 |
| Foto: Wereldomroep |
Sao Paulo, met zijn 20 miljoen inwoners een van de grootste steden ter wereld, was de eerste stad in Brazilië waar het aidsvirus de kop opstak. Toen dat gebeurde in de jaren tachtig van de vorige eeuw, vreesden deskundigen dat Brazilië even hard door de aidsepidemie zou worden getroffen als bijvoorbeeld Zuid-Afrika. Maar die vrees is niet bewaarheid geworden. De Braziliaanse overheid heeft het probleem tijdig onderkend én aangepakt, en daardoor kent Brazilië – met zijn 188 miljoen inwoners – nu een relatief klein aantal mensen met hiv/aids: zo’n 600.000.
Succes
Het geheim van het Braziliaanse succes? “De combinatie van voorlichting en behandeling,” zegt dr. Artur Kalichman. Hij is al vanaf het begin van de aidsepidemie betrokken bij de bestrijding van hiv/aids in de regio Sao Paulo. “Internationale organisaties zeiden in het begin tegen ons: ‘jullie hebben het geld en de middelen niet, dus concentreer je nou maar op het geven van voorlichting’. Maar gelukkig zei de Braziliaanse regering vanaf het begin: ‘nee, wij doen allebei: voorlichting geven én behandelen’. En die aanpak heeft zich bewezen,” aldus Kalichman. “Het levert de Braziliaanse staat ook in economisch opzicht veel meer op om aidspatiënten gratis medicijnen te geven dan om ze massaal te laten sterven.”
Gratis cocktails
In de Braziliaanse wet is vastgelegd dat iedere Braziliaan recht heeft op gezondheidszorg. Mensen die besmet zijn met het hiv-virus hebben sinds enkele jaren gratis toegang tot de zogeheten cocktails, de mix van antiretrovirale middelen die niet genezen, maar het hiv-virus wel onderdrukken. Braziliaanse bedrijven produceren zelf goedkope, merkloze varianten van aidsmedicijnen en de regering Lula heeft begin mei zelfs voor het eerst een patent op een aidsmedicijn doorbroken.
Het gaat om de aidsremmer Efavirenz, een van de belangrijkste ingrediënten van de cocktail. In plaats van het dure merkmedicijn gaat Brazilië nu een ‘nagemaakt’ middel importeren uit India. Daarmee wordt zo’n 30 miljoen dollar per jaar bespaard. Zo blijven de kosten beheersbaar en kan de gratis verstrekking van cocktails doorgaan. Tot vreugde van Brazilianen met hiv/aids. Een van hen is de 38-jarige Junior. “Ik was op sterven na dood. Ik woog nog maar 48 kilo. Sinds ik de medicijnen slik, heb ik weer een leven.”
Kritiek
Junior is vaak te vinden bij het Instituto Vida Nova. Dit instituut in een van de armere wijken van Sao Paulo biedt medische en psychologische hulp aan hiv/aidspatiënten en hun families, het deelt voedselpakketten en kleding uit en geeft mensen de kans om computerlessen te volgen, zodat ze straks wellicht weer aan het werk kunnen.
“Wij moeten deze dingen wel doen, want de overheid laat ze liggen,” zegt de voorzitter van het instituut, Jorge Eduardo Reyes Rodriguez. En dat is niet zijn enige kritiek aan het adres van de regering. “Het is fantastisch dat de regering gratis medicijnen geeft, maar laat ze ook het openbaar vervoer weer gratis maken, net als vroeger. Dan kunnen ook de allerarmste aidspatiënten ten minste altijd voor controle en behandeling naar het ziekenhuis.”
Vooroordelen
 |
|
Kinderen in het opvanghuis van Padre Antonio, |
En dan is er nog de strijd tegen de vooroordelen. Ondanks alle voorlichtingscampagnes staat een groot deel van de Braziliaanse bevolking nog steeds huiverig tegenover mensen met hiv/aids. “Voor veel Brazilianen is aids nog steeds een taboe,” zegt Jorge Eduardo Reyes Rodriguez. Junior beaamt dat. “Ik vertel lang niet altijd dat ik hiv-positief ben. Pas als ik zeker weet dat iemand me niet veroordeelt, vertel ik het.”
Ook Pater Antoon van Noije, ofwel padre Antonio, weet dat de maatschappij niet altijd even vriendelijk is voor aidspatiënten. Vandaar dat hij de 60 kinderen in zijn opvanghuis Sitio Agar – van wie er 45 hiv/aids hebben – weerbaar probeert te maken. De kinderen leren op eigen benen te staan, ze krijgen onderwijs en kunnen werkervaring opdoen in de bakkerij van Sitio
Agar: “Toen we met de bakkerij begonnen, maakten we ons zorgen. Zou het wel lukken om brood te verkopen aan mensen van buiten terwijl ze weten dat sommige personeelsleden hiv/aids hebben? Daarom besloten we tussen de verkoopruimte en de productieruimte een glazen wand te plaatsen, zodat iedereen kan zien dat alles netjes is. We dachten een jaar nodig te hebben om de bakkerij te laten lopen, maar na zes weken verkochten we al 300 broodjes per dag.”
Toekomst
Antoon van Noije hoopt dat ‘zijn’ kinderen straks hun draai kunnen vinden in de maatschappij, werk hebben en misschien zelfs een eigen gezin kunnen stichten. Gemakkelijk zal het niet zijn, want ze zijn en blijven besmet. Ook mét medicijnen is het leven niet altijd even draaglijk. Maar dankzij de gratis cocktails hebben de kinderen van Sitio Agar en alle andere Brazilianen met hiv/aids ten minste weer een toekomst. “In de periode 1993-1998 hadden we achttien sterfgevallen in huis. In 1998 kwam de cocktail en sindsdien zijn er nog maar drie kinderen overleden,” aldus Van Noije. “We zijn niet langer een stichting die kinderen naar de dood begeleidt, maar naar de toekomst.”
Dit verhaal is, met toestemming, overgenomen van de Wereldomroep.
