Beeld: Max Nelson

Gaat blockchain de journalistiek redden?

Een groep blockchain-enthousiastelingen wil de technologie inzetten om journalistiek te beveiligen tegen dictatuur, censuur en desinformatie.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Stel je voor: bij de volgende verkiezingen wint een nieuwe partij in Nederland zo veel stemmen dat die gelijk een coalitie mag leiden. Deze partij heeft autoritaire trekjes en al snel wordt de persvrijheid aan banden gelegd. Kranten en andere media kunnen niet meer onafhankelijk berichten. Hun archieven worden geplunderd en offline gehaald. Een onwaarschijnlijk scenario, voor Nederland. Maar voor landen als Turkije, Cuba of China een stuk minder vergezocht. Voor media in zulke landen komt er mogelijk een oplossing: Civil, een journalistiek platform dat blockchain inzet om journalistieke archieven veilig te stellen.

Blockchain is een betrekkelijk nieuwe technologie, waarbij online informatie in stukjes op talloze servers wordt opgeslagen. Elk stukje is versleuteld. Wanneer je informatie opvraagt, worden al die stukjes samengevoegd en ontsleuteld. De technologie is vooral bekend van de cryptomunt Bitcoin, maar is voor allerlei andere doelen toepasbaar, denken aanhangers van de technologie.

Door technologie van platform 'Civil' wordt het onmogelijk om artikelen offline te halen

‘Online informatie’ kan namelijk ook een journalistiek artikel zijn. Civil biedt technologie die media kunnen integreren in hun eigen website, waardoor hun artikelen niet langer op één server terechtkomen, maar op meerdere plekken. Dat is belangrijk voor journalistieke verhalen, zegt de Amerikaanse Matt Coolidge, mede-oprichter van Civil. “Zo is er niet één plek die aangevallen kan worden.” Artikelen offline halen wordt daarmee onmogelijk.
Een aanval kan ook uit onverwachte hoek komen. Coolidge noemt The Gothamist als voorbeeld – deze ooit populaire website over New York werd opgekocht door een miljonair. Toen die niet genoeg rendement op zijn investering zag, trok hij de stekker eruit. Daarmee dreigde het volledige onlinearchief in rook op te gaan. Als het op een decentraal netwerk had gestaan, was dat niet mogelijk geweest.

“Voor ons is dat een geruststelling”, zegt David Moore, de hoofdredacteur van onderzoeksjournalistiekwebsite Sludge, dat op het Civil-platform publiceert. “Maar voor landen met een repressief regime is het een must.” Coolidge sluit zich daarbij aan. “14yme-dio heeft zich recentelijk aangesloten bij Civil”, zegt hij. “Dat is het enige onafhankelijke mediaplatform in Cuba. Zij zijn bang voor overheidscensuur.” Coolidge hoopt snel meer buitenlandse media toe te voegen: “Onze doelstelling is een wereldwijd mediaplatform te worden.”

Eerlijk

Decentraal publiceren biedt boven veiligheid nog een voordeel, zegt David Moore van Sludge. “Lezers kunnen nagaan of er wijzigingen zijn aangebracht in een artikel.” Het is goed gebruik in de (online) journalistiek om altijd melding te maken van wijzigingen aan de tekst, of het nou om correcties of eventuele toevoegingen gaat. Maar een lezer kan aan de tekst niet zien of zoiets gebeurd is, en moet erop vertrouwen dat de redactie er melding van maakt. “Met blockchain hoef je er niet op te vertrouwen dat we eerlijk zijn over ons redactionele proces; je kunt het zelf checken”, zegt Moore.

Ook Popula, een opiniewebsite met een internationale focus, ziet dat als een essentieel onderdeel. “De beschaving is gebaseerd op onze mogelijkheid om de geschiedenis vast te leggen zoals het echt gebeurde, niet hoe machtige mogendheden willen dat we het zien. Het decentrale archief houdt ons eerlijk naar onze lezers”, schrijven ze op hun website.

Lezer betrekken

Vooralsnog richt Civil zich op Amerikaanse lokale media en onderzoeksjournalistiek. Deze twee takken van de journalistiek hebben het extra moeilijk. Ze willen onafhankelijk opereren, maar het werk kost veel geld en levert vaak weinig op. Civil geeft opstart-subsidies en biedt de technologie, maar stelt geen eisen aan hoeveel geld een medium verdient en hoe. De enige voorwaarde die het platform stelt, is dat de redacties de Civil-grondwet onderschrijven. Die omvat ethische regels voor de journalistiek, zoals het vermelden van bronnen en het bekendmaken van financiële donoren.

Een belangrijk onderdeel van het platform is het oprichten van een gemeenschap die kwalitatieve en ethische journalistiek wil ondersteunen. Daarvoor gebruikt het een cryptomunt die CVL heet, dat op het blockchain-netwerk Ethereum draait. In de initiële verkoop van munten was de waarde van één CVL tussen de 25 en 74 dollarcent. Redacties die op het Civil-platform publiceren (op dit moment achttien), betalen daarvoor eenmalig duizend CVL-munten

Het decentrale archief houdt ons eerlijk naar onze lezers

Lezers kunnen ook van die munten kopen. Het is bij Civil mogelijk om met gewoon geld te betalen voor artikelen, maar met CVL-munten kun je meer. Een redactie op het matje roepen, bijvoorbeeld. Als een lezer vindt dat een redactie de Civil-grondwet overtreedt, kunnen ze die ‘uitdagen’. Daarvoor zetten ze duizend CVL-munten in – geen klein bedrag, maar dat voorkomt dat er voor elke tikfout een uitdaging wordt aangegaan. Vervolgens krijgen alle leden met munten een uitnodiging om te stemmen. Zijn die het erover eens dat de grondwet is overtreden, dan wordt de redactie van het platform verwijderd. De uitdager krijgt 50 procent van het bedrag dat de redactie betaalde en de rest wordt verdeeld onder de stemmers.

Matt Coolidge geeft een voorbeeld: “Als Alex Jones (een rechtse radiopresentator bekend om zijn samenzweringstheorieën op nepnieuwskanaaal infowars.com, red.) zich zou melden op het platform, zou dat tot een uitdaging kunnen leiden. Zijn politieke ideologie an sich is geen grond voor een uitdaging, want we willen niet een soort echokamer à la Facebook worden. Wij gaan voor volledige onpartijdigheid. Maar als Jones zijn samenzweringstheorieën als een feit zou presenteren op Civil, is dat grond voor een uitdaging.” Nog een voorbeeld: Sludge schrijft onder andere over de invloed van de suikerlobby op de Amerikaanse gezondheidszorg. David Moore: “Als wij plotseling Coca Cola als sponsor zouden hebben, kan ik me voorstellen dat lezers daar vraagtekens bij zetten. Dan zouden ze ons kunnen uitdagen.”

In tegenstelling tot Facebook en Twitter is het systeem goed in staat om desinformatie tegen te gaan

Het systeem van uitdagen en stemmen zorgt dat de gemeenschap deel uit gaat maken van het journalistieke ethos. “Een echte ‘stevige’ gemeenschap dus, anders dan de lezersgemeenschap op Facebook, die toch wat dun is”, zegt David Moore van Sludge. “In tegenstelling tot Facebook en Twitter is het systeem goed in staat om desinformatie tegen te gaan.” Coolidge wil niet beweren dat hij de Civil-gemeen-schap als direct tegengif voor nepnieuws ziet, maar hij wil wel iets aanwakkeren bij het publiek. “We hopen dat het algemene publiek meer gaat nadenken over journalistieke ethiek en kritisch is over de motivatie van een verslaggever. En dat dat in bredere zin de verspreiding van desinformatie vertraagt, of desinformatiecampagnes minder effectief maakt.”

Verdienmodel

Civil wil bescherming tegen censuur bieden en een gemeenschap voor kwaliteitsjournalistiek oprichten. Maar wat betekent het platform voor het voornaamste probleem in de journalistiek: een verdienmodel?

Vooropgesteld: het staat de deelnemende redacties vrij verschillende vormen van inkomsten te zoeken. Een abonnementenmodel, donaties of advertenties; het Civil-platform schrijft daarin niets voor. Lezers kunnen donaties doen – met CVL-munten of gewoon geld.

Waar Civil uitkomst kan bieden, zeggen Coolidge en Moore, is crowdfunding. “Blockchaintechnologie geeft ons unieke mogelijkheden voor micro-betalingen”, zegt Coolidge. Een lezer kan bijvoorbeeld eenhonderdste of eenduizendste CVL-munt per artikel of per dag doneren. Dat maakt het goedkoper en daarmee laagdrempeliger om te betalen voor journalistiek. Omdat je ingelogd bent op je CVL-portemonnee, heb je ook geen gedoe met creditcard- of bankgegevens invoeren.

Ook maakt blockchain het heel simpel om een artikelverzoek van lezers uit te voeren. Moore: “Als een lezer met CVL-munten iets van ons leest, kunnen ze zelf een vervolgproject suggereren. Bijvoorbeeld als we over lobbywerk voor een wet in Californië schrijven, kunnen lezers vragen om een zelfde soort verhaal over Arizona.” Met blockchain kun je zoiets heel makkelijk in gang zetten: als een medium toezegt dat ze ingaan op het verhaalverzoek, kunnen mensen met één muisklik aangeven dat ze er CVL-munten voor over hebben. Komt er inderdaad een artikel, dan gaat betaling achteraf automatisch. Het lijkt dus op crowdfunding, maar het initiatief kan ook vanuit de lezer komen en het is sneller en laagdrempeliger.

Blockchain geeft ons unieke mogelijkheden voor micro-betalingen

Te obscuur?

Het zijn interessante ontwikkelingen, maar het is nog maar de vraag of het de financiële crisis waar de journalistiek zich wereldwijd in bevindt kan stoppen. Toch verwachten zowel Coolidge als Moore dat het balletje (en daarmee het geld) vanzelf gaat rollen als er eenmaal een actieve, betrokken Civil-kerngemeenschap is.

Voorlopig gaat het nog niet zo snel. Civil begon in september met de initiële verkoop van CVL-munten. Het doel was 8 miljoen dollar aan munten te verkopen, maar de verkoop sloot op 15 oktober op 1,5 miljoen dollar. Meer dan de helft daarvan werd gekocht door ConSensys, een techbedrijf dat het platform voorlopig ondersteunt. Slechts drieduizend individuen kochten CVL-munten. “We zijn teleurgesteld”, schrijft mede-oprichter Matthew Iles op de Civil-blog. Volgens Civil was de verkoop te ingewikkeld, zeker voor mensen zonder ervaring met cryptomunten. “We zijn bezig met een veel simpelere muntverkoop.”

In de tussentijd krijgen de drieduizend kopers hun (gewone) geld terug en wordt de officiële lancering van het platform uitgesteld. Dat kan immers pas draaien als er munteneigenaren zijn om redacties uit te dagen. De redacties hebben hun eigen websites en blijven in de tussentijd publiceren. Maar het is nog allerminst zeker of de ingewikkelde blockchaintechnologie, nog altijd obscuur voor het grote publiek, echt de journalistiek gaat redden.

Dit artikel verscheen eerder in OneWorld-magazine.

Is blockchain de oplossing voor asielzoekers zonder documenten?

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons