Eten is één van de allereerste levensbehoeften, dus waarom zou je het niet meteen goed doen? Goed eten, tja wat is dat eigenlijk? Lekker eten? Gezond eten? Mens- en milieuvriendelijk eten? Of alle drie? Persoonlijk ga ik voor dat laatste. Zo koop ik het liefst seizoensfruit, geniet ik ‘s ochtends van mijn kopje fairtrade koffie en check ik regelmatig de viswijzer voor een diner met verantwoorde vis. Nee, ik heb geen afscheid genomen van het Bourgondische leven en tast ook niet altijd dieper in de buidel. Seizoensoogst gaat immers gepaard met doorgaans lage prijzen en goede smaken. Zo klinkt goed eten niet alleen utopisch, maar vanuit praktisch oogpunt ook vrij logisch.
Toch vind ik het lastig om echt ‘goede’ keuzes te maken. Keurmerken en labels vliegen me om de oren. Producenten gebruiken te pas en te onpas slogans met duurzaam ditjes en verantwoorde datjes. Duurzame keuzes maken ervaar ik bovendien als een dilemma, want hoe weet ik nu of ik het echt ‘goed’ doe?
Onlangs bijvoorbeeld toen ik pompoensoep wilde maken. Geen herfst zonder pompoen dus op naar de natuurwinkel. Daar trof ik een biologische pompoen aan uit het verre Argentinië. Dat betekent minstens 12.000 voedselkilometers. Toch maar even kijken wat de supermarkt te bieden had: een niet-biologische variant, afkomstig uit eigen land met hooguit zo´n 250 voedselkilometers.
Wat is nu de beste keuze? Om te weten of het een betrouwbaar biologisch keurmerk is, dient er een streng certificeringsysteem aan ten grondslag te liggen en er een onafhankelijke controle-instantie te zijn. Stichting Skal zou er dus op toezien dat de EKO-gekeurmerkte pompoen geen chemische bestrijdingsmiddelen bevat. Maar, zo werd mij verteld, deelname aan een certificieringsysteem is vrij duur wat een nadeel is voor keuterboeren die soms vanuit financieel oogpunt niet kunnen deelnemen.
De biologische pompoen uit Argentinië riep niet alleen vragen op betreft de CO2-uitstoot, maar ook wat betreft de eerlijke kant: hoe zit het bijvoorbeeld met de arbeidsomstandigheden van landarbeiders? Biologisch of niet, het is bovendien tamelijk bizar om een pompoen uit Argentinië te halen terwijl ze hier volop geoogst worden. Dan toch naar de supermarkt? Maar hoe maatschappelijk verantwoord zijn dit soort supermachten die boeren en leveranciers onder grote druk zetten om goedkoop te produceren?
Door al deze dilemma’s raakte ik het spoor bijster. Ik was bovendien (sociale) appels en (milieu) peren aan het vergelijken. Voor mij bestaat er geen überwaarheid. Ik kies echter op basis wat ik weet en wat ik belangrijk vind. Desondanks ben ik er van overtuigd dat je stappen in goede richting kan zetten. Misschien kan ik het niet 100 procent goed doen, ik kan het wel goed fout doen. Dat wil ik als consument liever vermijden.
Het is nu ruim twee jaar geleden dat ik deze zoektocht startte naar (h)eerlijk eten. Samen met Ellen Vereijken en Anouk Wentink ging ik op pad. Deze expeditie, zo zou later blijken, resulteerde in een boek om mensen te verleiden voor verantwoord lekker eten. Vol met achtergronden voor geïnteresseerde hobbykoks die – net als ik – meer willen weten over de oorsprong en impact van hun eten.
Een kookboek alias handboek voor de duurzame consument: De Groene Garde was geboren.
Floortje Dessing, tv-programmamaker en ambassadeur van het fairtrade-keurmerk Max Havelaar, besloot met ons in zee te gaan. Samen met Uitgeverij Prometheus bracht ze het boek uit. In het voorwoord schreef ze: “Met dit boek hopen we dat je nog meer leert over het voedsel dat we dagelijks tot ons nemen; kennis waarbij je hopelijk in de toekomst wat aan hebt als in de winkel staat, en je je afvraagt wat je die avond gaat eten.” Wat mij betreft heeft Floortje het laatste woord.
Leontien Aarnoudse
Mede-initiatiefnemer & auteur De Groene Garde. Over (h)eerlijk eten
(Maart 2012, Keff & Dessing/Uitgeverij Prometheus, ISBN: 978 90446 2028 3; € 24,95).
