Op zijn laatste recordpoging – met een luchtballon non-stop de wereld rond – wist avonturier Bertrand Piccard wat zijn volgende project zou worden: de wereld rond zonder een druppel brandstof te gebruiken. Piccard: “Na 19 dagen landden we met onze luchtballon veilig in een Egyptische woestijn. Onze recordpoging was geslaagd – maar echt op het nippertje: we hadden nog maar een beetje brandstof over, net genoeg om twee uur te kunnen vliegen. Dit gaat me niet nog een keer gebeuren, dacht ik. De volgende keer gebruik ik een energiebron die oneindig is: de zon.”
Piccard – telg uit een geslacht van avonturiers, zie kader – zag een metafoor in zijn tocht per ballon. “Onze luchtballon was als de wereld: ook onze brandstof is bijna op. Fossiele brandstoffen zijn eindig en we plegen roofbouw op onze planeet. We kunnen niet nog meer CO2 uitstoten zonder af te koersen op een catastrofe.” En zo was de kiem geboren voor de Solar Impulse, een vliegtuig dat de wereld rond moet vliegen op zonne-energie.
[[{“fid”:”32443″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Bertrand Piccard & André Borschberg”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Bertrand Piccard & André Borschberg”},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_volle_breedte media-element file-file-styles-artikel-volle-breedte”,”id”:”styles-6-0″}}]]
André Borschberg (l) & Bertrand Piccard
Bertrand PiccardBertrand Piccard (Lausanne, 1958) heeft zijn drang naar avontuur niet van vreemden: zijn grootvader Auguste Piccard was natuurkundige en bereikte als eerste in een ballon de bovenste lagen van de atmosfeer. Zijn vader Jacques Piccard daalde als eerste mens af naar de diepste gedeelten van de oceanen. Bertrand Piccard is van oorsprong psychiater en koestert een grote interesse in hypnose. In 1999 vloog hij als eerste met een luchtballon non-stop de wereld rond. In 2003 startte hij met André Borschberg het Solar Impulse-project.
André BorschbergAndré Borschberg (Zürich, 1952) diende als jachtvlieger in de Zwitserse luchtmacht. Hij studeerde werktuigbouwkunde, maakte carrière als zakenman en is een gepassioneerd piloot. Hij heeft diverse wereldrecords op zijn naam staan, waaronder de langste vlucht met een door zonne-energie voortgedreven vliegtuig. Binnen het Solar Impulse project is hij verantwoordelijk voor de technische ontwikkeling.
[einde kader]
Immens
In een loods in het Zwitserse plaatsje Payerne bouwt Piccard met zijn kompaan André Borschberg (zie kader) aan de Solar Impulse. Monteurs lopen rond met gereedschap en onderdelen, staan gebogen over technische tekeningen of werken aan de half open cockpit. De sfeer is sereen en toegewijd, af en toe doorbreekt machinegeratel de stilte.
De Solar Impulse is een immens vliegtuig. De vleugels zijn samen 72 meter breed, meer dan die van een Boeing 747. De bovenkant van de vleugels is volledig bedekt met 17 duizend flinterdunne zonnepanelen. Aan de vleugels hangen vier motoren, in de romp zijn enkele accu’s opgenomen. In totaal weegt het gevaarte 2.300 kilo, ongeveer net zoveel als een middenklasse auto (zie kader voor technische specificaties). Tussen de vleugels is een cabine geplaatst voor slechts een persoon: de piloot.
Solar Impulse: de technische specificaties
- Spanwijdte vleugels: 72 meter, meer dan een Boeing 747
- Gewicht: 2300 kilo, ongeveer evenveel als een middenklasse auto
- Aantal elektromotoren: 4
- Totaal vermogen: 70 pk
- Aantal zonnepanelen: 17.248, elk dunner dan een mensenhaar
- Maximale vlieghoogte: 8.500 meter
- Maximale snelheid: 90 kilometer per uur
- Aantal zitplaatsen: 1
20 minuten slaap
“We willen in vijf etappes de wereld rond”, vertelt Piccard aan een groepje bezoekende Europese media, waaronder OneWorld. “Een non-stop vlucht is het dus nog niet, daarvoor is de cockpit te klein. Bovendien zouden we dan meer voedsel en water moeten meenemen, wat weer gewicht en dus een groter vliegtuig kost om de zonnepanelen op te kunnen monteren.”
In totaal wordt er 25 dagen gevlogen, verspreid over 5 maanden. De oversteek van de Atlantische en Stille Oceaan duurt elk vijf dagen non-stop. Piccard en Borschberg zullen om de beurt een etappe vliegen. Op de lange stukken slapen ze niet meer dan 20 minuten, een beproefd recept voor bijvoorbeeld solo zeezeilers. Dit voorjaar vangt de wereldreis aan. Een voorganger van de Solar Impulse vloog vorig jaar non-stop van San Francisco naar New York.
De Solar Impulse is niet het eerste vliegtuig dat gebruikt maakt van zonne-energie. Begin jaren tachtig van de vorige eeuw vloog het eerste vliegtuig voortgestuwd door zonnepanelen. “Maar deze kon alleen vliegen als er zon is, ’s nachts zou het ding uit de lucht vallen,” zegt Borschberg. “Er zijn elektrische vliegtuigen op de markt met plaats voor vier passagiers, maar daarmee kun je alleen korte afstanden afleggen. De Solar Impulse is het eerste bemande vliegtuig dat zonder brandstof dag en nacht lange afstanden kan vliegen. Het enige dat nodig is, is een paar uur zon per dag om de batterijen op te laden.”
[[{“fid”:”32448″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“alt”:”Solar Impulse: Exploration To Change The World”,”height”:”327″,”width”:”581″,”class”:”media-element file-file-styles-artikel-volle-breedte”}}]]
150 miljoen dollar
Interessant voor een documentaire op Discovery Channel en leuk voor het Guinness Book of Records, maar is dit reusachtige gevaarte echt 150 miljoen dollar waard? Er wordt al twaalf jaar aan het vliegtuig gebouwd. Het team bestaat momenteel uit 80 specialisten, 90 partnerorganisaties en meer dan honderd adviseurs. Is de Solar Impulse niet vooral een uit de hand gelopen hobbyproject van twee volwassen jongens?
“Oh nee”, zegt Piccard glimlachend. “Solar Impulse is meer dan een vliegtuig. We willen laten zien dat de mens met pioniersgeest (‘pioneering spirit’) het ondenkbare mogelijk kan maken. Techniek is hieraan ondergeschikt; pioniersgeest gaat om visie en verbeelding. Neem de gebroeders Wright, die in 1903 als eerste mensen met een vliegtuig vlogen. Zij hadden geen technieken of materialen voorhanden die de oude Egyptenaren niet kenden. Wat ze wel hadden, was visie, verbeeldingskracht en de moed om iets te doen dat niemand voor mogelijk houdt. Ook nu is meer dan ooit pioniersgeest nodig: als we niets doen aan klimaatverandering, wordt de aarde onleefbaar. We moeten af zien te komen van fossiele brandstoffen, en met de Solar Impulse laten we zien dat wat nu onmogelijk lijkt – de wereld rond vliegen zonder brandstof – werkelijkheid kan worden.”
[[{“fid”:”32445″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Solar Impulse”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Solar Impulse”},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_volle_breedte media-element file-file-styles-artikel-volle-breedte”,”id”:”styles-6-0″}}]]
Zweverig
Voor wie dit iets te zweverig is, formuleert Borschberg de missie als volgt: “De Solar Impulse is een vliegend laboratorium dat de mogelijkheden van green tech laat zien. Vliegen is zeer milieubelastend, maar het is niet realistisch om te denken dat we op korte termijn substantieel minder vaak het vliegtuig in stappen. We moeten dus op zoek naar andere technieken om duurzaam te vliegen.”
Zal zonne-energie ooit kerosine vervangen? Kan de techniek van de Solar Impulse vertaald worden naar grote passagiersvliegtuigen? “Geen idee”, zegt Borschberg, “Maar ik weet wel dat het niet zal gebeuren als niemand het probeert. En ik weet ook dat de gebroeders Wright nooit hadden kunnen dromen dat er ooit tweehonderd mensen in een vliegtuig de oceaan over zouden steken.”
Na enig aandringen wil Borschberg wel een voorspelling doen: wellicht dat het mogelijk is om over een jaar of tien een vliegtuig te bouwen waarin vijftig man een korte vlucht kunnen maken. Borschberg: “Grote, elektrische passagiersvliegtuigen zijn nog ver weg. Weliswaar zijn elektromotoren veel efficiënter dan verbrandingsmotoren – 94 procent effectieve omzetting versus 30 procent – maar de lichtste accu’s zijn nog altijd tien keer zwaarder dan de kerosine die nodig is om dezelfde energie vrij te krijgen. Onze zonnepanelen wekken nu niet genoeg energie op om de cockpit van een Boeing 747 van elektriciteit te voorzien, dus ook op dat terrein is nog heel veel werk te verzetten.”
[[{“fid”:”32447″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Solar Impulse”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Solar Impulse”},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_volle_breedte media-element file-file-styles-artikel-volle-breedte”,”id”:”styles-6-0″}}]]
Buitenstaanders
Op de lange lijst van partners in het Solar Impulse-project – variërend van een horlogemerk tot een roltrap- en liftbouwer – staan geen bedrijven die nu al vliegtuigen bouwen. “Pioniersgeest betekent dat je bestaande paradigma’s vergeet”, zegt Piccard. “We zijn vanaf nul begonnen. Als Boeing of Airbus een vliegtuig op zonne-energie hadden ontworpen, waren ze uitgegaan van een bestaand model. Dan was het project mislukt, omdat het vliegtuig veel te zwaar zou zijn geworden. Een kaarsenmaker had nooit de gloeilamp kunnen uitvinden.”
Borschberg: “Ons grootste probleem is gewicht: hoe maak je een constructie die zowel licht als sterk genoeg is? Uiteindelijk kwam een belangrijke bijdrage aan de oplossing van een Zwitserse jachtbouwer, die hypermoderne schepen bouwt voor bijvoorbeeld de America’s Cup, de Formule 1 van het zeezeilen. Vernieuwing komt altijd van buitenstaanders.”
OneWorld bezocht Solar Impulse op uitnodiging en kosten van het Franse bedrijf Dassault Systèmes, een van de partners van het project en verantwoordelijk voor de software waarmee de Solar Impulse is ontworpen. Dit stuk is gebaseerd op citaten van twee afzonderlijke presentaties van André Borschberg en Bertrand Piccard.
