Het getal 8 schijnt een geluksgetal te zijn. De Birmese oppositie zal hier heel anders over denken. 
Op 8-8-88, twintig jaar geleden, werd de huidige militaire junta geboren uit een volksopstand die aanvankelijk het toenmalige militaire regime ten val leek te gaan brengen. Na het aftreden van dictator Ne Win, een generaal die het land al tientallen jaren had onderdrukt, gingen honderdduizenden Birmezen de straat op om democratisering te eisen. 8 augustus 1988 was de dag van de grootste demonstratie. Ne Win riep de noodtoestand uit. Zijn troepen schoten op de menigte van burgers en boeddhistische monniken. Volgens de militairen was het dodental te verwaarlozen, volgens alle andere bronnen werden zeker drieduizend mensen doodgeschoten.
Waterkanonnen
Twintig jaar na het bloedbad is er nog weinig zicht op democratisering. De ijzervreters zitten nog steeds stevig in het zadel en om dat te bewijzen hebben ze overal in het land de beveiliging opgeschroefd. Op plekken waar mensen zouden kunnen samenscholen, staan de waterkanonnen en oproerpolitie al klaar om in te grijpen. Langs de grens met Thailand is de troepenmacht versterkt. Van de leiders van de opstand van destijds valt niet veel te vrezen, zij zitten of gevangen of in ballingschap. Bovendien ligt een groot deel van het land nog in puin na de ramp veroorzaakt door cycloon Nargis. Toch ziet Haasje van der Mandele, coördinator van het Burma Centrum Nederland, wel enige lichtpuntjes.
“Binnen de opstelling van de junta zien wij geen verbetering en op korte termijn verwacht ik dus ook geen verandering in de situatie, maar we horen wel van onze lokale contacten dat er meer oppositie is. Niet alleen onder de boeddhistische monniken maar ook onder de jeugd groeit het activisme. Daarnaast hebben veel particulieren na de ramp veroorzaakt door cycloon Nargis, zelf het heft in eigen handen genomen om hulp te gaan verlenen. Dit kan ook een basis zijn voor politiek activisme.”
Nargis
Inmiddels heeft de helft van de Nargisslachtoffers hulp ontvangen. “De verwachting is echter dat de effecten van de ramp nog drie jaar voelbaar zullen zijn,” zegt Van der Mandele. “De Irrawaddy Delta staat wel bekend als de graanschuur van Birma. De verwachting is dat niet alleen in het rampgebied, maar ook in andere delen van Birma de tekorten aan voedsel de komende jaren merkbaar zullen zijn.”
In 2010 vinden er verkiezingen in Birma plaats. Hoewel het Birma Centrum verwacht dat de militairen de regie van die verkiezingen strak in handen zullen houden, zijn zij geen voorstander van een verkiezingsboycot. “Het is zoeken naar kleine openingen en wij zien momenteel het meeste heil in het ondersteunen van de politieke oppositie. Dat neemt niet weg dat de internationale gemeenschap de harde kern van het regime moet blijven boycotten. Dus geen visa voor Than Shwe en zijn clan en een boycot van de bedrijfstakken waarmee de junta zichzelf verrijkt, zoals de houtkap.”
Was het Burma Centrum een paar jaar geleden ook voorstander van een toeristenboycot inmiddels is ze daar van teruggekomen. Van der Mandele: “Van het toerisme kunnen ook andere groepen in de samenleving profiteren. Bovendien vinden de Birmezen het zelf belangrijk dat buitenlanders naar hun land komen om met eigen ogen te komen kijken naar wat er mis is.”
 |
| In het verleden voerde het Burma Centrum nog wel actie tegen toerisme in Birma. Hier een actie op Schiphol tegen Austrian Airlines. |
Kritiek Bush
Vreemde ogen dwingen is een uitdrukking die als het om veranderingen in Birma gaat, misschien op kan gaan. De Amerikaanse president Bush heeft deze week nog in een toespraak in Thailand kritiek geleverd op het militaire regime in Myanmar. Hij zei dat er een einde moet komen aan de ‘tirannie’ in het voormalige Birma. Zijn vrouw Laura, een uitgesproken criticus van het militaire bewind, bezocht met haar dochter Barbara een vluchtelingenkamp. Zij riep het regime in Myanmar op tot een dialoog met de oppositie.
|
Aung San Suu Kyi 1988 is ook het jaar van de opkomst van Aung San Suu Kyi. Deze dochter van de legendarische generaal Aung San is dan toevallig in Myanmar om haar zieke moeder te verzorgen. Ze raakt betrokken bij de protesten en wordt al snel het symbool van de democratiseringsbeweging. Bij de verkiezingen in 1990 boekt de democratische oppositie onder haar leiding een verpletterende overwinning op de generaals. De junta negeert deze stembusuitslag en sluit Aung San Suu Kyi op in haar huis. In 1991 krijgt zij de Nobelprijs voor de Vrede. Dat is voor de generaals geen reden om haar vrij te laten. Integendeel. Als Nobelprijswinnares is zij nóg gevaarlijker dan ze al was. Daarom wordt haar huisarrest op 26 mei van dit jaar opnieuw verlengd. |
Van der Mandele verwacht dat het Birmese regime vooral gevoelig zal zijn voor kritiek van grote buurlanden als India en China. “Hoewel beide landen olie en gas uit Birma betrekken, is het ook niet in hun belang als het in dat land onrustig is. Achter de schermen voert China wel wat druk uit op het militaire regime, onder andere toen de Birmese junta weigerde om buitenlandse hulpverleners voor de slachtoffers van Nargis toe te laten, maar het zou mooi zijn als China de druk een tandje verder zou opvoeren en bijvoorbeeld besluit om geen wapens meer aan Birma te verkopen. Toen China in 2001 de Olympische Spelen toegewezen kreeg, beloofde het land dat hierdoor de mensenrechtensituatie zou verbeteren. Voorlopig is hier in eigen land nog weinig van terecht gekomen, maar we hopen dat als straks de spelen voorbij zijn ze toch een positieve factor zullen gaan spelen in Birma.”
Protest op de Dam
8-8-08 wordt wereldwijd aangegrepen voor protesten. In Nederland vindt ‘s middags op de Dam in Amsterdam een manifestatie plaats die door het Burma Centrum samen met de Tibet Support Group en de International Campaign for Tibet wordt georganiseerd om China te herinneren aan zijn toezegging om de mensenrechten te verbeteren. Ook wordt China gevraagd om haar invloed te gebruiken voor de vrijheid van de bevolking van Birma en Darfur. Voorafgaand aan de manifestatie is er een sportieve optocht van het Olympisch Stadion naar de Dam.
