Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
VERKIEZINGEN – Ze dragen vintage spijkerjasjes en Allstars zijn hun heilig. Zangeres Erykah Badu spreekt hun meer aan dan de Zuid-Afrikaanse politiek dat doet. Deze jongeren heten de ‘bornfrees’; geboren na de val van het apartheidsregime. ‘Madiba’, Nelson Mandela, is al lang niet meer ieders held. Al gonst de vrijheidsstrijd van hun voorouders nog door de straten van Johannesburg, zelf hebben ze de komst van democratie niet bewust meegemaakt. ‘Ze hebben ons achtergelaten met een bittere vrucht’, zegt de 21-jarige Lethabo Bogatsu. Politieke vrijheid is er, maar nu nog werkgelegenheid en gelijke kansen.
Boos
‘Zoals fucking Mandela, hij beloofde ons de droom van de regenboognatie; laten we elkaar omhelzen en “Kumbaya my Lord” zingen. Nee, fuck die shit, we zijn boos, arm, werkeloos en hebben honger’ vloeit uit Lethabo’s mond. Haar twee vrienden, Rofhiwa Maneta en Aluwani Ratshiungo, die net als zij werken in het hippe kantoor van Live Magazine, knikken instemmend. De ene na de andere kritische opmerking passeert de revue. Het heersende African National Congress (ANC), onder leiding van Jacob Zuma, krijgt hun stem in ieder geval niet.
“Fuck die shit, we zijn boos, arm, werkeloos en hebben honger
Ze maken zo’n 40% uit van de Zuid-Afrikaanse bevolking, de bornfrees. Een belangrijke stem. Ze zijn opgegroeid onder een zwarte heersende elite die in hun ogen corruptie en zelfverrijking symboliseert. De miljoenen belastinggelden die verdwenen in de ‘beveiliging’ van Nkandla, het landgoed van president Zuma, zette kwaad bloed. Bovendien is het ANC haar belofte om werkgelegenheid te bieden niet tot nauwelijks nagekomen; maar liefst 31 procent van de jeugd tussen de 15 en 24 is werkloos en ongeschoold.
Waarom zou ik stemmen?
Meer dan een miljoen Zuid-Afrikaanse bornfrees hebben zich niet geregisteerd om vandaag te stemmen, volgens het Independent Electoral Commission (IEC). Ook de 23-jarige Aluwani, geboren vlak voor de afschaffing van apartheid, twijfelt of ze haar stem gaat uitbrengen: ‘Het is geen kwestie van apathie, het is niet dat ik ongeïnteresseerd ben, het is gewoon dat ik me afvraag waarom ik zou gaan stemmen als ik toch geen keuze heb? Er is geen enkele partij die me aanspreekt. Wat is dan het punt van mijn stem? Alleen maar om tegen ANC te zeggen ‘dank u Mandela voor uw 27 jaar in de gevangenis?’ Dat is voor mij niet genoeg.’
Degenen die besluiten wel te stemmen zeggen een alternatief voor de huidige regering te missen. De grootste oppositiepartij, de Democratic Alliance (DA), een overwegend ‘blanken- en kleurlingenpartij’ is volgens deze drie jongeren geen optie. Inhoudelijk hebben ze weinig toe te voegen aan de speerpunten van het ANC, vindt de 23-jarige Rofhiwa. Het feit dat de voormalige apartheidspartij deels is overgegaan in de DA is voor Aluwani moeilijk te verkroppen: ‘Ze hebben onze voorvaderen onderdrukt, ik kan dat niet vergeten. Bovendien krijg ik het gevoel dat ze met hun campagne vooral de oppositierol bekleden’.
Kleinere partijen
Meer dan een miljoen Zuid-Afrikaanse bornfrees hebben zich niet geregisteerd om vandaag te stemmen, volgens het Independent Electoral Commission (IEC). Ook de 23-jarige Aluwani, geboren vlak voor de afschaffing van apartheid, twijfelt of ze haar stem gaat uitbrengen: ‘Het is geen kwestie van apathie, het is niet dat ik ongeïnteresseerd ben, het is gewoon dat ik me afvraag waarom ik zou gaan stemmen als ik toch geen keuze heb? Er is geen enkele partij die me aanspreekt. Wat is dan het punt van mijn stem? Alleen maar om tegen ANC te zeggen ‘dank u Mandela voor uw 27 jaar in de gevangenis?’ Dat is voor mij niet genoeg.’
“Degenen die besluiten wel te stemmen zeggen een alternatief voor de huidige regering te missen.
Degenen die besluiten wel te stemmen zeggen een alternatief voor de huidige regering te missen. De grootste oppositiepartij, de Democratic Alliance (DA), een overwegend ‘blanken- en kleurlingenpartij’ is volgens deze drie jongeren geen optie. Inhoudelijk hebben ze weinig toe te voegen aan de speerpunten van het ANC, vindt de 23-jarige Rofhiwa. Het feit dat de voormalige apartheidspartij deels is overgegaan in de DA is voor Aluwani moeilijk te verkroppen: ‘Ze hebben onze voorvaderen onderdrukt, ik kan dat niet vergeten. Bovendien krijg ik het gevoel dat ze met hun campagne vooral de oppositierol bekleden’.
Fucked up
Dat maakt dat Rofhiwa zich niet gelijk voelt aan zijn blanke leeftijdsgenoten: ‘Het is gewoon fucked up dat we gelijke kansen werden beloofd na de apartheid, maar we hebben nog steeds geen gelijke kansen. Ik stem op EFF want zwart zijn in Zuid-Afrika zuigt’. De plannen van Malema om het kapitaal opnieuw te verdelen ziet hij daarom wel zitten: ‘Ze zullen alles terugpakken en zeggen: iedereen is verplicht te delen. Ongeacht of je zwart of blank bent, iedereen krijgt een stuk land. Dat is de enige manier om het gezamenlijke speelveld te herverdelen’. Ruth Mothapo, 18 jaar, uit Ivory Park, een township naast Johannesburg, voelt zich ook aangetrokken tot de EFF. ‘Ik vertrouw erop dat hij ons onderwijssysteem zal verbeteren en misschien zelfs corruptie kan terugdringen’, vertelt ze hoopvol.
'Regenboognatie heeft gefaald'
Mandela’s beloofde regenboognatie, een land waarin alle ‘kleuren’ gelijk zijn, heeft volgens Lethabo, Aluwani en Rofhiwa, gefaald. Hoewel Rofhiwa naar een privéschool ging in Sandton, de Zuidas van Johannesburg, werd hij dagelijks gevraagd wat hij daar te zoeken had. ‘Ik ben zo klaar met dat gedoe. Dit land heeft radicale verandering nodig. We hebben iemand nodig die zegt: we zijn gelijk, of dat je bevalt of niet, we zijn het. Kijk me aan in mijn zwarte gezicht, jij bent misschien blank maar we zijn gelijk. Jij woont in Sandton, ik in een township en zo is het,’ vervolgt hij.
“In ons toekomstig Zuid-Afrika is het ANC niet meer aan de macht
Een multiculturele samenleving zien zij niet terug in hun vriendengroep, bijna al hun vrienden zijn zwart. ‘Ik zou graag meer kleur in mijn vriendengroep zien, ik leer ze wel kennen maar het kost tijd om elkaar te leren begrijpen’, legt Ruth uit. Lethabo begrijpt waarom blanke en zwarte jongeren moeilijk mengen: ‘De realiteit is duidelijk: jij hebt een baan, ik niet. Jij rijdt een auto, ik niet’. Het internet brengt haar generatie verlichting, vervolgt ze enthousiast: ‘Wat ons verbindt is het internet, houden we niet allemaal van het internet? Muziek, films en dat soort dingen. Zoals artiest King Krule, iedereen die ook van hem houdt is mijn vriend.’
Weg met corruptie
De Afrikaanse traditionele waarden die ze meekregen van hun ouders op het platteland van Zuid-Afrika hebben ze grotendeels ingeruild voor het metropoolse leven in Johannesburg. Lethabo’s lievelingsmaal is lasagne, Rofhiwa houdt van Indisch eten. Vrijheid betekent niet enkel stemrecht en democratie, maar respect voor elkaars cultuur en gelijke kansen voor iedereen. In hun toekomstige Zuid-Afrika is het ANC niet meer aan de macht maar willigt de politiek de wensen in van hun generatie, de opkomende multiculturele middenklasse. Weg met corruptie, tijd voor verandering.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
