De opmars van IS-strijders in Irak en Syrië. De tragische MH17-ramp in Oost-Oekraïne. De aanhoudende humanitaire crises in onder andere de Centraal Afrikaanse Republiek en Zuid-Soedan. Dat het onrustig is in de wereld kenmerkt Prinsjesdag 2014. Zowel de Troonrede als Miljoenennota blikken ver over de landgrenzen heen. Kortom, het ‘buitenland’ is terug.
"Alles met alles verbonden"
Sprak koning Willem-Alexander in zijn eerste Troonrede alleen over 'de humanitaire noodsituatie in Syrië', dit jaar blikt hij veelvuldig naar buiten. Prinsjesdag is dit jaar ‘omgeven door een rouwrand van verdriet,’ opende de koning, verwijzend naar de tragische MH17-ramp die deze zomer 196 Nederlanders het leven kostte. Tegenwoordig is ‘alles met alles’ verbonden en komt de wereld via de ‘smartphone in de hand’ sneller en dichter bij ons, aldus de koning. Internationale crises hebben dan ook binnenlandse gevolgen, zoals de Russische sanctiestrijd en Nederlandse Syriëgangers laten zien. Maar ‘de haat mag niet overslaan naar onze straten’, waarschuwt de koning.
Hoewel de economie een minder prominente rol speelde in de troonrede dan voorgaande jaren, noemde de koning de bestrijding van de werkeloosheid ‘de allerhoogste prioriteit’. De economie mag voorzichtig uit de schaduw kruipen, het herstel is broos en, wederom, afhankelijk van de ontwikkelingen elders in wereld.
Verhoogde paraatheid
Ook in de Miljoenennota, die het kabinet vanmiddag aan koning Willem-Alexander presenteerde, is het ‘buitenland’ terug van weggeweest. Na jaren van bezuinigingen krijgen de buitenlandposten er dit jaar weer geld bij.
Zo kan minister Hennis (Defensie) haar ministerie na de miljardenbezuinigingen van afgelopen decennia verblijden. De Defensiebegroting gaat omhoog en krijgt er tot 2017 driehonderd miljoen euro bij. Daarna krijgt het ministerie jaarlijks honderd miljoen extra.
Deze budgetverhoging is bescheiden, maar veelzeggend. Nederland toont een verhoogde paraatheid op het gebied van internationale veiligheid. Zo vliegen er nu Nederlandse F-16’s boven het Baltische luchtruim en gaat het kabinet het Oekraïense leger efficiënter maken met een logistiek fonds. Bovendien levert Hennis volgend jaar 200 militairen aan de nieuwe NAVO—flitsmacht en staat ze klaar om president Obama te bedienen in zijn strijdplan tegen IS.
Bovendien geeft Nederland met deze budgetverhoging gehoor aan de oproep van NAVO-chef Rasmussen. Hij riep de lidstaten onlangs op om te stoppen met de bezuinigingen op nationale defensieposten. Leden behoren twee procent van hun bnp te besteden aan defensie. Dit jaar haalt Nederland deze NAVO-norm echter niet.
In deze gespannen tijden ziet ook de AIVD haar portemonnee groeien. Het kabinet draait een geplande bezuiniging terug, waardoor er 25 miljoen euro ‘extra’ vrij komt.
Nieuw noodhulpfonds
Ook minister Ploumen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) slaakt wellicht een zucht van verlichting. Dit jaar trok ze herhaaldelijk de portemonnee voor crises en de bodem van haar noodhulppotje is inmiddels in zicht. Er is nog maar 3,4 miljoen over voor de rest van het jaar. Althans tot vandaag, in de Miljoenennota is eenmalig 570 miljoen euro vrijgemaakt voor een nieuw noodhulpfonds. Het geld is bedoeld om de nood te verzachten voor slachtoffers van oorlog en natuurrampen. "De belangrijkste reden voor het nieuwe fonds is de huidige opeenstapeling van grote crises. In onder meer Irak, Syrië, Zuid-Sudan en de Centraal Afrikaanse Republiek zijn vele miljoenen mensen op de vlucht voor oorlogsgeweld. We kunnen de bevolking in die landen niet aan hun lot overlaten. In West-Afrika ontwricht ebola het dagelijks leven. Nederland neemt zijn internationale verantwoordelijkheid, door humanitaire hulp te geven waar de nood het hoogst is," laat Ploumen in een persbericht weten.
Hoewel het om eenmalige financiële toezegging gaat, wordt de 570 miljoen euro waarschijnlijk over de komende jaren uitgesmeerd. Toch is het formeel gezien geen ‘extra’ geld, maar een verschuiving in het bestaande budget, tweet Paul van der Berg, politiek adviseur van Cordaid.
Naast het noodhulpfonds, kan Ploumen ook 375 miljoen euro ‘extra’ besteden aan de opvang van asielzoekers in Nederland in het eerste jaar.
Meer over de begroting 2014 volgt snel op OneWorld.nl
