Vechten om het zwarte goud

Wereldleiders en buurlanden ruziën over wat het beste is voor de Syriërs. Of gaat het conflict vooral over hun eigen gas- en oliebelangen?

Chemische wapens of niet; genoeg andere redenen voor buurlanden en grote wereldspelers om zich te bemoeien met het conflict in Syrië. OneWorld buigt zich over twee belangrijke economische wannahaves: olie en gas.

Oliefeestje
Tot voor kort was de olie-export vanuit Syrië vooral een Europees feestje. In 2010 gaf de Europese Unie 4,1 miljard dollar uit aan het Syrische zwarte goud.

Lees verder
Financial Times: Shell to quit Syria after EU extends sanctions

Vooral Duitsland (32 procent), Italië (31 procent), Frankrijk (11 procent) en Nederland (9 procent) verwelkomden de olievaten. Maar toen in 2011 de Syrische burgeroorlog uitbrak, was het Europese oliefeestje even voorbij. De EU staakte de oliehandel met het land en westerse bedrijven, zoals Shell, mochten er geen cent meer verdienen. De olieproductie nam daardoor drastisch af (van 370.000 naar 50.000 vaten per dag) en de gevolgen voor de economie waren dramatisch. En dat terwijl de Syriërs ook al te maken hadden met enorme droogte en stijgende voedselprijzen (best lastig, die klimaatverandering).

Olie op het vuur
Sinds kort kan de oliepartij ‘gelukkig’ weer beginnen. In april van dit jaar werd aangekondigd dat de oliesancties vanuit de EU weer zouden worden versoepeld om zo “de oppositie te kunnen ondersteunen”. Ook Europese banken mogen hun tent weer opzetten in het land en het grote geld mag weer investeren. Zowel de sancties als de aangekondigde versoepeling ervan zorgde voor oplaaiend geweld, want: wie de macht heeft over (de export van) de olie, heeft grote economische macht over het land en kan rekenen op de loyaliteit van verschillende groeperingen die financieel afhankelijk zijn van olie-inkomsten.

Amerikaanse dollartekens
Bijna elk land in de wereld verkoopt haar olie in dollars. Dat is fijn voor Amerika, want dat bepaalt mede de waarde van de dollar. Maar guess what: Iran en Syrië doen niet mee aan dit dollarafspraakje. En dat wordt niet gewaardeerd. Eerder stapte Irak al af van de olie-dollar connectie, maar sinds de Verenigde Staten daar een stokje voor kwamen steken binnenvielen in 2003 is dat weer teruggedraaid.

Lees ook:
Time Magazine: What if oil weren’t priced in dollars?

De run op het zwarte goud zorgt voor chaos. De meeste oliebronnen zijn in de handen van de rebellen en stammen, maar ook zij ruziën onderling over de controle ervan. Het Iraakse leger heeft inmiddels twee olievelden ingenomen en gebarricadeerd. En de EU krijgt flinke kritiek te verduren, omdat ze nu potentieel extremistische groeperingen (zoals jihadisten) zal moeten financieren om weer olie in handen te krijgen en grip te krijgen op het conflict.

Strijd om pijpleiding
Olie is niet het enige speeltje waarom gevochten wordt. Aangezien de olie-inkomsten flink tegenvallen, is gas het nieuwe toverwoord. Niet de hoeveelheid gas, maar de doorvoerroute is voor veel landen en belangengroepen interessant. Zo zijn Iran, Irak en Syrië in 2012 tot een overeenkomst gekomen waarin staat dat er een gasleiding, ter waarde van tien miljard dollar, wordt aangelegd door de drie landen.

Lees verder:
The Guardian: Peak oil, climate change and pipeline geopolitics driving Syria conflict

Iran hoopt hiermee uiteindelijk 250 miljoen kubieke meter gas per dag te kunnen exporteren naar haar buurlanden en Europa, waarmee het een grotere machtspositie zou krijgen in het economisch speelveld. Het probleem is dat Qatar (gesteund door onder meer de Verenigde Staten en Saoedi-Arabië, hoewel die laatste af en toe ook ‘heult’ met de vijand), die ook olievelden in dezelfde regio in haar bezit heeft, een zelfde pijpleiding wil aanleggen. En mede daarom miljarden dollars uitgeeft aan de financiering van wapens van Syrische rebellen om controle te krijgen over het conflict en zich uiteindelijk economisch zo gunstig mogelijk te positioneren.

Brandhaard
En zo vormt Syrië, naast een wespennest van diepgewortelde conflicten, een geopolitieke brandhaard. Die door wereldleiders gebruikt wordt om hun economische posities te verbeteren en vast te leggen voor de toekomst.  

Voor wie ook nog wil weten welke (andere) diepgewortelde conflicten er spelen, bekijk deze documentaire:

[[{“fid”:”21490″,”view_mode”:”default”,”type”:”media”,”attributes”:{“height”:360,”width”:480,”alt”:”Documentary BBC – A History of Syria (2013)”,”class”:”media-element file-default”}}]]