Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
We spreken Roberto Cadiz op landgoed Nyenrode, waar hij twee dagen daarvoor een lezing gaf over zijn werk bij de Commission on Human Rights (CHR), waar hij onderzoek doet naar klimaatverandering en mensenrechtenschending in de Filipijnen. Hij drinkt koffie, maakt een opmerking over de plastic bekers.
“Volgens wetenschappers staat het land nummer vier op de lijst van landen die het kwetsbaarst zijn voor de gevolgen van klimaatverandering
Cadiz maakte dit jaar vele reizen om te praten over ‘klimaatrechtvaardigheid’. Met wetenschappers, met juristen, met ‘collega-strijders’ (zoals in Nederland bijvoorbeeld Urgenda) en met de fossiele brandstofbedrijven. Die zijn uitnodiging overigens allemaal afsloegen. “Ons onderzoek is opgezet als een soort mondiale dialoog. Maar de fossiele brandstofbedrijven willen niet met ons praten. Desalniettemin leiden de resultaten naar een collectieve verantwoordelijkheid, waarin sommigen, zoals de vervuilende multinationals, meer verantwoordelijkheid dragen dan anderen.” Zo deed Marjan van Loon, de directeur van Shell Nederland, de uitnodiging volgens Cadiz af met “Alle informatie over ons klimaatbeleid is op onze website te vinden.”
Supertyfoon
In 2013 werden de Filipijnen geraakt door ‘supertyfoon’ Haiyan (in de volksmond werd de tyfoon Yolanda genoemd), een van de zwaarste stormen ooit. Er vielen meer dan zesduizend doden, en de levens van zeker elf miljoen mensen werden erdoor geraakt. Veel mensen hadden geen dak meer boven hun hoofd, konden niet meer naar school, hadden niets meer te eten en konden niet naar de dokter. Scholen, ziekenhuizen en akkers waren verwoest. En die schade is nog steeds voelbaar op veel plaatsen.
“De universele mensenrechten worden geschonden door de effecten van klimaatverandering.
De Filipijnen hebben de afgelopen decennia vaker te maken gehad met dit soort extreem weer, waarvan Haiyan de eilanden het zwaarst trof; een gevolg van klimaatverandering. Intensiteit en frequentie van de stormen nemen toe, door opwarmende zeeën als gevolg van het broeikaseffect. Volgens wetenschappers staat het land nummer vier op de lijst van landen die het kwetsbaarst zijn voor de gevolgen van klimaatverandering—India spant de kroon, gevolgd door Pakistan en Bangladesh.
Doden, honger, verwoesting van huizen, scholen en ziekenhuizen; de link met mensenrechten is snel gelegd. Volgens de Verenigde Naties moeten we klimaatverandering inderdaad vanuit het mensenrechtenperspectief bekijken: de universele mensenrechten worden geschonden door de effecten van klimaatverandering. De CHR doet onderzoek naar de schending van mensenrechten in het land, waaronder schendingen als gevolg van klimaatverandering. En naar wie er verantwoordelijk is voor die schendingen.
Carbon majors
Commissaris Cadiz voerde als student nog actie tegen het dictatoriale Marcos-regime in de jaren 80, en zet zich nu op een andere manier in voor een eerlijke samenleving in zijn land. Hij praat met name over de rol die de ‘carbon majors’ hebben gespeeld—de grote vervuilende fossiele brandstofbedrijven, zoals Shell, BP, Chevron, Exxon en Peabody Energy. Ze zijn wat hem betreft verantwoordelijk voor de effecten van klimaatverandering als gevolg van hun bedrijfsvoering.
“Het recht op leven, het recht op voedsel, het recht op een dak boven je hoofd, het recht op gezondheidszorg; ze worden allemaal bedreigd
“Ik ben jurist en wist voorheen weinig van klimaatverandering. In mijn thuisland was er ook nog weinig onderzoek naar gedaan, zeker niet in relatie tot de verantwoordelijke bedrijven en mensenrechten. Maar het is duidelijk: er worden op grote schaal mensenrechten geschonden door klimaatverandering. Het recht op leven, het recht op voedsel, het recht op een dak boven je hoofd, het recht op gezondheidszorg; ze worden allemaal bedreigd door de tyfoons, de droogte, de overstromingen, de vervuiling. Bewoners moeten het land verlaten waar hun voorouders al eeuwen wonen, mensen gaan in het buitenland werken onder erbarmelijke omstandigheden.’’
De CHR zal de vervuilende bedrijven verantwoordelijk houden in het rapport dat in juni verschijnt, maar gaat zelf geen rechtszaak aanspannen. Cadiz: “Deze bedrijven opereren over de hele wereld. Daarom kunnen we ze niet zo makkelijk aanklagen onder onze nationale wetten. Bovendien, de bedrijven waar we het over hebben zijn machtig. Het is moeilijk.”
Idealiter ziet Cadiz alle mensenrechten opgenomen worden in een wettelijk kader, en dat een internationaal gerechtshof beslist over deze zaken, waarbij rapporten zoals die van de CHR onmisbaar zijn. “Ons rapport zal informeren over de situatie en verantwoordelijkheid. Dit kan gebruikt worden door anderen, wellicht voor een rechtszaak, en voor nieuwe wet- en regelgeving, zoals een CO2-prijs en onderwijs over deze thema’s. Want ook al vind ik dat degenen die verantwoordelijkheid dragen de vele klimaatslachtoffers tegemoet moeten komen, uiteindelijk gaat het erom dat we een duurzame en leefbare toekomst bouwen voor ons allemaal. Daar kan ons rapport bij helpen; we kunnen leren van het verleden en het heden.”
Wakker worden
Klimaatverandering is niet de enige bron van mensenrechtenschending in de Filipijnen, zegt Cadiz. “Onze president vervolgt zogenaamde drugsgebruikers zonder proces, laat mensen executeren op straat. Het is dubbel: we krijgen geld van de regering om mensenrechtenschending in dit land te onderzoeken, terwijl ze zich hier ook zelf schuldig aan maakt. Het is gevaarlijk om dit te zeggen, maar ik móét het zeggen, want zo is het.” Het is ook een van de redenen dat klimaatverandering niet zo leeft onder de bevolking. “Ik kom uit een arm land. Voor veel mensen is elke dag een strijd van leven en dood, van kleine en grote problemen. Het is niet voor iedereen duidelijk dat bepaalde problemen hun oorzaak vinden in klimaatverandering, dus zijn de Filipino’s er zeker niet elke dag mee bezig.”
Hoe Cadiz de toekomst ziet? “We zijn hoopvol. De wereldgemeenschap moet wakker worden, en we zullen de wereld beter maken voor toekomstige generaties. Daarvoor moeten we dit wereldwijde gesprek blijven voeren. En zoals gezegd: collectief dragen we deze verantwoordelijkheid. De grote fossiele brandstofbedrijven hebben hierin een groot aandeel, maar wij als burgers en consumenten hebben ook verantwoordelijkheid.”
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
