‘Het moderne kapitalisme werkt uiteindelijk ontwrichtend op de samenleving en ondermijnt de menselijke waardigheid’ stelde Wouter Bos in 2010 tijdens de Den Uyllezing in Amsterdam. Steeds meer mensen vinden dat het huidige economische systeem niet meer kan omdat het geen rekening houdt met mens en natuur. Maar hoe zorg je ervoor dat de economie daar rekening mee houdt?
Tijdens de jaarlijkse Max Havelaar lezing in oktober spraken oprichter Adrian de Groot Ruiz (30), van True Price en Triodos Bank- directeur Peter Blom (57) over hun manier om een bestaand economisch systeem om te gooien en te vervangen door een eerlijk systeem.
True Price
True Price helpt bedrijven om erachter te komen hoeveel de sociale en ecologische kosten, naast de productiekosten, zijn. Op deze manier ontstaat er een ‘Echte Prijs’: de daadwerkelijke waarde van een product. Als het aan de directeur van True Price, Adrian de Groot Ruiz, ligt, zal deze prijs op elk product verschijnen naast de verkoopprijs en zal de Echte Prijs uiteindelijk de verkoopprijs vervangen.
True Price heeft al een sympathisant in het veld gevonden. De producent van naar eigen zeggen slaafvrije chocoladerepen, Tony’s Chocolonely, zal als eerste de Echte Prijs van zijn pure chocoladereep, naast de verkoopprijs, bekend maken. True Price is nu druk bezig met het berekenen van de Echte Prijs. “De Echte Prijs van de pure reep zal in het eerste kwartaal van 2014op de website van Tony’s Chocolonely bekend worden gemaakt”, vertelt ketenregisseur Arjen Boekhold (34) van Tony’s Chocolonely. Arjen zegt dat het bedrijf de Echte Prijs niet als lokkertje van klanten gebruiken. “De Echte Prijs verschijnt daarom voorlopig niet op de verpakking maar wel op de website en in ons JaarFairslag.”
Arjen hoopt in 2014 achter de Echte Prijs te komen. “Op dit moment hebben we alleen de True Price van de cacao doorgerekend voor ons pure chocoladereep, voor een hele reep moet je ook de sociale en milieutechnische impact meten en doorrekenen van alle ingrediënten.”
Achterhaald
Volgens De Groot is het economische systeem dat we nu hanteren achterhaald: “Het was het beste dat er is, maar de wereld is veranderd.” Volgens de oprichter van True Price reizen geld, informatie en deals die internationaal worden gesloten met de snelheid van het licht, dankzij nieuwe technologieën. “Het prijssysteem is echter niet veranderd.”
De Groot gelooft daarom oprecht dat de Echte Prijs onvermijdelijk is: “Wellicht wordt deze prijs over vijf jaar, misschien pas over twintig jaar als de norm gezien, maar het zal komen.”
Natuur
Ook Triodos Bank-directeur Peter Blom besefte op een dag dat het anders moest. “Op een gegeven moment zijn we te onafhankelijk van de natuur geworden en dachten we dat de planeet een gegeven iets was.” Nu weet hij wel beter. Volgens Blom zijn wij niet alleen afhankelijk van de natuur, maar de natuur ook van ons. “We zijn daarnaast eindelijk tot het besef gekomen dat je geen geld met geld kan maken, maar dat doet met mensen.”
Stappenplan
Het is eenvoudig om te zeggen dat het huidige systeem niet in orde is. Een manier vinden om het systeem te veranderen is lastiger. Toch denken De Groot en Blom een manier te zien om het roer helemaal om te gooien.
Volgens de De Groot begint een eerlijke economie bij transparantie in de organisatie zelf. “Een groeiend aantal bedrijven werkt eigenlijk al met een echte, eerlijke prijs, los van de onze.” Dat komt, zegt De Groot, omdat bedrijven zich realiseren dat het niet alleen voor de consument, maar ook voor zichzelf, voordelig is om te weten wat er gebeurt in de productieketen: “Ze begrijpen dat door hun producten te innoveren ze beter kosten kunnen beperken.”
Bovendien, zo zegt Adrian, hanteert True Price dezelfde methode voor alle producten en bedrijven, waardoor de uitkomst beter te vergelijken is.
Vereerlijking
Volgens Peter Blom is het niet aan banken om een economisch systeem te veranderen: “Het is de entrepreneur die de waarde van producten bepaalt, niet de bank.” Blom stelt dat een bank in het beste geval deel uitmaakt van het proces waarin waarde wordt gecreëerd, maar de bank regisseert het niet.
Ondanks dat de bank volgens Blom niet de touwtjes in handen heeft, ziet hij een bepaalde manier van bankieren voor zich die bijdraagt aan het vereerlijken van het economische systeem.
Volgens Blom willen mensen echt weten wat er gebeurt met hun geld. “Transparant zijn, verandert nog niet de wereld, maar eerlijkheid is wel een basisprincipe om naartoe te werken.”De volgende stap is daadwerkelijk eerlijk bankieren omdat de consument niet alleen wil weten waar hun geld voor wordt gebruikt maar ook hoe de rente wordt verdiend. “Het is zelfs zo dat als mensen weten dat hun geld eerlijk wordt besteed, ze hun rente vrijwillig willen verlagen. Dat hebben wij met Triodos bewezen.”
Openbreken
De volgende fase is volgens Adrian dat bedrijven zich ervan bewust worden hoe belangrijk transparantie is.
“In de komende jaren zullen meer bedrijven hun ware prijzen laten zien.” Volgens De Groot is dat een positief gevolg van de ondoorzichtigheid die er nu is: “Vooruitlopende bedrijven hebben de neiging hun ware prijs nu al op het product te zetten omdat, door ondoorzichtigheid van andere bedrijven, iedereen kan roepen dat ze eerlijk zijn.”
Vervolgens wordt de norm gecreëerd. Als een klein aantal van de bedrijven de Echte Prijs hanteren, zal volgens de True Price-oprichter zorgen de passieve massa de trend snel overnemen. “De Echte Prijs wordt een standaard.”
Aansluiten
Relaties en netwerken worden in de toekomst veel belangrijker zegt Blom. In plaats van verticaal moet er steeds meer horizontaal gewerkt worden, door verschillende bedrijven die een gezamenlijk belang delen, namelijk een eerlijke economie. “Maak jezelf dus niet groot maar maak jezelf groot met anderen.”
Entrepreneur
Die samenwerking waar Blom over spreekt, daar is Arjen van Tony’s Chocolonely het volledig mee eens: “Ons doel van 100% slaafvrije chocolade is pas bereikt als niet alleen onze chocolade hieraan voldoet, maar pas als dit wereldwijd is bereikt.” De chocoladefabrikant zet zich actief in om het huidige systeem te veranderen door een, zoals zei zeggen, te laten zien hoe het eerlijk kan. “Als andere chocolademakers, net als wij, hun verantwoordelijkheid nemen dan is het volgens ons realistisch te verwachten dat chocolade op termijn echt slaafvrij zal zijn.”
Foto: Angie Muldowny
