De vlag kan uit: grote delen van Europa zijn even schoon als voor het begin van de Industriële Revolutie, toen het grote vervuilen op stoom kwam. De motor achter deze schoonmaak is het Europese milieubeleid van de afgelopen veertig jaar. Dit leidde tot strengere regels, betere handhaving en nauwere Europese samenwerking. We mogen graag afgeven op de regelzucht van ‘Brussel’, maar dit is met recht een prestatie van historisch formaat.
De vlag kan direct weer half stok: Europa is ver verwijderd van zijn belangrijkste milieudoelstelling voor 2050: ‘Goed leven, binnen de grenzen van onze planeet.’ We verkwisten natuurlijke hulpbronnen, het verlies aan biodiversiteit is nog niet gekeerd en het klimaatbeleid schiet tekort. Technologie en economische voorspoed zullen ons niet redden. Om een nieuwe ecologische puinhoop te voorkomen, is een herziening nodig van consumptiepatronen en productieprocessen, alsmede ambitieuzer beleid uit, jawel, Brussel.
Weinig onderzoeken geven een completer beeld van het Europese milieu
De staat van het Europese milieu
Onlangs publiceerde het Europees Milieuagentschap (EMA) zijn vijfjaarlijkse evaluatie Het milieu in Europa – toestand en verkenningen 2015. Weinig onderzoeken geven een completer beeld van de staat van het Europese milieu, en het rapport bevatte enkele opvallende conclusies. We zetten de belangrijkste op een rij.
[[{“fid”:”35085″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Bronnen van luchtverontreiniging in Europa”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Bronnen van luchtverontreiniging in Europa”},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“alt”:”Bronnen van luchtverontreiniging in Europa”,”title”:”Bronnen van luchtverontreiniging in Europa”,”style”:”height:640px; width:454px”,”class”:”file-default media-element”}}]]
Natuur
- De afgelopen veertig jaar heeft EU-beleid tot minder vervuiling geleid. Ook de lucht– en waterkwaliteit is aanzienlijk verbeterd. Grote delen van Europa zijn even schoon als voor het begin van de Industriële Revolutie.
- De biodiversiteit neemt nog altijd af. Zo wordt van zestig procent van beschermde soorten “de staat van instandhouding als ongunstig beschouwd”. Europa ligt niet op schema om in 2020 het verlies van biodiversiteit gestopt te hebben, een van haar doelstellingen.
- Overbevissing is afgenomen in de Atlantische Oceaan en de Oostzee. In de Middellandse Zee is de overbevissing van 91% van de beoordeelde visbestanden nog altijd zorgwekkend.
[[{“fid”:”35086″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Europa’s afvalstromen”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Europa’s afvalstromen”},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“alt”:”Europa's afvalstromen”,”title”:”Europa's afvalstromen”,”style”:”height:640px; width:454px”,”class”:”file-default media-element”}}]]
Hulpbronnen
- In 2007 was de consumptie van hulpbronnen in Europa 16,7 ton per persoon. Vijf jaar later was deze gedaald naar 13,7 ton (deels door de krimp van de bouwsector).
- Er wordt minder afval geproduceerd en er verdwijnt minder afval naar stortplaatsen.
- Het verbruik van fossiele brandstoffen is verminderd, evenals de uitstoot van sommige vervuilende stoffen door transport en industrie.
- De uitstoot van broeikasgassen is sinds 1990 met 19% afgenomen, ondanks een stijging van de economische productie met 45%. Het huidige beleid is echter onvoldoende om de Europese milieudoelen op de lange termijn te halen.
- De ‘groene economie’ is tussen 2000 en 2011 met ruim 50% gegroeid. Het is een van de weinige bedrijfstakken met een gezonde omzet en groeiende werkgelegenheid na het uitbreken van de financiële crisis in 2008.
[[{“fid”:”35087″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Hoe houden milieu, welzijn en onze gezondheid verband met elkaar”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Hoe houden milieu, welzijn en onze gezondheid verband met elkaar”},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“alt”:”Hoe houden milieu, welzijn en onze gezondheid verband met elkaar”,”title”:”Hoe houden milieu, welzijn en onze gezondheid verband met elkaar”,”style”:”height:640px; width:454px”,”class”:”file-default media-element”}}]]
Gezondheid en welzijn
- Luchtvervuiling heeft nog altijd ernstige gevolgen voor de gezondheid van met name stadbewoners. In 2011 werden ongeveer 430 duizend vroegtijdige sterfgevallen toegeschreven aan fijnstof. In Nederland gaat het om circa 3.000 doden per jaar.
- Geluidshinder is jaarlijks medeverantwoordelijk voor ten minste 10 duizend gevallen van vroegtijdig overlijden door hartziekten.
- Chemische stoffen worden steeds vaker gebruikt, met name in verbruiksartikelen. Deze stijging is in verband gebracht met een toename van hormonale ziekten en aandoeningen bij mensen.
De ‘groene economie’ is tussen 2000 en 2011 met ruim 50% gegroeid
De plussen en minnen opgeteld
Een gemengd beeld dus. Hoe tellen de plussen en minnen op? Gaat het met het milieu in Europa de goede kant op? Ja, maar het is niet genoeg. In de woorden van de auteurs: “De conclusie van het rapport luidt dat, hoewel het noodzakelijk is het bestaande beleid volledig uit te voeren, noch het huidige milieubeleid noch de economische en door technologie mogelijk gemaakte efficiencywinst volstaat om de visie van Europa voor 2050 te realiseren.”
Die visie van Europa is om in 2050 “goed te leven, binnen de grenzen van onze planeet”. Het huidige milieubeleid en te verwachten economische en technologische vooruitgang, zullen niet genoeg zijn om dat doel te halen. Dit is op z’n minst zorgwekkend.
Het huidige milieubeleid en
technologische vooruitgang, zijn niet genoeg
Het Europees milieubeleid van de afgelopen veertig jaar heeft evengoed zijn vruchten afgeworpen: op veel plaatsen is Europa net zo schoon als voor de Industriële Revolutie. Europa heeft nog 35 jaar om te zorgen dat in 2050 de grenzen van haar deel van de planeet niet worden overschreden. ‘Brussel’ is niet de enige die de sleutel in handen heeft – klimaatverandering is bijvoorbeeld een mondiaal probleem – maar voor het Europees Milieuagentschap staat vast dat de EU meer moet doen. “Toekomstige voorspoed vergt meer ambitie voor beleid, kennis, investeringen en innovatie.”
