worden weggestopt om te wonen, zodat hen de kans ontnomen wordt om op een volwaardige manier te participeren aan de Nederlandse samenleving.
[[{“type”:”media”,”view_mode”:”file_styles_medium”,”fid”:”17483″,”attributes”:{“class”:”media-image”,”id”:”2″}}]]
Het is diezelfde politieke correctheid van deze elite-groep Surinamers, overgenomen van de politiek correcte elitegroep autochtone Nederlanders, dat maar blijft hameren dat de underdogs met een fluwelen handschoen worden aangepakt.
Feit is dat je meerdere soorten Surinamers hebt. De vele hoger opgeleiden die zich een weg weten te banen in de Nederlandse samenleving, hun mannetje staan en een redelijk goede boterham verdienen. En dan de groep waarvan het toekomstperspectief hopeloos is en waarschijnlijk blijft als Nederland er niet rigoreus de schop onder zet. Overigens bestaat deze groep ‘hopelozen’ niet enkel uit ‘allochtonen’. En: dat woord is een onding.
Allochtonen wil zeggen buitenlanders met een kleurtje afkomstig uit ontwikkelingslanden. Ook autochtonen vertonen exact hetzelfde gedrag net zoals bepaalde personen uit de Bijlmersamenleving die in de film worden neergezet. Er is een groeiende groep arme, laagopgeleide Nederlanders die ook niet behoorlijk Nederlands spreekt, werkloos thuiszit, bepaalde basis normen en waarden niet hanteert en vooral over te weinig sociale vaardigheden beschikt om zich een weg hogerop de sociale ladder te banen.
Waarom niet een Surinamer?
Ik hoorde voorbijkomen waarom Crijnssen de film maakte en niet een zwarte filmmaker. Dat is hetzelfde argument die ik hoorde toen de biografie van Anton de Kom uitkwam van de hand van Rob Woortman en Alice Boots. Waarom niet een Surinamer, maar witte Nederlanders de biografie hadden geschreven. Ja, omdat ze het niet hebben geschreven. Surinamers hebben vanaf het overlijden van De Kom in 1945 tot aan de publicatie van de biografie van Woortman en Boots in 2008, 63 jaar de tijd gehad om het te schrijven. Ze hebben het niet gedaan..
En dan het argument dat ‘de media’ racistisch zou zijn. Wel het klopt. Maar waarom uitgerekend bij deze fictiefilm hierover vallen? Ten eerste. Een publieksfilm als ‘Alleen maar nette mensen’; kan absoluut niet als media worden geclassificeerd.
Liever hadden deze critici zich druk gemaakt om de echte media. De actualiteitenrubrieken op de radio, in de krant, op televisie en websites. Over de manier waarop in de reguliere Hollandse media over het algemeen- de enkele uitzondering daar gelaten -‘allochtonen’ en dus ook de zwarte Surinaamse vrouw wordt neergezet.
Het zijn vaak genoeg eendimensionale portretten ingegeven vanuit een sluimerend, bijna niet te ontwaren, racistisch sentiment dat de gemiddelde witte mediamaker – net als de gemiddelde Nederlander – nu eenmaal eigen is. Yes, er zijn zwarte, allochtone journalisten. Maar de personen die beslissen wat gebracht wordt en hoe het gebracht wordt – de eind- en hoofdredacteuren – zijn veelal man en wit of tenminste een van de twee.
Ook senior journalisten zoals correspondenten zijn veelal blank en man. Ik kan het weten. In de meer dan zestig jaar Caribische redactie van Radio Nederland Wereldomroep, waren slechts tweemaal ‘allochtonen’ correspondent. Toevallig waren ze allebei vrouw: wijlen Ingrid de Vlugt en mijn persoon. Laten de critici van ‘Alleen maar nette mensen’ zich druk maken om deze dingen – dat multicultureel Nederland zich lang niet zo multi-culti-reel toont als zou moeten en de media hiervan een weerspiegeling zijn. Laten ze zich druk maken waarom ze bepaalde inititatieven hebben laten liggen en laten ze alsjeblieft deze tragikomische blockbuster voor wat het is: een fictiefilm dat een deel van het leven van alle dag in Nederland op ludieke wijze uitvergroot.
