 |
| Foto: SIGN |
Het Ghana School Feeding Programme, kortweg GSFP, heeft drie doelstellingen: minder honger en ondervoeding, meer kinderen in het basisonderwijs en meer lokale voedselproductie. Om deze doelen te bereiken, krijgen kinderen op school te eten en wordt het voedsel ingekocht bij lokale boeren. De uitvoering hiervan wordt ondersteund door het Nederlandse platform SIGN (School feeding Initiative Ghana Netherlands), waarin bedrijven, ontwikkelingsorganisaties, overheid en wetenschap zijn verenigd. De verantwoordelijke voor de uitvoering van het GSFP is echter de Ghanese overheid. Deze werkt daartoe samen met schoolcomités en ontwikkelingsorganisaties, waaronder SNV Ghana.
In december 2007 rondde SNV een inventarisatie af naar de voortgang van het programma. Doel van de inventarisatie was te achterhalen wat beter kan. Of formeel: 'welke aanvullende activiteiten nodig zijn om het programma volledig effectief te maken' – er in de vraagstelling al van uitgaande dat er aanvullende activiteiten nodig zijn. Want ondanks versnipperde informatievoorziening als gevolg van de decentrale uitvoering van het programma, was die noodzaak al duidelijk doorgedrongen.
Koks
Het rapport pretendeert niet volledig te zijn, richt zich alleen op de districten waar SNV werkt en beperkt zich tot de resultaten op schoolniveau. Maar zelfs met al deze slagen om de arm zijn er interessante conclusies. Gebrek aan transparantie bij de selectie van de scholen bijvoorbeeld, en een ongelijke geografische spreiding van activiteiten. Bovendien wordt er gewezen op fundamentele punten die direct samenhangen met de drie bovengenoemde doelstellingen.
Ten eerste: de kwaliteit van de voedselvoorziening op scholen is onder de maat. Een derde van de bezochte scholen heeft een keuken en een kwart heeft water. Schoolkoks zijn onvoldoende getraind. De bevoorrading van scholen gaat vaak mis en áls spullen al aankomen, worden ze lang niet altijd gebruikt: bijna driekwart van de kooktoestellen blijft onaangeraakt op scholen staan. Het streven naar minder honger en ondervoeding, doelstelling één, kan dus stukken efficiënter en effectiever.
Wel scoort het programma goed op de tweede doelstelling: er gaan aanzienlijk meer kinderen naar school. Deelnemende scholen krijgen gemiddeld 20 procent meer leerlingen dan vóór het GSFP. Keerzijde van de medaille is een verslechtering van de kwaliteit van het onderwijs. Scholen kunnen de toestroom van leerlingen zonder aanvullende maatregelen niet aan. Er zijn te veel kinderen per leraar, te veel kinderen per klaslokaal, te weinig lesboeken en de betrokkenheid van ouders bij de scholen is laag.
Wat ten slotte de derde doelstelling betreft, blijkt dat de lokale boeren nog veel te weinig profiteren van het GSFP. De meeste scholen halen nog geen 20 procent van hun eten bij lokale boeren, terwijl minimaal 80 procent de bedoeling is. Deels is dit het gevolg van vaste contracten met leveranciers, die niet per se afname bij lokale boeren garanderen en niet altijd bekend zijn bij de schoolcomités die verantwoordelijk zijn voor de voedselprogramma's.
Lerend
De conclusie van SNV is dat er met name flink geïnvesteerd moet worden in een strakkere organisatie van de uitvoering en verslaglegging op alle niveaus zodat inzichtelijk is wat er bereikt wordt. De huidige processen zijn niet goed genoeg.
Het doel van de inventarisatie was het benoemen van punten voor verbetering. Het goede nieuws is dat die punten er volop zijn. Het slechte nieuws: ze zijn wel érg fundamenteel, zelfs voor een programma dat vanaf het begin aangeeft innovatief en lerend te willen zijn – en dus gaandeweg wil leren van de fouten. SIGN stelt op de eigen website dat het programma waar nodig zal worden aangepast tijdens de uitvoering. Het is hoog tijd om dat te doen. Mede door de sterke lobby van Eenhoorn kan SIGN rekenen op veel aandacht van binnen en buiten de sector. Het staat voor een nieuwe aanpak, voor pragmatisch zoeken naar synergie tussen partners uit diverse hoeken. Het zou zonde zijn om cynici nu al hun gelijk te laten krijgen.
Het volledige rapport 'Food for Development' en het interview met Hans Eenhoorn 'Dromen van synergie', afgedrukt in het vorige nummer van Vice Versa, zijn te vinden op www.viceversaonline.nl. Voor meer informatie over SIGN, zie www.sign-schoolfeeding.org
