| Chinese Lutherse kerk, foto: Wereldomroep |
Officieel zijn in China vijf door de staat erkende religies toegestaan, alle onder toezicht van het Religious Affairs Bureau. Deze erkende boeddhisten, taoïsten, moslims, protestanten en katholieken hebben elk een staatsorgaan boven zich, dat alle gelovigen registreert. Maar sinds enkele jaren zijn mensen vrijer om ook daarbuiten hun geloof te belijden. Vooral christelijke groeperingen profiteren daarvan.
Evergreen
"Met een beetje goede hoop zou je kunnen zeggen dat in de komende tien of vijftien jaar China het grootste christelijke land ter wereld zal worden," zegt Finn Torjesen, oprichter van Evergreen, een protestants-christelijke organisatie in de arme provincie Shanxi. Via ontwikkelingsprojecten brengt Evergreen duizenden Chinezen in contact met het christendom, buiten de staatskerk om.
De Volksrepubliek is officieel een atheïstisch land, maar erkent vijf religies, namelijk het boeddhisme, taoïsme, de islam, het katholicisme en protestantisme. Alleen aan deze religies is het toegestaan, onder controle van de staat, erediensten te houden. Hieronder de geregistreerde gelovigen, het werkelijke aantal zou volgens een recent onderzoek van de East China Normal University (Shanghai) ongeveer drie keer zo hoog liggen.
Werkkampen
Het was zelfs de lokale overheid die Torjesen in 1993 uitnodigde om projecten op te zetten voor de arme boeren in de streek. Torjesen vertelt dat er ook in veel andere provincies vraag is naar christelijke hulporganisaties. Niettegenstaande het feit dat er ook nog steeds mensen omwille van hun geloof vastzitten in werkkampen.
Vaak hangt vervolging samen met de politieke ambities van een spirituele groepering. De omstreden Falun Gongbeweging is daar een voorbeeld van. De harde aanpak van deze quasi-boeddhistische groepering begon toen in 1999 tienduizend aanhangers openlijk demonstreerden vóór het regeringshoofdkwartier in Peking.
De geestelijk leider Dalai Lama wordt door veel Tibetanen ook gezien als de wereldlijke leider van een onafhankelijk Tibet. En een deel van de Oejgoerse moslims in Xinjiang vecht voor onafhankelijkheid van China. Bij de katholieken was de erkenning van de paus en het Vaticaan een heikel punt, maar sinds kort lijken het Vaticaan en Beijing toenadering te zoeken.
Ondergrondse kerk
| Bijbels in Qindao, Foto: Wereldomroep |
De familie van boer Tang is al vijf generaties katholiek, net als veel andere dorpelingen in de door droogte geteisterde streek Yangqu (Shanxi). Tang moet niets hebben van de 'patriottisch katholieke' staatskerk, en hoort daarom bij de 'ondergrondse' kerk. "De hemel is de hemel, die is niet van de overheid! De overheid heeft misschien zeggenschap over ons aardse lichaam, maar heeft niets te zeggen over onze geest", zegt Tang.
Begin jaren negentig belandde Tang tot tweemaal toe in de gevangenis, maar de laatste jaren heeft hij geen problemen meer. Wel maakt hij zich druk over katholieken in de buurprovincie Hebei die problemen hebben met lokale bestuurders. Vaak gaat het niet echt om religieuze wetshandhaving, maar om geschillen over grondeigendom. Ook de protestante huiskerk hoeft niet langer ondergronds te opereren.
Maar volgens Torjesen creëren sommige kerkleiders bewust het imago van een vervolgde en ondergrondse kerk voor het internationale publiek. Hun verhalen over gevangenisstraf en vervolging gaan vaak over vijftien tot twintig jaar geleden. Toen vreesde de Communistische Partij de rol die religie kon spelen in de val van het communisme, net als wat in het Oostblok gebeurde.
Harmonieus
Nu lijkt de overheid haar mening over religie als opium voor het volk te hebben bijgesteld. In een publiek document van oktober vorig jaar ziet het Centraal Comité een rol weggelegd voor religie in het creëren van de 'harmonieuze samenleving' die onder president Hu Jintao tot nieuwe doctrine is verheven.
Sinds 2004 sponsort China Confucius Instituten over de hele wereld, waaronder de vestiging die vorig jaar in Den Haag haar deuren opende. Terwijl het confucianisme, de traditionele Chinese filosofie die veel van religie wegheeft, door Mao werd verworpen als feodaal. Communistische leiders kijken ook serieus naar het christendom, dat gezien wordt als een belangrijke factor achter het 'succes van het westen'.
Spirituele leegte
| Marc de Ruiter, Foto: Wereldomroep |
Marc de Ruiter (40) werkt met arme boeren in de provincie Shanxi om hen een beter bestaan te geven. Zendelingen en missionarissen zijn officieel niet in China toegestaan. Wel zijn er vele christenen actief in het ontwikkelingswerk, net als De Ruiter.
"Ik heb met een aantal Chinese politieorganisaties gewerkt waar ze politieagenten daadwerkelijk christelijke ethiek bijbrengen", zegt Torjesen. "Nu dat de maatschappij complexer wordt, zijn mensen niet tevreden met waarden als rijkdom en succes – zij zoeken naar iets diepers".
Zeker in de steden, onder de groeiende middenklasse, lijkt spirituele leegte een verklaring te zijn voor de opmars van religie. Maar op het platteland speelt ook de leegte van de lokale overheidskas een rol. In China's arme gebieden zijn er talloze nonnen en broeders die lokale ziekenhuizen en weeshuizen leiden en allerlei protestants-christelijke organisaties als Evergreen die zich richten op scholing, agrarische projecten en gezondheidszorg. En wat te denken van de tienduizenden leraren Engels, die voor het merendeel gesponsord worden uit protestante hoek?
Geld
"In China kun je moeilijk beweren dat het niet om geld gaat. Besluitvorming draait om economische kwesties in China. Maar hoe hoger je komt in Chinees leiderschap, des te meer mensen zijn er die zeggen: We moeten de Chinese wereld waarden bijbrengen, we moeten de Chinees identificeren en definiëren."
De bekeerlingen in Shanxi praten verrassend pragmatisch over hun nieuw gevonden geloof. Boerinnen Gao Lizhen en Song Peirong prijzen vooral de goede invloed die het heeft op hun voorheen opvliegende karakters. Gao vertelt dat haar niet-christelijke ouders haar aanmoedigen. "Dat geloven in Jezus is echt goed voor je!" zeggen ze.
Dit artikel is, met toestemming, overgenomen van de Wereldomroep.
