In alles voldoet Fastned aan het beeld van de frisse start-up die de markt eens flink zal opschudden. Het kantoor ademt nonchalance met de opengebroken plafonds en de industriële look, twintigers en dertigers zitten geconcentreerd achter Apple-computers, her en der hangen discoballen aan het plafond en midden in de open kantoortuin staat een draaitafel met lp’s uit de jaren tachtig en negentig voor de vrijmibo.
Nederland kent honderden van dit soort start-ups, en vele beginnen vol bravoure aan hun opmars als game changer – om na een paar jaar het loodje te leggen. Maar Fastned zou wel eens daadwerkelijk een verschil kunnen maken in de komende decennia.
Het kantoor van Fastned (foto: Evert Nieuwenhuis)
Fastned legt langs de snelwegen een landelijk dekkend netwerk aan van snellaadstations voor elektrische auto’s. Als het streven van de overheid slaagt om in 2025 een miljoen elektrische auto’s op de weg te hebben, kan Nederland niet om het pompstation van de toekomst heen. En Fastned bouwt deze laadinfrastructuur die het mogelijk maakt om massaal over te stappen op elektrisch rijden.
Elektrische auto’s
Elektrische auto’s zijn belangrijk om de klimaatverandering binnen de perken te houden: circa 12 procent van alle in Nederland verbruikte energie, is voor rekening van personenauto’s. E-auto’s – zelfs als ze rijden op kolenstroom – stoten substantieel minder CO2 uit. De elektriciteit die Fastned levert is opgewekt door wind en zon. Momenteel rijden er 45 duizend elektrisch aangedreven auto’s rond, waarvan 7 duizend volledig elektrisch.
Zie ook het Dossier van OneWorld over de opkomst van de elektrische auto.
Kip en ei
In 2011 richtten Michiel Langezaal en Bart Lubbers (inderdaad, zoon van) Fastned op. “Het is een kip en ei-kwestie”, zegt Langezaal. “Zijn er weinig elektrische auto’s omdat er te weinig snellaadstations zijn of zijn er weinig snellaadstations omdat er weinig elektrische auto’s zijn? Wij besloten de impasse te doorbreken en een landelijk dekkend netwerk aan te leggen.”
Waarom zijn snellaadstations belangrijk? Nederland kent ruim 12 duizend openbare laadpunten voor elektrische auto’s en dit aantal groeit dagelijks. Ter vergelijk: er zijn 4.200 tankstations voor benzine, diesel en lpg met elk tussen de twee en twintig vulpunten. In totaal dus pak ‘m beet 20 duizend vulpunten en dit is genoeg voor de bijna acht miljoen ‘fossiele’ auto’s die in Nederland rondrijden, terwijl er slechts 45 duizend (semi)elektrische auto’s zijn. Heeft Nederland dan niet meer dan genoeg laadpunten?
“Bij lange na niet”, zegt Langezaal. “Er zijn inderdaad aardig wat laadpunten in Nederland. Maar dat zijn geen snelladers, en dan duurt dan meestal zo’n acht uur voor de accu van een elektrische auto is volgeladen. Dit zou wellicht volstaan voor woon-werk verkeer als iedereen een eigen laadpaal heeft, maar slechts zo’n 20 procent van alle Nederlanders heeft een eigen parkeerplaats. En als je een keer verder wil rijden, moet je toch onderweg kunnen opladen.”
Concurrenten
Fastned is niet het enige bedrijf dat een netwerk van snelladers wil aanleggen. Concurrenten zijn onder andere de ANWB, MisterGreen, GreenFlux, Allego en The New Motion. Allego is in handen van netwerkbedrijf Alliander. Fastned is de grootste commerciële en met privaat geld gefinancierde speler.
Maar waarom dan snellaadstations langs de snelweg? Je zou ook bij elke parkeerplaats een laadpaal kunnen zetten, zodat alle e-auto’s die nu op straat staan ’s nachts kunnen laden – elke lantaarnpaal wordt ook een laadpunt, zoiets. “Onbetaalbaar”, zegt Langezaal, “en technisch zo goed als onuitvoerbaar omdat het elektriciteitsnetwerk, laat staan lantaarnpalen dat niet aankunnen. Nee, als je wilt dat een miljoen mensen dagelijks met hun elektrische auto rijden, ontkom je niet aan een landelijk dekkend netwerk van serieuze snelle laadstations met elk meerdere snelladers, vergelijkbaar met de benzinestations van benzine- en dieselauto’s.”
Nooit meer fossiel
Het laden van een volle accu duurt bij Fastned nu gemiddeld zo’n 20 minuten. Je kunt dan met de meeste elektrische auto’s ongeveer 150 kilometer rijden. Maar dat gaat snel veranderen, zegt Langezaal. “In 2016 en 2017 komt het omslagpunt.”
Langezaal loopt naar een whiteboard, tekent een grafiek en schrijft het ene cijfer na het andere op. “De ontwikkelingen gaan razendsnel: de capaciteit van accu’s en de laadsnelheid van snelladers neemt hand over hand toe. En belangrijker: accu’s worden steeds goedkoper. Over twee jaar zullen elektrische auto’s qua kostprijs, gebruikskosten en functionaliteit concurrerend zijn met auto’s die rijden op fossiele brandstoffen. Dan zal ook de gigafabriek van Tesla operationeel zijn, waar op grote schaal accu’s gemaakt worden en de prijs nog verder daalt dan de afgelopen jaren al is gebeurd. De Amerikaanse schrijver Tony Seba zet het in zijn boek Clean disruption allemaal op een rij, en ik ben het met zijn conclusie eens: over vijftien jaar begrijpt niemand meer waarom we ooit op benzine wilden rijden.”
Een kwartiertje laden lijkt lang, maar dat is bijna net zoveel als mensen nu gemiddeld per tankbeurt bij een tankstation doorbrengen, zegt Langezaal. “En bij ons zal het veel comfortabeler zijn. Je staat niet op een tochtig benzinestation naast je auto, maar je zit in je auto en eet een croissant of checkt facebook en e-mails op je mobiele telefoon – zonder benzinedampen. Je hoeft ook niet in de rij te staan bij de kassa, want je betaalt met je smartphone. Daarna kun je weer een paar honderd kilometer rijden op 100 procent groene stroom.”
Michiel Langezeel (foto: Evert Nieuwenhuis)
Weerstand
Fastned mikt op 200 snellaadstations langs de Nederlandse snelwegen, iets minder dan de 245 ‘fossiele’ stations die nu langs de snelwegen liggen. Fastned heeft momenteel 19 stations operationeel, en in de zomer moeten dat er 40 zijn. Gemiddeld komt er per week een station bij. In Duitsland staan er 64 op stapel, mede dankzij een Europese subsidie.
Maar om dit forse groeitempo te bereiken, heeft het bedrijf veel weerstand moeten overwinnen. Ten eerste moest Rijkswaterstaat, eigenaar van de grond van de Nederlandse pompstations, de vergunningen verlenen. Daarna verweerden benzinestations zich door een rechtszaak aan te spannen, die gewonnen werd door Fastned. Een volgend juridisch conflict ligt al op de loer, omdat Fastned ondanks eerdere toezeggingen geen winkels zou mogen exploiteren – de croissants zonder benzinedamp laten dus nog even op zich wachten – en die zijn een interessante melkkoe voor pomphouders, ook voor Fastned.
Investeren
Momenteel heeft Fastned ruim 10 miljoen euro aan investeringen opgehaald, zegt medeoprichter Michiel Langezaal. Dit is genoeg voor ongeveer 30 snellaadstations. Dit jaar moet nog minimaal 10 miljoen euro opgehaald worden bij investeerders. Voor de expansieplannen in Duitsland is op termijn nog eens 100 miljoen nodig. Ook particulieren kunnen vanaf 10 euro investeren.
Langezaal reageert laconiek: “Ach, we zijn nieuwkomers en gaan in tegen de gevestigde belangen. Pomphouders – vaak in eigendom van oliemaatschappijen – zijn natuurlijk bang om klanten te verliezen. Maar ze konden net zo goed als wij meedingen naar de vergunning om snellaadstations te bouwen en miljoenen investeren in deze nieuwe markt. Dat hebben ze niet gedaan, en nu hebben ze waarschijnlijk spijt. Ooit zullen ze dit zien als hun Kodak-moment: de producent van filmrolletjes liet de ontwikkeling van de digitale camera aan zich voorbijgaan, en nu is het voormalige miljardenbedrijf failliet.”
Bij Fastned heerst geen twijfel: de elektrische auto heeft de toekomst – en zij zorgen voor de infrastructuur.
