Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein en Egypte hebben een maand geleden alle diplomatieke banden met Qatar verbroken. Ze beschuldigen het land ervan banden te onderhouden met terroristische organisaties. Al-Jazeera meldde woensdagavond dat een VN-gezant in Koeweit is aangekomen om te bemiddelen.
Woensdagmiddag gaven de vier blokkadelanden een persconferentie in Cairo. “De reactie van Qatar op onze eisen is negatief”, zei de Egyptische minister van Buitenlandse Zaken, Sameh Shoukry. “De politieke en economische boycot van het land gaat door totdat Qatar haar politiek wijzigt”, zei Adel al-Jubeir, zijn Saoedi collega.
Eisenpakket
Eerder hadden de vier landen een eisenpakket met dertien punten aan Qatar overhandigd; in de nacht van dinsdag op woensdag was het daaraan gekoppelde ultimatum verstreken. Qatar moest de banden met Iran tot een minimum beperken, de banden met de Moslim Broederschap, Hamas, Al-Qaida en Hezbollah verbreken en de Turkse militaire basis in het land sluiten. Ook moet Qatar de kritische nieuwszender al-Jazeera sluiten, de zender waardoor het mini-Golfstaatje internationaal op de kaart is gezet. Verder willen de blokkadelanden dat alle politieke gevangenen die naar Qatar zijn gevlucht, bijvoorbeeld na de coup van al-Sisi in Egypte, worden uitgeleverd. De laatste eis: de vier blokkadelanden mogen de komende tien jaar controleren of Qatar deze voorwaarden wel naleeft.
Dit zijn de dertien eisen aan Qatar
De vier landen eisen dat Qatar zijn banden met Iran tot het minimum beperkt. Qatar deelt echter een groot gasveld met Iran, en zal de onderlinge betrekkingen derhalve op peil willen houden. Opmerkelijk is dat de blokkadelanden er geen enkel punt van maken dat Oman een Iraanse ambassade heeft, dat Iraanse diplomaten naar Mekka en Medina reizen om de Iraanse pelgrims bij te staan, of dat de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken onlangs Koeweit bezocht. Oman, een van de andere Golfstaten, houdt zich overigens buitengewoon stil in deze ruzie.
Hamas-kopstuk woont in Cairo
Van Qatar wordt geëist dat het niet langer onderdak verleent aan Hamas-kopstukken, maar ondertussen verblijft de nummer twee van Hamas gewoon in Cairo. Terwijl Egypte de gehele Moslim Broederschap – met naar schatting 800.000 leden – tot terroristische organisatie heeft verklaard, onderhandelt het land wel met Hamas, de Palestijnse geradicaliseerde tak van diezelfde Moslim Broederschap.
Oud-moefti Egypte: Qatari’s zijn geen moslims
Afgelopen vrijdag deed de Egyptische oud-moefti Ali Gomaa een opmerkelijke uitspraak. “Qatar wordt geschaard onder de afvalligen”, zei hij. Zoiets heeft de Azhar, waarin Gomaa een prominente rol speelt, tot nu toe geweigerd over IS te verklaren. De Azhar is het instituut voor de soennitische islam in Cairo, maar wordt door critici bestempeld als instrument van opeenvolgende Egyptische dictators.
Intensieve bemiddelingspogingen door vooral Koeweit
Afgelopen maandag liet de emir van Qatar, Tamim, een handgeschreven brief overhandigen aan de emir van Koeweit, Al-Sabah. Een delegatie uit Qatar voerde zelfs besprekingen in het huis van de Koeweiti emir zelf. Een gezant van de VN is inmiddels in Koeweit gearriveerd voor een bemiddelingspoging. Dat juist Koeweit zich ontwikkelt als bemiddelaar, is geen toeval. Koeweit kiest doorgaans voor een gematigde lijn, en prefereert consensus boven botte macht.
Qatar schetst zijn opties
In een interview zette een Qatarese minister uiteen welke opties het land momenteel heeft. Hij noemde er drie:
Verzoening onder leiding van Koeweit, wat zelfs tot op het laatste moment mogelijk is.
Een koude oorlog, waarbij iedereen op zijn eigen standpunt blijft staan en er waarschijnlijk nieuwe coalities in de regio zullen ontstaan.
Een militaire escalatie. Als die plaatsvindt, zal dat onvermijdelijk leiden tot een nieuwe opdeling van de Golfregio. De eerste slachtoffers van deze optie zijn natuurlijk de inwoners van de Golf zelf.
Duitse minister naar de Golf
Duitsland spant zich in om de crisis tussen de Golfstaten te sussen. Sigmar Gabriel, de minister van Buitenlandse Zaken, was de afgelopen dagen in Saoedi-Arabië, de Emiraten en Qatar, en arriveerde woensdag in Koeweit. De Saoedi tv- zender Al-Arabiya meldde dat bondskanselier Angela Merkel dinsdagavond uitgebreid getelefoneerd heeft met de Saoedi koning Salman. Insiders zeggen dat de koning ziek is, en dat dit mede verklaart waarom de Saoedi voor de harde lijn kiezen. Ook May (Engeland), Macron (Frankrijk) en Trump (VS) belden de afgelopen dagen met de betrokken Golfleiders.
Sfeer in Qatar
Hoe is de sfeer in Qatar? Ik vroeg het aan Salwa, een Arabische expat die al jaren in Qatar woont. (Vanwege haar veiligheid is haar naam gefingeerd.) “De mensen hebben veel vertrouwen in het vermogen van de regering om te kunnen zorgen voor wat het land nodig heeft, geconfronteerd met deze blokkade. Vooral expats hebben geen goed woord over voor de acties van de buurlanden. De reactie van de Qatari’s is complexer: zij hebben anders dan expats geen mogelijkheid om uit te wijken. De Qatari’s zijn trots op hun land, loyaal aan de emir, maar vooral in shock dat hun buren – die eigenlijk verre familie zijn – hen op deze manier behandelen. Ze vatten het erg persoonlijk op”, aldus Salwa.
Qatar uitgekozen
“De blokkadelanden hadden gedacht dat andere landen zich achter hun eisen zouden scharen. De vier verliezen overal (Syrië, Jemen) en hebben nu Qatar uitgekozen om mee te vechten”, zegt politiek commentator Ali Bakeer. Ik vraag hem hoe hij de kans op een militaire interventie door het anti-Qatarkwartet inschat, gegeven de Amerikaanse en Turkse militaire bases in Qatar. “Het zal heel moeilijk worden en de geloofwaardigheid van de VS in de regio ondermijnen. Maar om nu te zeggen dat het onmogelijk is…? In de Arabische wereld is dat niet wijs. En met onstabiele, irrationale leiders is alles mogelijk”, aldus Bakeer.
Economische gevolgen blijven niet uit
De Qatarese aandelenmarkt heeft ongeveer 15 miljard dollar verloren, oftewel tien procent, sinds het begin van de door Saoedi-Arabië geleide boycot op 5 juni, meldt Bloomberg.
Persconferentie in Londen
De Qatarese minister van Buitenlandse Zaken gaf woensdagmiddag een persconferentie in Londen. Hij verklaarde daar dat Qatar de eisen van de vier blokkadelanden niet zal inwilligen, maar dat ze openstaan voor een serieuze dialoog om de Golfcrisis op te lossen.
Qatar herhaalde dat het land positief staat tegenover de Arabische Lente. Hiermee staat het lijnrecht tegenover Saoedi-Arabië en de Emiraten die in Egypte, Libië en Tunesië de contrarevolutie leidden.
