"Corruptie in het onderwijs is niet enkel een probleem van arme landen", benadrukten Jacques Hallak en Muriël Poisson van de VN-onderwijsorganisatie Unesco bij de presentatie van hun werk woensdag in Parijs. "En tot onze aangename verrassing komen ook de oplossingen voor de problemen uit de hele wereld."
Steekpenningen
De voorbeelden van hoe het niet moet, spreken voor zich. In Uganda bijvoorbeeld, bleef 87 procent van de overheidstoelage aan scholen ergens tussen het ministerie en de school aan corrupte vingers plakken. Favoritisme en corruptie in de toekenning van opdrachten voor schoolboeken op de Filipijnen zorgde ervoor dat 20 tot 65 procent van het geld voor schoolboeken aan steekpenningen werd besteed. Het gevolg was een tekort aan schoolboeken in bijna alle openbare scholen van het land, terwijl de aanwezige exemplaren vol fouten stonden.
Spookleraren
Lerarenlonen zijn de grootste uitgavenpost en ook daar kan het fout gaan. Uit onderzoek in 2003 bleek dat in de Indiase deelstaat Bihar elke dag gemiddeld twee onderwijzers op vijf niet kwamen opdagen. Het aantal 'spookleraren', personen die loon krijgen zonder daadwerkelijk les te geven, lag in 2001 op 5 procent in Honduras en op 15 tot 20 procent in Uganda. Dat kostte de Ugandese regering toen omgerekend 1,2 miljoen euro per jaar. Onder de noemer 'academische fraude' valt tenslotte alles wat te maken heeft met valse universiteitsdiploma's, plagiaat bij het schrijven van scripties en het omkopen van leraren voor examenvragen of een goed cijfer. Volgens een Zweeds onderzoek in 2005 is het aantal valse universiteiten dat diploma's op internet te koop aanbiedt tussen 2000 en 2004 gestegen van 200 tot 800. Deze praktijken zijn vooral een probleem in de Verenigde Staten, maar ook in het voormalige Oostblok.
 |
| Jacques Hallak |
De corruptie heeft negatieve gevolgen voor de kwaliteit en de toegankelijkheid van het onderwijs en treft in de eerste plaats de armen, omdat die doorgaans geen geld hebben om privélessen te betalen en aangewezen zijn op openbare dienstverlening. Maar er zijn ook voorbeelden van hoe de problemen uit de wereld kunnen worden geholpen. Uganda bijvoorbeeld wist zijn verlies aan middelen te reduceren van 87 tot 15 procent door een onafhankelijke audit . De onderzoeksresultaten werden bekend gemaakt aan de scholen maar ook aan de media. Zodra de informatie over de fraude openbaar werd, verdween het misbruik als sneeuw voor de zon.
Maatregelen
De Unesco somt in zijn boek een hele reeks maatregelen op waarmee beleidsmakers de kans op corruptie kunnen verminderen. Hallak: "Wanneer je geld geeft aan een regering die geen controlemechanismen heeft en niet transparant werkt, is de kans groot dat je je geld kwijt bent." Hij verwijst daarbij naar Indonesië, waar donoren corruptie konden bestrijden door het geld via de bank rechtstreeks aan de scholen over te maken. Volgens Hallak komt het er niet alleen op aan meer leraren te benoemen en meer handboeken te kopen, vaak kan het geld beter worden besteed aan de controle van de lerarenadministratie en het examensysteem of steun aan de vakbonden. Tenslotte ziet hij een belangrijke rol weggelegd voor de media en burgerorganisaties, omdat die het publiek kunnen mobiliseren tegen misbruik.
