De afgelopen weken hebben voedselactivisten, landbouwexperts, artsen en voedselliefhebbers flink gediscussieerd over de waarde van ons eten. Joris Lohman en Samuel Levie sluiten foodblog Eatin’ Africa nu af met wat food for thought. “Over twintig jaar ziet de wereld er niet uit als een Maaslander-reclame, maar eten we ook geen vierkante brokjes van de loopband, geproduceerd door Frankensteindieren.”
Het debat over voedsel is losgebarsten. In Nederland liggen de schappen vol met een enorme diversiteit aan eten. Sommigen zeggen dat we in het supermarktparadijs leven: we kennen een oneindige beschikbaarheid van betaalbaar en goed eten. Maar de paradijsconsument is in verwarring. We weten niet meer waar ons eten vandaan komt, en worden om de oren geslagen met verhalen over plofkippen, megastallen en gif op het land. In 2050 moeten we naar alle waarschijnlijkheid negen miljard mensen voeden. En het voeden van de huidige zeven miljard gaat ons al niet zo best af. Nog steeds hebben bijna 1 miljard mensen in de wereld honger.
Groene Revolutie
Na de Tweede Wereldoorlog werd er in Europa besloten: nooit meer honger. Alle energie werd ingezet op het produceren van zoveel mogelijk voedsel voor een betaalbare prijs. Land werd samengevoegd en door boeren een inkomen te verzekeren met landbouwsubsidies, werd de productie naar grote hoogte gestuwd. Techniek, kunstmest, gewasbescherming en schaalvergroting waren de succesvolle ingrediënten van de Groene Revolutie. De groene revolutie was een groot succes. Door het goedkope voedsel groeide de welvaart. Maar er gebeurde ook iets anders: in het proces van industrialisatie raakten we ook de waarde van voedsel kwijt. We gooien voedsel gedachteloos in ons mandje en stoppen het nog gedachtelozer in onze mond. We realiseren ons niet meer hoeveel werk daar aan vooraf is gegaan, en hoe bijzonder het is dat we dit op ons bord hebben.
Blije varkens
Hoe voeden we de wereld de komende vijftig jaar? Momenteel strijden twee verhalen om de eerste prijs. Aan de ene kant wordt verkondigd dat we het industriële systeem aan de kant moeten zetten, omdat het meer ellende dan goeds heeft gebracht. In dit verhaal zien we kleinschalige bedrijven, volledig biologisch, met blije varkens in de modder en een gelukkige boer met een strootje in zijn linkermondhoek. Het andere verhaal is dat van verdergaande industrialisatie: de boerenbedrijven moeten groter, werken als voedselfabrieken, en genetische aanpassingen aan de gewassen zorgen ervoor dat we nooit meer een misoogst hebben. De techniek gaat als bij toverslag al onze problemen oplossen.
Frankenstein
Beide verhalen zijn onzin. De wereld ziet er over twintig jaar niet uit als een Maaslander-reclame. Ook eten we over twintig jaar geen vierkante brokjes voedingsmiddel van de loopband, geproduceerd door Frankensteindieren en -planten. Wat we nodig hebben, is een onbevoordeelde blik, en een positieve grondhouding. We willen een voedselsysteem dat goed, schoon en eerlijk is.
Nieuw verhaal
De toekomst van de landbouw is niet terug naar vroeger, maar houdt wel rekening met mens, dier en milieu. Intensief, dat wil zeggen hoge productie op plekken waar dat mogelijk is, met meer ruimte voor natuur op andere plekken. Gebruik van de nieuwste technologie, maar de gangbare landbouw volledig op basis van de biologische principes, met aandacht voor kringlopen en bodemvruchtbaarheid. Klein en groot kan naast elkaar bestaan. Voedsel is de basis voor onze welvaart, voedsel is om van te genieten, voedsel is cultuur. Sinds 1981 vieren we elk jaar op 16 oktober dat het Wereldvoedseldag is. Dit jaar deden we dat in een overvol Pakhuis de Zwijger, met 250 voedselliefhebbers. Zo vieren we de herwaardering van ons voedsel en werken we aan een nieuw verhaal voor de toekomst van ons voedsel.
Joris Lohman is voorzitter van de Youth Food Movement, Samuel Levie is foodtrendwatcher.
Op Wereldvoedseldag organiseerde YFM samen met OneWorld en FoodGuerrilla een diner en talkshow: Eatin Africa in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Bekijk het filmpje hier. Het evenement werd gesteund door NCDO en Oxfam Novib.
