“Ik droom tassen.” Omar Munie zit er parmantig bij tussen zijn collectiestukken. Vandaag is zijn winkel het startpunt van een bijzondere tocht door Den Haag. De deelnemers hangen aan zijn lippen wanneer hij vertelt over de lange weg die hij moest afleggen om een succesvol tassenontwerper te worden. Op negenjarige leeftijd vluchtte hij vanwege de burgeroorlog van Somalië naar Nederland. “De drukte en stank op de boot waren ondragelijk.”
Het Ongekend Bijzonder Festival
Het drie maanden durende festival is onderdeel van het interviewproject Ongekend Bijzonder. Voor dit project zijn er 248 vluchtelingen geïnterviewd over hun levensverhalen en bijdrage aan hun stad. Het hoofddoel is om van de verhalen cultureel erfgoed te maken, en zullen dan ook in de stadsarchieven belanden. Het project begon in 2013 en nu in 2016 komen alle verhalen bij elkaar tijdens het Ongekend Bijzonder Festival. Op basis van de interviews zijn 30 artistieke producties ontwikkeld in de vier grote steden. Tot en met juni is er nog van alles te zien. Kijk hier voor het hele programma.
De ‘culturele ontdekkingstocht’ waar Omar aan deelneemt is een onderdeel van het Ongekend Bijzonder Festival. Onder begeleiding van een gids lopen groepen deelnemers langs door vluchtelingen opgezette ondernemingen in Den Haag. Omar bijt het spits af en vertelt over de boottocht en hoe zijn moeder hem op het vliegtuig zette naar Nederland. Inmiddels heeft hij door zijn talent al een hele prijzenverzameling – te bewonderen in zijn winkel – en wil hij naar eigen zeggen door mee te doen aan het festival laten zien dat ook vluchtelingen mooie kansen kunnen krijgen. “Prachtig”, zegt een vrouw na afloop. “U bent zo bescheiden. Helemaal geen blabla-verhaal.”
Bruidsjurken
Nog geen half uur later zit de hele club op elkaar gepropt in een keukentje achterin een Somalische bruidsjurkenwinkel. De winkel is opgezet door Sagal en Deeqa Gelle, twee in 1992 naar Nederland gevluchte zussen. Trots laat Deeqa een boek rondgaan met foto’s van haar ontwerpen. Het gaat zo goed met de bruidsjurken op aanvraag dat er inmiddels een derde werknemer bijgekomen is, die zich die middag schuilhoudt in het naaiatelier boven de winkel. Een warm welkom kreeg ze in 1992 toen ze aankwam in Ulft, een dorpje in de Achterhoek. “We waren toen de enige buitenlanders in het dorp. Buurtbewoners kwamen aan de deur met melk en eieren. Iedereen was behulpzaam.”
Bezoekers luisteren aandachtig naar het verhaal van een van de ondernemers. Foto: Ongekend Bijzonder
Geschiedschrijving
Omdat er maar weinig verhalen zijn geregistreerd over de tijd waarin vluchtelingen zoals Sagal en Deeqa aankwamen in Nederland, richt het project Ongekend Bijzonder zich vooral op vluchtelingen die hier in de afgelopen veertig jaar aankomen zijn. Stasja van Droffelaar, inhoudelijk secretaris bij Ongekend Bijzonder: “Vluchtelingen komen hier al sinds de zestiende eeuw. Maar geschiedschrijving en cultureel erfgoed zijn hier in Nederland niet divers genoeg. Deze mensen zijn onderdeel van onze samenleving, dus het is belangrijk om hun verhalen te registeren. Iedereen heeft opeens wat over vluchtelingen te zeggen. Ze worden in grafiekjes weergegeven en in de politiek gaat het over toelatingscriteria, papieren en integratie. Persoonlijke verhalen van mensen maken amper deel uit van onze collectieve belevingswereld.”
Een verrijking
Na een bezoek aan de kapperszaak van een Togolese vluchteling zijn we weer wat kennis rijker over wat je allemaal kunt doen met ‘black hair’ en de samosa’s bij het Indiase restaurant opgezet door twee Afghaanse broers smaken goed. Het eindstation is Haimanot Belay, voor een Ethiopische koffieceremonie. Ook Haimanot heeft voor het project vijftien vluchtelingen geïnterviewd. “Je voelt tijdens het interviewen soms verdriet en machteloosheid, maar het is ook een verrijking om te doen. Het is echt, echt ongekend bijzonder.” Het is duidelijk: we zullen straks geen blabla-verhalen aantreffen in onze stadsarchieven.
Haimanot Belay houdt een uitgebreide Ethiopische koffieceremonie. Foto: Ongekend Bijzonder
