Birma: Een vredesdeal zonder vrede

In Birma is het nooit rustig. Sinds de onafhankelijkheid in 1946 is het land regelmatig gebukt gegaan onder intern bloedvergieten. Etnische rebellen, zoals de Karen, Kachin, Shan, Wa, Palaung en Chin volkeren, vechten voor politieke autonomie voor hun regio’s. Het land telt meer dan 20 rebellengroepen, met ledenaantallen die oplopen van enkele honderden tot 30 duizend. De rebellen zijn voornamelijk actief in afgelegen regio’s die grenzen aan de buurlanden Bangladesh, India, Thailand en China. Hier genieten zij lokale steun en politieke macht buiten de sterke arm van de Birmese staat. De burgeroorlog is het langstlopende gewapende conflict ter wereld en heeft al aan meer dan 200 duizend mensen het leven gekost.

Onder leiding van een militaire junta is Birma jarenlang een pariastaat geweest, de rug toe gekeerd door de internationale gemeenschap. Sinds 2010 zet het land kleine stapjes richting democratisering. Met vooormalig militaire leiders in de regering en het parlement zijn de deuren naar het buitenland open gezet voor de handel. Parallel aan deze ontwikkeling is ook het vredesproces op gang gekomen met een recent wapenstilstand als resultaat. Eén van de winstpunten van de overeenkomst is de aanwezigheid van Birma’s oudste rebellengroep, de Karen Nationale Unie (KNU), die goed is voor 70 jaar militair conflict Birmese staat. In een officiële verklaring laat de KNU weten dat zij hoopt dat het verdrag leidt tot “het eind van de burgeroorlog en het bouwen van vrede.”

Maar deze vrede is nog lang niet binnen handbereik. Hoewel de overheid spreekt van een ‘nationaal’ staakt-het-vuren, hebben slechts 8 van de meer dan 20 gewapende groepen de wapenstilstand ondertekend. De overheid heeft op haar beurt 3 groepen uitgesloten, samen goed voor 8 duizend rebellen. Hierop hebben ook andere milities besloten om zich uit de vredesbesprekingen terug te trekken.

De grootste afwezige bij het akkoord is het Wa Verenigde Staatsleger. De guerrillaorganisatie bestaat uit meer dan 30 duizend rebellen en heeft een semiautonoom gebied aan de Chinese grens in handen. Volgens Birma is grote broer en belangrijkste handelspartner China schuldig aan de afwezigheid van de Wa. “China zegt regionale stabiliteit te willen. Natuurlijk willen ze stabiliteit, maar tegelijkertijd willen ze invloed op de groepen aan de Chinese grens”, vertelt de Birmese vredesonderhandelaar Min Zaw Oo aan Reuters.

En dat terwijl de Birmese overheid de afgelopen jaren een stuk betere onderhandelingspositie bij de vredesbesprekingen heeft ingenomen. Dit is mede te danken aan Birma’s recente economische groei door de toegenomen internationale handel en President Thein Sein is dan ook hoopvol dat ook de overige gewapende groepen overstag gaan. “Hoewel de overeenkomst nog niet landelijk gedragen wordt, doen we ons best om ook met de andere groepen tot overeenstemming te komen.”

Maar niet alleen de overheid werpt de blik naar buiten, meldt de geopolitieke nieuwsdienst Stratfor. Verschillende rebellengroepen bezitten lucratieve posities aan de grens en ook zij plukken de vruchten van internationale handel. En laten het nou juist deze groepen zijn die het actuele vredesakkoord aan zich voorbij hebben laten gaan. Rebellen genereren inkomsten uit de illegale verkoop van mineralen, edelstenen en wapens aan omliggende landen. Daarnaast voorziet de opkomst van buitenlandse economieën hen van nieuwe afzetmarkten om drugs te slijten. Gewapende rebellen, afgelegen grensregio’s buiten staatstoezicht, drugsexport naar buitenlandse afzetmarkten: Birma lijkt op weg het Colombia van Zuidoost-Azië te worden. Wat de gevolgen van de huidige wapenstilstand ook zullen zijn, de toekomst lijkt alles behalve rooskleurig.