Het historische Shahbag-plein staat deze zaterdag 8 maart in het teken van de vrouwenmancipatie. Aan de hekken van het Nationale Museum hangen afbeeldingen van feministische heldinnen, en van beroemde schrijfsters en activistes in Bangladesh zoals Sufia Kamal en Begum Rokiya.
Vorig jaar februari waren er op dit terrein nog massale demonstraties. Betogers eisten de doodstraf tegen plegers van oorlogsmisdaden tijdens de Onafhankelijkheids-oorlog van 1971.
Bobkapsels
Een vrouw met kortgeknipt grijs haar en een paarse sjalwar kameez (tuniek en broek) kondigt de sprekers en zangers aan. Ook onder de toehoorders zijn meerdere bobkapels zichtbaar tussen de traditionele vlecht en wrong. De grijze spreekstalmeesteres geeft de microfoon aan een zangeres en twee gitaristen, die een protestlied inzetten.
Verschillende feministische groepen zijn hier bijeengekomen. Het Bangladesh Women Emancipation Center heeft als leus 'Stop geweld tegen vrouwen binnen- en buitenshuis'. Andere hebben oproepen als 'Wij willen gezondheidszorg in de fabrieken' en 'Stop seksueel misbruik van huishoudelijk personeel'. Ook mensenrechtenorganisaties doen mee, zoals het Bangladesh Center for Human Rights & Development en de Shahbag Beweging.
Tranen
Na de protestliederen volgen de toespraken. Al meteen valt de naam Rana Plaza. "Die gebeurtenis", stelt de spreekster, "is een schrijnend voorbeeld van wat onze vrouwen in dit land hebben te verduren." Ook de volgende spreekster herdenkt de ramp waarbij op 24 april 2013 1138 kledingarbeiders, bijna allemaal vrouwen, omkwamen. Zij doet dat in een lang gedicht, waarbij ze eindigt met: "We moeten niet alleen onze tranen drogen, maar ook onze verantwoordelijkheid nemen voor betere leef- en werkomstandigheden voor al deze miljoenen hard werkende vrouwen."
Bij een theestalletje staat Shumi Reaksona Pasrim (35). Ze noemt zichzelf activist. Strijdbaar: "Vrouwen hebben een salaris nodig en een goede, veilige werkomgeving. Vrouwen worden overal ter wereld onderdrukt. Maar we vechten door, zodat we onze eisen kunnen blijven stellen."
Negen zitplaatsen
Mithila Mahfuz (34), lerares Engels, kan zich wel vinden in wat ze hoort. Een voorbeeld: "De regering zou moeten zorgen voor beter transport voor vrouwen, want zij gaan steeds vaker de deur uit voor werk en studie." Maar, vervolgt ze, de regering besloot in haar wijsheid ooit dat in elke bus negen stoelen voor vrouwen (en kinderen of gehandicapten) gereserveerd moeten blijven. "Nogal raar, als je bedenkt dat tegenwoordig de helft van de passagiers vrouwen zijn." Bovendien, vervolgt ze, worden vrouwen en meisjes nogal eens gemolesteerd in het openbaar vervoer, zowel verbaal als fysiek. "Nee, het is hier gelukkig niet zo erg als in India."
Tegen patriarchie, het sociale systeem van mannelijke overheersing
De man beslist
Er blijft nog steeds wel wat te wensen over, vindt Mahfuz. "Kinderen krijgen, hoe ze op te voeden: daarover moeten vrouwen zelf kunnen beslissen. Maar je ziet dat mannen in dit opzicht nog altijd de dienst uitmaken. Nee, niet alleen bij arme, ongeletterde vrouwen. Ook hoogopgeleide en goed verdienende vrouwen hebben soms nauwelijks zeggenschap hierover."
Fakkeloptocht
Een tweede serie toespraken volgt. In een ervan valt de naam van Clara Zetkin, die in 1910 tijdens een conferentie in Kopenhagen de eerste Internationale Vrouwendag uitriep. De activisten in Dhaka kennen hun klassiekers. Na een paneldiscussie over het stereotiepe vrouwbeeld in de mainstream media, is het tijd voor de fakkeloptocht. Ook veel mannen lopen mee. Ongevoelig voor het voorbijrazende verkeer draait processie van enkele tientallen deelnemers een rondje over het Shahbagplein, en keert daarna terug. De blauwe tuinstoelen voor het publiek raken langzamerhand leeg.
Top vijf
Nog één vraag aan Mithila Mahfuz: gaan er ook dingen beter? De jonge lerares, met hoofddoek, wordt meteen enthousiast: "O ja! Veel meer vrouwen studeren tegenwoordig aan hogescholen en universiteiten, en ze doen het goed. Ik was laatst bij een diploma-uitreiking van een privé-universiteit. De top vijf van uitmuntende studenten waren allemaal vrouw!"
