Jaap van der Sar is secretaris van het Nederlands Platform Millenniumdoelen en werkzaam bij de Stichting Oikos
‘Margalit begint zijn betoog over de fatsoenlijke samenleving met een definitie van vernedering. Dit doet hij op een zorgvuldige en inspirerende wijze. Zorgvuldig omdat hij de termen precies definieert en zich vervolgens aan die definitie houdt. Inspirerend omdat hij zijn beschouwingen over vernedering koppelt aan het hoofdthema: de fatsoenlijke samenleving, een samenleving waarvan de instituties mensen niet vernederen. Hij zet dit begrip af tegen een rechtvaardige samenleving. Rechtvaardigheid is een karakteristiek die voor hem slechts past in de verhouding tussen individuen. Maar fatsoen, dat gaat over de handelwijze van instituties.
De Millenniumdoelen zetten in op het fatsoen van Margalit: niemand een gegronde reden bieden om zich vernederd te voelen. Dat heeft te maken met toegang tot gezondheidszorg, onderwijs en markten, maar ook met de vraag of geld het enige mechanisme kan en mag zijn om iemand toegang tot schoon drinkwater te bieden. Elk van de Millenniumdoelen heeft fatsoensaspecten in zich. Margalit laat in zijn boek zien waarom. Hij behandelt de begrippen en fundamenten van respect en fatsoen als sociaal begrip. Vervolgens past hij zijn denkkader toe op sociale instituties, als straf, bureaucratie, werkloosheid, de verzorgingsmaatschappij. De mondiale instituties werkt hij nog niet uit – dat moeten wij dan maar doen in de diverse campagnes.
Margalit biedt ons veel. Zo illustreert hij zijn gedachten over zelfrespect aan de hand van Oom Tom, vernedering aan de hand van apartheidswetten en de behandeling door de politie van de zwarte taxichauffeur Rodney King. Margalit geeft aan dat het in zijn denken belangrijker is concrete acties van vernedering te bestrijden dan om respect te vergroten. Dat is een gedachtegang die ik graag overneem.
Dit boek is inspirerend omdat het laat zien dat mensen anderen niet kunnen dwingen of verleiden rechtvaardig te zijn. Wat ze wel kunnen, is instituties inrichten om fatsoenlijke regelingen te maken, en die ook toe te passen! Precies daarover gaan de campagnes in ons land: fatsoenlijke afspraken uit het jaar 2000 toepassen voor uiterlijk 2015. Het huidige kabinet kan hier gebruik van maken – of het begrip ‘fatsoen’ nu klein of groot gedefinieerd wordt. In ieder geval heeft een van de coalitiepartijen [de PvdA, red.] in haar beginselprogramma het boek van Margalit al omarmd. De uitwerking blijft de uitdaging.’
Titel: The Decent Society
Auteur: Avashai Margalit
ISBN: 90-5515-244-7/NUG1615
Verkrijgbaar bij de boekhandel
Ted van Hees is campagneleider van EEN, Armoede de wereld uit van het Nederlands Platform Millenniumdoelen
In dit boek belichten alle auteurs vanuit hun praktijkervaring de geslaagde en minder geslaagde aspecten van hun werk. Centraal staat de praktische implementatie: hoe gewone mensen kunnen bijdragen aan de formulering van beter beleid. Het stuk van Ed Cox en Julie Jarman, “Participatory budgeting: North-South practitioner links between Greater Manchester and Brazil”, heeft op mij de meeste indruk gemaakt. Het heeft me echt geïnspireerd. De schrijvers analyseren de ervaring van het betrekken van gewone mensen in de wijken van de Braziliaanse stad Porto Alegre bij de opstelling en de monitoring van de begroting van hun wijk en stad. Dit experiment heeft meerdere steden en deelstaten in Brazilië ertoe aangezet vergelijkbare initiatieven te ondernemen. Het artikel heeft grote invloed gehad: ook in dorpen en regio’s in Afrika en Azië zijn experimenten gestart waarbij de gewone man en vrouw bij het meebepalen van beleid en begroting betrokken worden. Cox en Jarman beschrijven hoe het lokale Labour-bestuur van Greater aanvankelijk helemaal niets zag in dat gedoe van onderop, totdat ze door de praktijk van het experiment werden ingehaald en langzaam maar zeker werden overtuigd. We kijken vaak naar corruptie als een probleem dat van bovenaf moet worden aangepakt. Donoren en financiële instellingen stellen harde voorwaarden op voor regeringen in het Zuiden, en denken het daarmee te redden, maar accountability van onderop is effectiever en duurzamer. In de discussie over de kwaliteit en effectiviteit van hulp, schuldverlichting, de adequate besteding van binnen- en buitenlandse geldstromen, et cetera, is participatory budgeting en monitoring een onmisbaar element.’
Titel: Practitioners and Poverty Alleviation, Influencing Urban Policy from the Ground Up
Auteur: Sue Jones en Nici Nelson (eds.)
ISBN: 1853395706
Verkrijgbaar bij de boekhandel
Een ander inspirerend boek van Jaap van der Sar:
Redekop, Vernon Neufeld: From Violence to Blessing: How an Understanding of Deep-Rooted Conflict can open Paths of Reconciliation
Van der Sar: ‘Dit boek vind ik van belang omdat je de Millenniumdoelen pas kunt realiseren als je ook in staat bent met bijbehorende conflicten om te gaan. In dit boek wordt daartoe heel wat praktische en filosofische ondergrond geboden.’
