Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders sprak de Nederlandse ambassadeurs in EU-lidstaten gisteren toe in het nieuwe Europagebouw op het Amsterdamse Marineterrein. Het is een tijdelijk gebouw, ruim opgezet met zo’n 8000 vierkante meter voor alle ambtelijke bijeenkomsten tijdens het voorzitterschap. Aan de muren portretten van betekenisvolle Nederlanders, van Willem de Zwijger tot Katja Schuurman. De ministeriële bijeenkomsten vinden plaats in het honderd meter verderop gelegen Scheepvaartmuseum.
Voor het EU-voorzitterschap is 46 miljoen euro aan projectkosten uitgetrokken, beduidend minder dan de 97 miljoen van het vorige voorzitterschap in 2004. Dat waren andere, en in zekere zin zorgelozer tijden, toen de Europese regeringsleiders nog gezamenlijk de grachten befietsten. De rol van de EU-voorzitter is sinds het Verdrag van Lissabon (2007) ook bescheidener geworden. Maar de Nederlandse ambitie moet desondanks verder reiken dan ‘het rijdend houden van de Nederlandse trein’, aldus Koenders. “Zeker in deze tijd.”
Aan de muren van het nieuwe Europagebouw hangen portretten van betekenisvolle Nederlanders, van Willem de Zwijger tot Katja Schuurman
Koenders noemde vier prioriteiten voor het Nederlandse voorzitterschap. Met op 1 vanzelfsprekend ‘veiligheid en migratie’. Betere samenwerking tussen inlichtingendiensten is volgens de minister nodig ‘om radicale elementen op te sporen en erger te voorkomen’. Daarnaast wil hij beter toezicht op de buitengrenzen van de EU om terugkerende jihadi’s te spotten. Ook de registratie en screening van vluchtelingen moet beter, en Frontex, het agentschap voor de Europese buitengrenzen, moet versterkt.
Verdere Nederlandse prioriteiten zijn de Europese economie en de eurozone. Maar ook klimaat en energie. Het gaat daarbij volgens Koenders om de ‘synergie’ tussen ‘economische doelstellingen enerzijds en verantwoord gebruik van grondstoffen en energiebronnen anderzijds’. Hij wil aan de slag met de uitkomsten van de Parijse klimaattop en een push geven aan het plan voor een Europese energie-unie. Dik zestig jaar geleden ging de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal van start, de voorloper van de EU, om zes staten van kolen en staal voor de wederopbouw na de oorlog te verzekeren. Nu zou een energie-unie het antwoord kunnen zijn op afhankelijkheid van Rusland en de Golfstaten, en Europese consumenten van goedkopere en duurzamere energie kunnen voorzien.
Open de zwarte doos en doe het licht aan
Koenders deed een beroep op de flexibiliteit van de ambassadeurs. De prioriteiten zijn bekend, maar het succes van het voorzitterschap hangt sterk af van het omgaan met ‘the unknown unknowns’. En ambassadeurs werd gevraagd de ‘whizzkids’ in hun landen te mobiliseren om ‘transparantie-apps’ te ontwikkelen. “De Unie is voor veel burgers nog te zeer een black box. Open de zwarte doos en doe het licht aan. Nederland maakt werk van transparantie en betrekt hier graag de posten bij. We hebben een competitie bedacht voor de whizzkids van Europa om het bombardement aan informatie en data inzichtelijker te maken en beter te rangschikken.”
