In slagerij Big Regência in de oostelijke periferie van São Paulo knikt caissière Amanda Martins onmiddellijk: “Bij mij thuis hebben we al maanden na half acht ´s avonds geen water meer. Ik ren iedere dag zo snel mogelijk naar huis om het eten voor te bereiden, schoon te maken, de was te doen en te douchen. We zetten emmers en potten klaar om de wc door te kunnen spoelen. Thuiskomen en eerst even uitrusten is er niet meer bij.”
Uitzingen tot maart
Met name de bewoners van het buitengebied, aangesloten op het reservoir Cantareira in het noorden van de stad, klagen over dagelijkse onderbrekingen. Bijna de helft van alle 11 miljoen inwoners van de stad had de afgelopen maanden te maken met tijdelijke onderbrekingen in de watertoevoer.
Waterbedrijf Sabesp, een semioverheidsbedrijf met een winstoogmerk, pompt momenteel met speciaal aangelegde zuigers de laatste restanten van de uitgedroogde bodem van het reservoir in de Cantareira. Dat bassin was tot voor kort verantwoordelijk voor de watervoorziening van acht miljoen inwoners van de stad. De laatste tien procent zijn al aangesproken. Het grote regenseizoen begint pas in maart, maar voor vijf miljoen mensen weet de Sabesp nog altijd geen alternatief. Men hoopt het ‘uit te zingen’.
Geel water en plastic bekertjes
Ook over de kwaliteit van het water wordt geklaagd. Amanda: “In de slagerij kwam laatst geel water uit de kraan. Dat weigerde ik te drinken. Ik heb maar een flesje gekocht. Thuis is het water niet geel, maar mijn zoontje van drie heeft het afgelopen jaar al drie keer zware diarree gehad. De medicijnen die de dokter voorschreef, hielpen al niet meer. Hij moest een injectie krijgen. Ik weet zeker dat het door het water komt. Ik heb daarom een filter gekocht en kook nu alles.”
In de slagerij kwam er laatst geel water uit de kraan
In het nabijgelegen barretje van Leonardo Queiroz en zijn vader valt iedere dag om zes uur ´s avonds het water al weg. “Het water komt pas de volgende ochtend weer terug. Wij zijn tot negen uur ´s avonds open, dus moeten we ons een paar uur bedruipen met plastic bekertjes voor de drankjes. De afwas laten we staan. Ik koop daarnaast water. Geen idee hoe lang we het nog kunnen uitzingen. Het is allemaal nogal zorgelijk.”
Maar wie naar waterbedrijf Sabesp belt krijgt te horen dat alle klachten toeval zijn. Met de kleur van het water en de kwaliteit zou niets mis zijn. Officieel wordt er ook niet bezuinigd. Men zou alleen wat van de druk op de leidingen afhalen ‘om reparaties uit te voeren’.
Autoriteiten verzaken
Zelfs in uitgaanswijk Vila Madalena in het westen van de stad, wereldwijd beroemd geworden door de duizenden supporters die er tijdens het WK voetbal feest vierden, werd de kraan van het ene op het andere moment ´s nachts dichtgedraaid, vertelt barmanager Joaquim Alves Ferreira (foto onder). “Gedurende drie weken lang, van negen uur ´s avonds tot drie ´s nachts, hadden we opeens geen water. Dat was wel even schrikken. Ik dacht dat het om een rantsoenering van het waterbedrijf ging, vanwege het watertekort. Maar toen we belden zeiden ze dat het om een reparatieklus ging. Ze hadden alleen niemand gewaarschuwd…”
Bij Joaquim Ferreira wordt alleen met sop gedweild.
Uit milieuoogpunt zijn de bars overgegaan op bezuinigingen, vertellen zowel Leonardo uit de oostelijke periferie als meneer Joaquim in het chique Vila Madalena. Joaquim: “We spuiten de stoep niet meer schoon en dweilen de vloer nu alleen nog met een emmer met sop. Wij burgers doen ons deel wel. Maar dat geldt niet voor de autoriteiten. Die geven de schuld aan de uitblijvende regen. Dat is wel zo, maar tegelijkertijd zijn investeringen door de politiek in het systeem uitgebleven. Er wordt heel veel water verspild door de Sabesp.”“Wij hebben 200 á 300 cliënten in het weekeinde", gaat Ferreira verder. "Dus zijn we als de wiederweer overgegaan op onze noodvoorraad, die gelukkig groot is. Maar bij de buren moesten ze plastic bekertjes inzetten, omdat er niet meer kon worden afgewassen. En aan de overkant, bij Bar Genésio, een van onze filialen, hebben ze vrachtwagens met water moeten laten aanrijden om open te blijven.”
Kapotte leidingen en illegale aftap
Hoewel het bedrijf zich op de borst klopt het beste drinkwater van het land te leveren, zijn noodzakelijke investeringen volgens specialisten uitgebleven. “Wat er in São Paulo gebeurt, gebeurt overal ter wereld, maar dat is geen reden om de bevolking zonder drinkwater in de kraan te laten,” legt hydraulisch ingenieur Julio Cerqueira Cesar van de Universiteit van São Paulo uit. “De regen is niet de schuldige. Het probleem is dat er geen investeringen zijn gedaan in de waterreservoirs van de stad. Het zijn nog altijd dezelfde bassins van dertig jaar geleden. In de tussentijd is de bevolking van de randstad van São Paulo gegroeid van 12 naar 22 miljoen. Er is niet genoeg wateropslag, dat is de grote oorzaak.”
Autoriteiten geven de schuld aan uitblijvende regen
Naar schatting gaat daarnaast een kwart van al het water verloren in kapotte leidingen en door illegale aftap. Vervuiling van illegaal geloosd rioolwater en zware metalen maakt bovendien een deel van het beschikbare water ongeschikt als drinkwater.
De emmertjes staan al klaar
Brazilië heeft weliswaar 12 procent van alle zoetwatervoorraden ter wereld, maar die liggen voor het merendeel in de Amazone en niet in São Paulo, waar de grootste concentratie van mensen samenleeft. Wetenschappers wijzen al op klimaatsveranderingen (onder meer door boskap in de Amazone) die de komende jaren minder regen naar de regio van São Paulo zal brengen.
Hoewel de openbaar aanklager van São Paulo de provincie heeft opgedragen om een officieel noodplan te presenteren, zegt de gouverneur echter nog altijd dat hij de waterlevering niet wil onderbreken, ‘omdat de bevolking in de arme noordoostelijke periferie van de stad, daar met name de gevolgen van zou voelen.’
“Maar de rantsoenering is al lang begonnen”, reageert Leonardo cynisch vanachter zijn bar in de oost zone. “Pas als de verkiezingen volgende maand geweest zijn, zal het rantsoenering mogen heten. Maar ondertussen sta ik al iedere avond met mijn emmertjes klaar.”
Bekijk hier de fototentoonstelling van een workshop rond het uitgedroogde waterreservoir Cantarareira, gemaakt door enkele artistieke fotografen.
Foto's: Stijntje Blankendaal
