Zes jaar geleden nam de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties resolutie 1540 over massavernietigingswapens aan. De resolutie bepaalt dat landen de productie van onder andere nucleair materiaal moeten controleren, en erover rapporteren aan een hiervoor opgericht Comité van de Veiligheidsraad.
| Urenco Almelo Om in kerncentrales of in kernwapens gebruikt te kunnen worden, moet uranium worden verrijkt. Het internationale bedrijf Urenco verzorgt naar eigen zeggen een kwart van de wereldwijde vraag naar uraniumverrijking voor kernenergie. Dat gebeurt onder andere in Almelo. In 2009 breidde Urenco in Almelo al uit, en dit jaar wil het bedrijf de capaciteit er nog eens met een kwart verhogen. Dat maakte het ministerie van VROM vorige week bekend. |
Uit onderzoek van persbureau AP blijkt dat lang niet alle landen dat doen, en dat landen die wel rapporteren soms vage of onvolledige rapporten leveren. Bijna alle landen die niet gerapporteerd hebben liggen in Afrika. Zo bleven uraniumproducenten Niger, DR Congo, Malawi, Zambia en de Centraal Afrikaanse Republiek in gebreke. In Gabon, Guinea, Mali en Mauretanië wordt uranium mijnbouw voorbereid, en ook van die landen ontving het Comité van de Veiligheidsraad geen verslag. In Zuid-Soedan begonnen in 2008 voorbereidingen voor het delven van uranium. Tanzania wil volgend jaar beginnen met de winning van uranium, meldde de Wall Street Journal gisteren. Dat is een jaar eerder dan gepland.
Klimaat
De World Nuclear Association verwacht dat de vraag naar uranium in 2015 gestegen zal zijn van 44 duizend ton (2008) naar 74 duizend ton. Kernenergie is de laatste jaren in beeld als ‘klimaatvriendelijke’ energiebron. Milieuroganisaties benadrukken echter dat bij de winning en verwerking van uranium wel degelijk broeikasgassen vrijkomen. Ook waarschuwen ze voor de gevaren van giftige en radioactieve vervuiling die bij de winning van uranium vrijkomt. Water, bodem en lucht raken vervuild en de straling kan mensen ziek maken.
 |
| Teule meet straling in Akokan, Niger ©Greenpeace/Reynaers |
Niger
Zo verklaarde een Franse geolooog aan IPS dat de 139 uraniumprojecten in Niger teveel water aan de omgeving onttrekken, en daarmee ook de economie van nomadische volken als de Tuareg en Fula in gevaar brengen. Volgens een recent onderzoek van Greenpeace heeft het Franse bedrijf Areva in Niger verzuimd radioactieve vervuiling door uraniumwinning op te ruimen, ondanks beweringen van het tegendeel. “Wie nog geen uurtje in mijnstad Akokan rondloopt, stelt zichzelf al bloot aan een te hoge dosis straling,” meent Rianne Teule van Greenpeace. Niger, de derde exporteur van uranium in de wereld, is hekkensluiter in de Human Development Index, een maatstaf voor welvaart in een land.
Congo: ‘gesloten’ mijn weer in gebruik
Het uranium voor de atoombom van de Verenigde Staten op Hiroshima in 1945 kwam destijds uit Belgisch Congo, nu de Democratische Republiek Congo. De Shinkolobwe mijn waar dit uranium vandaan kwam, werd in 1960 gesloten. Maar de afgelopen jaren zouden duizenden mensen er op eigen houtje coltan, en volgens sommigen ook uranium zijn gaan delven. De IAEA is bezorgd over de slechte veiligheidsmaatregelen bij de mijn, en bij een onderzoeksreactor in de hoofdstad Kinshasa.
Ongecontroleerde winning
Volgens Dirk Bannink van het Landelijk Kernenergie Archief LAKA, ligt het grootste probleem van ongecontroleerde uraniumwinning niet zozeer bij terrorismedreiging, maar op het gebied van milieu. “In het geval van gecontroleerde winning is radioactief afval al een groot probleem, laat staan als er ongecontroleerd gewonnen wordt. Er zal dan nog minder gelet worden op de afvoer van kernafval.”
Vernieuwd toezicht
Bij de VN gaan intussen stemmen op om het toezicht op naleving van resolutie 1540 te versterken. Meer VNers, met meer expertise moeten een Comité vormen met een permanente samenstelling. Nu wisselt die tegelijkertijd met de samenstelling van de Veiligheidsraad. In Washington heeft premier Balkenende gisteren gepleit voor de instelling van een nucleair tribunaal voor landen die atoommateriaal leveren aan terroristen.
Een overzicht van uraniumwinning in Afrika vind je bij WISE Uranium.
Foto: de Somair uranium mijn in Arlit, Niger
Foto boven: De ondergrondse uraniummijn Cominak, NIger.
©Greenpeace/Reynaers
