Dat blijkt uit Maatschappelijke organisaties in beeld, een vandaag verschenen publicatie van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). 
Het SCP keek naar ruim 130 maatschappelijke organisaties met 50.000 of meer leden/donateurs. In 2006 hadden die samen 50 miljoen leden of donateurs, 14 miljoen meer dan in 1980. De toename is ten dele veroorzaakt door de bevolkingsgroei.
Vooral natuur- en milieuorganisaties deden het goed. Hadden zij in 1980 nog maar ruim 600.000 leden, in 2006 was hun aanhang gegroeid tot ruim 3,3 miljoen. Natuurorganisaties zijn populairder dan milieuorganisaties. Natuurmonumenten en het Wereld Natuur Fonds hadden in 2007 respectievelijk 12% en 13% van de Nederlandse huishoudens achter zich staan, Greenpeace had de steun van 8%. Deze drie organisaties nemen ruim 60 procent van de 3,3 miljoen donateurs of leden voor hun rekening.
Ontzuiling
Steeds minder mensen zijn lid van een politieke partij. Zo raakten VVD, CDA en PvdA ongeveer de helft van hun leden kwijt. Ook de kerken leden aanzienlijke verliezen (-29 procent). Het einde van de verzuiling valt dus goed te merken in de cijfers.
|
Digitalisering van de actie
De afgelopen 25 jaar heeft de computer en internet zijn intrede gedaan in de Nederlandse huiskamer, dit heeft de mobilisatiecapaciteit van maatschappelijke organisaties vergroot. Zo heeft de digitalisering van een belangrijk deel van de schrijfacties bij Amnesty International geleid tot een flinke aanwas van individuele activisten. Aan de bliksemacties, en acties voor speciale beroepsgroepen zoals bijvoorbeeld medici en juristen en schrijfacties over bepaalde thema's zoals de doodstraf en vrouwenrechten doen ongeveer 10.000 mensen mee. |
"Waar ooit het lidmaatschap van een vereniging naadloos aansloot bij het levensbeschouwelijke milieu of de maatschappelijke positie van mensen, heeft het lidmaatschap van een vereniging tegenwoordig meer het karakter van een ruilovereenkomst: men sluit zich aan omdat de vereniging iets aantrekkelijks heeft te bieden en is bereid daar iets (geld of tijd) tegenover te stellen. Maar vanzelfsprekend is de relatie niet en zij wordt periodiek opnieuw gewogen," schrijven de onderzoekers in de nabeschouwing van het rapport.
Zo zijn er zorgen over de actieve betrokkenheid van de achterban. Vrijwilligerswerk is de afgelopen 25 jaar minder populair geworden. Het aandeel van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder dat vrijwilligerswerk doet, liep terug van 45% in 1980 tot 37% in 2004. Het meeste vrijwilligerswerk wordt verricht in de sport, de amateurkunst, de zorg, het onderwijs en de kerk.
Verenigingsleven
"Veel van de onderzochte grote organisaties verenigen honderdduizenden Nederlanders, maar kunnen moeilijk worden gezien als voorraadkamers van sociaal kapitaal," aldus het SCP. Er is nauwelijks sprake van een echt verenigingsleven. "Er zijn geen of zeer incidentele contacten tussen de aangeslotenen, maar wel kan er heel goed sprake zijn van gezamenlijke identificatie omdat men een ideaal, zorg of belang deelt – verzet tegen wereldwijde armoede of uitputting van het milieu, het bewaken van consumentenbelangen of goede arbeidsvoorwaarden."
