 |
| Foto: Roel Burgler |
Misschien was een cursusje Spaans vooraf wel handig geweest. Maar met de titel 'Indigenous Peoples: Recognition, Social Justice and Development in Central America and Mexico' leek het toch echt alsof de voertaal Engels zou zijn. Niet getreurd, alleen de eerste lezing zou in het Spaans zijn, had de organisatie vooraf nog beloofd.
En al zou geen woord te volgen zijn, dan nog kon het een zinvolle dag worden. Want waar draait een congres nu eigenlijk om? Vaak blijven je de interessante gesprekken in de pauze het meest bij – met welgemeende excuses aan alle hardwerkende organisatoren. Het DPRN (Development Policy Review Network) is zelfs mede om die reden opgericht: experts vanuit de wetenschap, ngo's en overheid met elkaar in contact brengen én inhoudelijke verdieping bieden. De aangesloten universiteiten organiseren om de beurt thematische en regionale expertmeetings.
De afdeling culturele antropologie van de Universiteit Utrecht heeft voor vandaag Héctor Díaz-Polanco uit Mexico City laten overkomen, hoogleraar aan het antropologisch instituut CIESAS (Centro de Investigaciones y Estudios Superiores en Antropologia Social). Hij schetst de invloed van de globalisering op inheemse volken: die heeft onder andere geleid tot een 'herontdekking van de eigen identiteit'. Tegelijk vallen daardoor echter ook gemeenschappen uit elkaar, bijvoorbeeld doordat mensen wegtrekken.
In het pleidooi voor autonomie van inheemse volken lezen overheden al snel de wens tot afscheiding, maar autonomie is volgens Díaz-Polanco heel goed mogelijk binnen de grenzen van de natiestaat. Er zijn twee stromingen: lokale autonomie en regionale autonomie. Zelf pleit hij voor het laatste: heb je regionale autonomie, dan kun je immers ook voor gunstiger omstandigheden voor de lokale overheden zorgen.
De meeste inheemse groepen zijn volgens hem ook voor zelfbestuur op regionaal niveau. Hij verwacht dat deze 'regionalistische benadering' steeds meer invloed zal krijgen. Ngo's moeten zich daar bewust van zijn, zodat ze er op den duur rekening mee kunnen houden in hun activiteiten, benadrukt hij.
Eenheid
Ter plekke wordt besloten dat de volgende lezing ook maar in het Spaans moet. Jeanette Kloosterman van Oxfam Novib heeft gelukkig wel een Engelse tekst achter de hand – voor de spanjobeten. Ze vraagt met name aandacht voor de positie van inheemse vrouwen. 'Inheemse vrouwen hebben méér te maken met onderdrukking en geweld dan de mannen', stelt ze. In veel gevallen worden hun rechten als vrouw vergeten en is men vooral bezig te strijden voor de rechten van 'de groep'. Als er bijvoorbeeld meer geweld binnen die groepen plaatsvindt, kan dat niet gemakshalve worden toegeschreven aan de cultuur. 'Culturele of etnische belangen kunnen de schending van fundamentele individuele rechten nooit rechtvaardigen, zelfs niet in een samenleving waar collectieve waarden domineren boven individuele belangen', stelt Kloosterman.
Tijdens de workshop 'Political-cultural claims, citizenship and governance' gaat het wederom over rechten. In hoeverre moet er bijvoorbeeld in het beleid en in de rechtspraak rekening gehouden worden met lokale tradities? Lastig, vindt Elisabet Rasch van de Universiteit Utrecht, want er zijn wel erg veel verschillende partijen, 'bijvoorbeeld de Maya's, de overheid, gemeentebesturen en ngo's'. Rasch heeft onderzoek gedaan binnen een Maya-gemeenschap in Guatemala. 'In geen enkel stadje in Guatemala is duidelijk wat 'inheemse rechten' precies inhouden, puur omdat er zoveel verschillende partijen zijn.'
Inheemse gemeenschappen spreken vaak niet met één stem, stelt ook Teyo van der Schoot van Hivos. Veel inheemse zelforganisaties vallen uit elkaar. Uit onderzoek van Hivos hiernaar blijkt dat 'de organisaties vaak niet werken zoals ze zouden moeten werken, er zijn veel gevallen van corruptie en onkunde', zegt Van der Schoot. Bovendien gaan veel bewegingen volgens hem maar met ngo's in zee omdat die geld hebben, beter zijn in fondswerven en gewend zijn te werken met internationale donoren zoals de EU en de VN. 'Maar ook het gebrek aan eenheid maakt het heel gecompliceerd. De een is gelieerd aan een linkse partij, de ander zet zich in voor bosbouw: een simpel project waarbij iedereen baat heeft, bestaat niet.'
Als eenheid mag je inheemse volken inderdaad niet zien, beaamt een medewerker van het Nederlands Centrum voor Inheemse Volken. 'Wij proberen ze te helpen met westerse programma's en wetgeving, maar iedere gemeenschap heeft zijn eigen gewoonten.' Iedere groep zoekt naar een geschikte weg om vorm te geven aan zijn rechten, vult Jeanette Kloosterman aan. 'Laat ze rustig hun eigen weg zoeken.'
Wat een opluchting: de workshop is in het Engels. Maar helaas gaat dit te rap voor Díaz-Polanco. Zodat hij met klem verzoekt om weer over te schakelen op het Spaans. 'Met excuses aan alle niet-Spaanssprekenden', verontschuldigt dagvoorzitter Wil Pansters zich – in het Spaans. Tja.
Voor meer informatie over het DPRN-netwerk, zie www.dprn.nl, www.global-connections.nl.
