Homoseksualiteit is in veel Afrikaanse landen van oudsher geen onderwerp waar openlijk over gepraat wordt. Het bestaat en het bestaat niet. De openheid van schrijver Wainaina en regisseur Roger Ross Williams (foto boven) staan lijnrecht tegenover de recente discussie over anti-homowetten in Uganda en Nigeria.
Een van Afrika’s bekendste schrijvers is uit de kast. Binyavanga Wainaina schrijft in het stuk I am a homosexual, mum, hoe hij op het sterfbed van zijn moeder had willen zitten en haar dan had durven zeggen dat hij homoseksueel is. Het stuk is van een grote tederheid en rauwheid tegelijkertijd. De Keniaan is auteur van One day I will write about this place, oprichter van de Kwani Trust, een literair netwerk, en schrijver van het fameuze How to write about Africa. 
Op de sociale media gonzen de woorden van Wainana na. De waardering op zijn tijdlijn op Facebook is groot, al druipt er ook haat tussen de updates door. Wainaina heeft een goed gevoel voor momentum. Homoseksualiteit is in veel landen in Afrika van oudsher iets waar niet openlijk over gepraat wordt. Het bestaat en het bestaat niet. Die tijd lijkt voorbij. Wainaina’s coming out stond op de voorpagina van de grootste krant van Kenia.
Schrijver Binyavanga Wainaina
Levenslang celstraf
Ook in twee andere landen wordt momenteel gesproken over homorechten. Alleen daar staat de repressie tegen homo’s centraal. In Uganda en Nigeria zijn net zeer strenge wetten aangenomen die het leven van homo’s en lesbiennes in de openheid nagenoeg onmogelijk maken. Zo heeft in Nigeria president Goodluck Jonathan enkele dagen geleden een nieuwe, strenge anti-homowet ondertekend. De wet verbiedt het homohuwelijk, het publiek tonen van affectie tussen mensen van hetzelfde geslacht en het lidmaatschap van ‘homoseksuele verenigingen’. Overtreders kunnen tot 14 jaar celstraf krijgen.
Eind december 2013 werd in Uganda de anti-homowet aangenomen door het parlement. Homoseksualiteit was al verboden in Uganda, maar door de nieuwe wet kun je nu een levenslange gevangenisstraf krijgen vanwege je geaardheid. Ook het ‘propageren’ van homoseksualiteit is volgens de wet illegaal, en als je weet dat mensen homo of lesbisch zijn, en je geeft dit niet aan bij de politie, is dat ook strafbaar. De wet wordt ook wel de Kill the gays bill genoemd, vanwege de eerste opzet die nog voorzag in de doodstraf voor homoseksualiteit. Het parlement heeft de wet aangenomen, maar president Museveni weigert deze te ondertekenen omdat er tijdens de stemming te weinig parlementsleden aanwezig zouden zijn. Wel noemde Museveni homo’s in een brief aan de parlementsvoorzitter ‘abnormale’ mensen. Daarom is er op dit moment een status quo omtrent de wet.
Fundamentalisme
De documentaire God loves Uganda (uitgebracht in januari 2013) doet momenteel veel stof opwaaien. De film laat de invloed zien van Amerikaanse fundamentalistische evangelisten op de Ugandese maatschappij. Zo zou de initiatiefnemer van de wet, David Bahati, volgens de makers van de documentaire financieel ondersteund worden door Amerikaanse evangelisten.
De film laat zien hoe jonge missionarissen het Afrikaanse land in trekken, kerkdiensten worden georganiseerd, tv-programma’s worden gemaakt, alles met een duidelijke agenda: Ugandezen overtuigen van hun tamelijk fundamentalistische normen en waarden. Ugandese dominees worden financieel gesteund en hen wordt bijvoorbeeld geleerd dat homo’s en lesbiennes geen plek hebben in ‘het wereldrijk van God’ en dat zij een bedreiging zijn voor de Ugandese maatschappij. De dominee van de International House of Prayer tegen de zaal gelovigen: “You are going to take over the world by the power of the holy spirit.” En: “We believe that God wants the righteous to rule”, aldus een andere leider van de International House of Prayer.
Openheid
De documentaire is gemaakt door de Amerikaan Roger Ross Williams, zelf homoseksueel, en kan in Uganda niet vertoond worden. In de wet staat dat ‘homopropaganda’ strafbaar is. Ook het hele klimaat is te gewelddadig, aldus de filmmaker in een artikel in The New York Times. “Homo’s en lesbiennes in Uganda worden gearresteerd, geslagen, gemarteld en gechanteerd.”
Schrijver Binyavanga Wainaina ondertussen, is optimistisch. In een artikel in Global Post: “Het lijkt allemaal kommer en kwel, maar mijn gevoel zegt me dat het (de strenge wetten in Uganda en Nigeria, red.) een reactie is op iets wat niet te stoppen is. De geest is uit de fles.” Wainaina gelooft dat zijn openheid omarmd zal worden in zijn thuisland en in andere Afrikaanse landen. “Mensen die in samenlevingen wonen waar je voortdurend voorgelogen wordt, waarderen de waarheid.”
Bekijk ook deze zes filmpjes waarin Wainaina uitlegt dat er niet zoiets bestaat als ‘Afrikaanse homofobie’.
Foto Williams: OkayAfrica
Foto Wainaina: cc
